Món trứng: khi nào ôplêt, lúc nào ôpla?

“Ôpla và ôplêt” là hai cách chế biến món trứng thông dụng (được người Pháp du nhập vào Việt Nam trước đây). Nhưng hình như đa số chúng ta đang nhầm lẫn cách gọi hai món này.

Cả hai từ đều bắt đầu bằng âm “ôp” (làm ta hình dung ra trạng thái “ốp trứng vào chảo cho chín”). Nhưng thực tế hai chữ “ôp” này không hề có nguồn gốc chữ viết giống nhau. Đấy chỉ là cách đọc trại âm của người Việt.

Ảnh: TL

Thực tế, dân Việt ta quen với món ôplêt (tiếng Pháp: omelette). Nó thông dụng đến mức “đ.ánh bạt” món ôpla. Đa số mọi người đều nghĩ món ôplêt là “trứng gà (hoặc vịt) tươi để nguyên quả, đ.ập ra rồi thả ngay vào chảo dầu (bơ hay mỡ) đang sôi; lòng trắng nhanh chóng loang rộng ra thành một hình tròn (gần bằng chiếc bánh đa nem), còn lòng đỏ nằm im ở giữa (như mặt trời buổi sáng); sau khi lòng trắng chín thì người ta dùng đũa “gấp” một nửa lòng trắng kia ấp lên che kín lòng đỏ, sao cho hai nửa lòng trắng trùng khít (thành bán nguyệt) rồi lật lại, để lòng đỏ chín thêm chút nữa; lúc đó sẽ vớt ra kẹp vào giữa bánh mì (có thể phết thêm bơ, dưa chuột thái lát, rau thơm) thành món ăn sáng ngon lành”.

Khi vào ăn buffet (tiệc đứng) ở nhà hàng, khách sạn, ta thường nghe thực khách gọi “Cho tôi hai trứng ôplêt đừng chín quá”, hoặc “Cho một ôplêt lòng đào”…

Nhưng đấy mới đích thị là món ôpla (tiếng Pháp: oeufs au plat hoặc euf au plat). Theo Từ điển tiếng Việt (Trung tâm Từ điển học, NXB Đà Nẵng, 2020) thì ôpla là “món ăn làm bằng trứng để nguyên lòng trắng lòng đỏ, rán một mặt cho chín tới” (theo cách này, khi lòng trắng đã chín trong chảo, lòng đỏ có thể chín tới hoặc chưa chín người ta cho ra đĩa ngay chứ không lật lại cho chín thêm mặt kia).

Ảnh: TL

Còn ôplêt chính hiệu là “món ăn làm từ trứng, thường đ.ánh lộn với bơ và các loại rau, sau đó đưa vào rán hoặc hấp chín” (Từ điển đã dẫn).

Từ điển trực tuyến Wikipedia định nghĩa ôplêt là “một món ăn được làm từ trứng đ.ánh lên rán bằng bơ hoặc dầu ăn trên chảo. Một vài loại ôplêt có nhân như pho mát, các loại rau, giăm bông hoặc kết hợp các nguyên liệu khác. Để có được trứng xốp, cả quả trứng hay đôi khi lòng trắng trứng được đ.ánh với một lượng nhỏ sữa hoặc kem hoặc nước, với mục đích tạo ra “bong bóng” hơi nước ở bên trong món trứng được nấu chín nhanh. Một số đầu bếp còn thêm bột nở để cho trứng xốp”.

Như vậy, món ôplêt chế biến kiểu này hoàn toàn xa lạ (ít nhất là không phổ biến) trong cách ăn của người Việt. Mặc cho Từ điển tiếng Việt hoài công thống kê, phân biệt và giải nghĩa rõ ràng, “anh chàng” ôplêt cứ phớt tỉnh và giờ đây đã nghiễm nhiên “soán ngôi” rồi ung dung ngồi vào chỗ của ôpla.