Măng Đen, sức sống cao nguyên
Vượt đèo Violak chênh vênh, qua những bản làng sương giăng, những cung đèo mây phủ, chúng tôi tìm đến thị trấn Măng Đen yên bình của huyện Kon Plông (tỉnh Kon Tum), vốn được mệnh danh là nàng thơ của đại ngàn.
Trên cao nguyên Măng Đen, thị trấn cùng tên đẹp huyền ảo, nằm ở sườn đông bắc chỉ cách trung tâm thành phố Kon Tum khoảng 50km, đang là điểm đến hấp dẫn trên cung đường xanh Tây Nguyên.
Hồ Đăk Ke (Măng Đen) là điểm đến thu hút du khách tham quan.
“Anh ở lại Măng Đen, anh chẳng về đâu, anh ở lại cùng em”-lời bài hát của nhạc sĩ Ngọc Tường được bác Nguyễn Tiến Hải, một người ở xứ lạ nhưng gắn bó với Măng Đen gần 40 năm qua, đọc để giới thiệu cho chúng tôi về một tình cảm đặc biệt mà người phương xa dành cho mảnh đất “ba thác, bảy hồ” này.
Người lạ rồi quen
Đặt chân đến thị trấn Măng Đen trong một trưa nắng, trời xanh trong mà vẫn thấy hơi lạnh phảng phất, chúng tôi dừng lại ở trung tâm chợ Kon Plông nhộn nhịp người qua lại. Chỉ vài phút sau, những đám mây đen đột ngột kéo tới, mang theo một cơn mưa rào bất chợt, lạ với người mới đến nhưng quá quen với cư dân mảnh đất cao nguyên này. Tại một quán bánh mì bên đường, vợ chồng chủ quán mời chúng tôi bữa bánh mì trứng ốp-la “thịnh soạn” chỉ hết… 36 nghìn đồng. Với giọng nói nặng nắng rát miền trung, hỏi ra mới biết, chị Anh và chồng-anh Tâm là người gốc Quảng Ngãi, lên đây đã hơn 20 năm sau hành trình dài tìm chốn mưu sinh.
Chị chia sẻ: “Giờ anh chị đã ổn định cuộc sống ở đây, sống tốt và dễ kiếm ăn. Vợ chồng đã có mảnh đất dựng nhà, đủ t.iền để đi đi về về suốt thăm quê vì đường sá rất thuận tiện”. Nhờ chiếc xe bánh mì kèm theo nhiều món điểm tâm sáng khác ở Măng Đen, vợ chồng chị Anh đã nuôi hai con khôn lớn, làm việc ổn định ở Đà Nẵng và Quảng Ngãi.
Dưới cơn mưa tầm tã, đoàn công tác của huyện đến đón chúng tôi cùng người lái xe mái tóc đã ngả bạc-bác Nguyễn Tiến Hải năm nay 61 t.uổi, người gốc Hà Tĩnh. Năm 1986, bác là một trong gần 100 công nhân lâm trường trồng và khai thác thông từ Nghệ An, Hà Tĩnh lặn lội đến Măng Đen lập nghiệp.
Chính họ đã tạo ra bức tường thông che chắn quanh mảnh đất ở độ cao 1.200m so với mực nước biển suốt hàng chục năm qua, góp phần bảo vệ khí hậu mát mẻ lạ lẫm giữa đại ngàn Tây Nguyên. “25 t.uổi vì khó khăn, tôi lên đến mảnh đất này để làm việc và hy vọng thay đổi cuộc đời. Nhưng công việc vất vả, tôi xin nghỉ chế độ và nhận được khoảng 30 triệu đồng. Hai vợ chồng là đồng nghiệp, cùng nghỉ, chỉ đủ t.iền xây một căn nhà sống đến giờ”, bác Hải chia sẻ.
Dành trọn t.uổi trẻ để cống hiến cho Măng Đen xưa đầy vất vả, khó khăn, còn Măng Đen nay tặng lại bác một gia đình viên mãn, con cái trưởng thành. Nhiều năm trước, bác có điều kiện mua xe riêng để phục vụ nhu cầu cá nhân, khi cần lại hỗ trợ Ủy ban nhân dân huyện đưa đón khách công tác. Ngoài căn nhà để sống, giờ vợ chồng bác cũng có thêm một mảnh đất phòng thân, đời sống không còn vất vả.
Măng Đen vốn là tên gọi xuất phát từ tiếng của người Xê-Đăng: “T’măng Deeng”, có nghĩa là vùng đất bằng phẳng và rộng lớn, nhưng lại nằm giữa cao nguyên. Có lẽ vì thế mà không ít người phương xa chọn ở lại Măng Đen vì nơi đây thật sự dễ sống, dễ làm ăn. Cũng có những người chọn ở lại Măng Đen để vui thú t.uổi già tại mảnh đất “chín tháng mưa, ba tháng nắng”, sương mù giăng lối.
Vượt qua những cung đường quanh co, hai bên là hàng thông xanh rì rào, phảng phất mùi cao nguyên trong gió, chúng tôi đến với Thiện Mỹ farm, một trang trại hoa, dâu tây nằm yên bình trên sườn đồi thôn Tu Rằng. Chủ nhà là cặp vợ chồng đã ngoài 60 t.uổi, người thành phố Hồ Chí Minh. Năm 2009, cô Nguyễn Thị Thiện Mỹ bất ngờ bén duyên với Măng Đen để rồi quyết định sinh sống, định cư ở đây khi về hưu.
Video đang HOT
Thế nhưng, người chồng là chú Võ Quang Lương thì phải đến năm 2018 mới quyết định dứt khỏi cuộc sống xô bồ ở thành phố để lên với vợ ở Thiện Mỹ farm và trở thành nông dân thực thụ. “Một mình vợ tôi lên khai phá, trồng dâu tây và hoa ở Măng Đen gần chục năm qua. Mới đầu tôi cũng khó hiểu và cho rằng chỉ là lựa chọn riêng của bà ấy. Nhưng sau đi lại riết, tôi thấy nơi đây rất phù hợp với người cao t.uổi nên chúng tôi đoàn tụ”, chú Lương kể lại.
Cô Mỹ là một cán bộ nhà nước, chú Lương thì làm về ngành cơ khí. Cả hai tự học, tự làm nông, trồng dâu, trồng hoa, bón đất, tạo vườn ở mảnh đất Măng Đen. Nhiều năm, với rất nhiều công sức, họ đã dựng nên một không gian đầy sắc mầu với mầu xanh mát của chanh dây, cải bắp, củ cải…; ngút ngàn hoa vàng, xanh, tím, đỏ của lay ơn, cúc họa mi, thạch thảo, mimoza… Tất cả đều được trồng và chăm sóc bằng công nghệ cao.
Vậy đó, những người lạ rồi thành quen đang khiến Măng Đen trở nên khác biệt hơn trước rất nhiều. Họ đem văn hóa, tư duy, cách sống khác đến với bản làng Kon Plông. Còn những người gốc Măng Đen thì đang cố gắng từng ngày học hỏi, tiếp thu cái mới nhằm giữ màu sống của bản làng mà vẫn hòa nhập với xu thế phát triển chung.
Lễ hội đường phố đón Tết Nguyên đán hằng năm tại thị trấn Măng Đen (huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum).
Giữ màu sống của bản làng
Măng Đen giờ là mảnh đất du lịch mới nổi của Tây Nguyên. Sự hoang sơ và đời sống bản làng nơi đây là một lợi thế cạnh tranh thu hút khách du lịch. Năm 2018, làng Kon Pring vốn là nơi sinh sống của đồng bào Xê-Đăng, được lựa chọn để thành lập làng du lịch điểm của Măng Đen. Ngôi làng yên bình dưới những dãy thông vút cao trong gió còn giữ được nhiều nét văn hóa đặc trưng như nhà rông, nhà sàn, cồng chiêng; các nghề thủ công truyền thống như dệt thổ cẩm, đan lát mây tre và ẩm thực dân gian.
Chị Y Lim, phụ trách quản lý làng du lịch Kon Pring tiếp đón chúng tôi trong căn nhà sàn do Ủy ban nhân dân huyện hỗ trợ xây dựng để làm du lịch cộng đồng. “Trước đây, dân làng Kon Pring đội nắng mưa để canh tác rẫy, cả năm cũng chỉ mới kiếm được 50 triệu đồng. Nhưng khi bắt đầu làm du lịch, chúng tôi có thể kiếm được 10-15 triệu đồng/tháng…”, chị Y Lim chia sẻ.
Chị Y Lim là người đi đầu trong làng làm du lịch cộng đồng. Sau khi được huyện hỗ trợ dựng nhà sàn đón khách, chị mạnh dạn vay 16 triệu đồng sắm sửa mùng mền, đệm ngủ và làm nội thất. “Sau ba tháng đi vào hoạt động, tôi trả hết nợ. Dần dần tích góp được khoảng hơn 360 triệu đồng, tôi quyết định dồn hết để xây thêm khu nhà sàn bên cạnh với ba phòng ngủ đầy đủ tiện nghi”, chị kể. Điều đáng nói là chị luôn chia sẻ công việc với bà con trong làng, những người thường sang giúp chị làm cơm, tiếp khách… để giúp họ có thêm thu nhập.
Chị Lệ, cán bộ Phòng Văn hóa, Ủy ban nhân dân huyện Kon Plông chia sẻ: “Điểm hấp dẫn ở Kon Pring không chỉ là nét văn hóa, bản sắc đồng bào được giữ gìn mà còn là cách sống, sự đoàn kết của cộng đồng thôn bản, giữa những người hàng xóm, láng giềng với nhau”.
Sống cách đó không xa, Đinh Thị Diên năm nay 25 t.uổi, là người Mơ Nâm, học làm du lịch ở chỗ Y Lim. “Cái khó của làng Kon Pring hiện nay là vấn đề con người. Người dân vẫn chưa quen với việc giao tiếp trong làm du lịch vì còn rụt rè quá. Bây giờ tôi phải tìm cách để tìm ra những người trẻ của bản làng đủ khả năng, trau dồi họ để sau này mình già, đủ sức thay thế giúp cộng đồng làm du lịch. Diên là một trong số ít này”, Y Lim chia sẻ.
Đinh Thị Diên đang là nhân tố chính được đào tạo tại Y Lim Homestay khi vừa biết cách giao lưu và biểu diễn nhạc cụ, âm nhạc dân tộc; vừa biết cách triển khai mô hình du lịch cộng đồng bền vững. “Ban đầu khá thành công vì chúng tôi chưa bị cạnh tranh, nhưng nay đã khác, trong làng có thêm nhiều cơ sở lưu trú mới. Vì thế, nếu muốn níu chân khách trở lại, chỉ còn cách là giữ bằng được bản sắc Kon Pring, do chính người Kon Pring làm và giới thiệu”, chị Y Lim nhấn mạnh.
Anh ĐRon (40 t.uổi) vốn là một thợ làm nỏ săn có tiếng trong vùng. Nhưng giờ đây, từ cách nghĩ và cách làm của những người bản địa như Y Lim, anh được hướng dẫn chuyển đổi nghề, trở thành người làm sản phẩm nỏ săn lưu niệm rất được du khách ưa chuộng. Hằng ngày, anh ĐRon làm nỏ lưu niệm cỡ nhỏ, mỗi tháng cho thu nhập từ 5 triệu đến 6 triệu đồng.
Trong khi đó, chị Y Lim ngoài làm chủ homestay còn là một trong 30 nghệ nhân ưu tú của Kon Tum về nghệ thuật truyền thống múa xoang và đ.ánh cồng chiêng, thường xuyên mở lớp dạy cho t.rẻ e.m trong làng gìn giữ nét đẹp người Mơ Nâm. Chị còn bỏ t.iền túi ra để duy trì và mở rộng đội biểu diễn cồng chiêng Kon Pring. Còn Đinh Thị Diên thì ngoài giới thiệu trực tiếp còn lập tài khoản mạng xã hội quảng bá giúp du khách phương xa biết và đến với quê hương mình.
Vậy đấy, những người bản địa đang ngày càng phát huy những giá trị, bản sắc dân tộc sẵn có, tiếp thu cách làm mới để bước đầu chuyên nghiệp hóa ngành du lịch còn rất mới mẻ giữa bản làng gian khó.
Rời Măng Đen, tôi chợt nhớ đến câu thơ của Chế Lan Viên: Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương, quả thật đúng với những câu chuyện của vùng đất cao nguyên này. Đất lạ đã đưa người lạ thành quen, để rồi người mới người cũ cùng chung tay xây dựng quê hương chung, giữa cao nguyên gió ngàn trên cung đường xanh của Tây Nguyên hùng vĩ.
Đến Măng Đen như trở về với thiên nhiên
Cả năm quần quật, mỗi ngày tất bật giữa khói bụi, kẹt xe nơi lòng phố, tôi ngán ngẩm với chen chúc, ồn ào.
Càng lớn, dường như lại càng chuộng lối nghỉ ngơi thư giãn xanh, gần gũi với thiên nhiên. Nhân lúc ra xuân tiết trời ấm áp, thích hợp để du ngoạn đó đây, tôi rủ bạn đến Măng Đen tận hưởng những ngày nắng đẹp.
Làng Kon Prin
Thị trấn ngàn thông
Cách TP.Kon Tum (tỉnh KonTum) khoảng 60km, Măng Đen là thị trấn nhỏ thuộc huyện Kon Plong. Từ TP.HCM, có thể lái xe riêng theo Quốc lộ 14 hoặc chọn đi máy bay đến TP.Pleiku (tỉnh Gia Lai), sau đó bắt xe khách đi thêm 100km nữa để đến KonTum. Một cách khác cũng được ưa chuộng là đi xe giường nằm xuất phát ở Bến xe miền Đông (TP.HCM) với dịch vụ đưa đón đến tận Măng Đen vô cùng thuận tiện.
Là thị trấn cao nguyên nằm ở độ cao khoảng 1.200m so với mực nước biển, Măng Đen là nơi hội tụ của thác, hồ, rừng nguyên sinh với độ che phủ cao. Nhờ sự ưu ái của thiên nhiên mà khí hậu nơi đây mát mẻ vào ban ngày, se lạnh về đêm, hoa nở bốn mùa, không khí trong lành, không gian vô cùng yên tĩnh.
Và điều đặc biệt, Măng Đen cũng là thị trấn của thông. Kể từ lúc vượt qua những cung đường đèo dốc ngoằn ngoèo đến cổng chào Khu du lịch sinh thái Măng Đen cũng là bắt đầu được chiêm ngưỡng cảnh sắc thông ngút ngàn chạy dọc Đường số 24 - trục đường xương sống của thị trấn.
Chúng tôi chọn một homestay nơi bìa rừng có màn kính trong suốt, tầm nhìn hướng ra đồi thông để trải nghiệm cảm giác được giao hòa với thiên nhiên. Buổi sáng thức dậy, mở bung rèm che là một không gian xanh với những tia nắng xuyên qua những tán thông cao ngút thẳng đứng khiến thân tâm như được thanh lọc.
Dù thời tiết đẹp nhưng vào lưng lửng chiều, Măng Đen cũng có khi đổ mưa bất chợt. Chỉ là mưa sương không quá đáng ngại nhưng chúng tôi chọn tạt vào tạm trú trong một quán nước bên rừng thông. Có gì tuyệt vời hơn một tách cà phê ấm nóng giữa khung cảnh như thơ nơi cao nguyên se lạnh! Đến khi chiều dần tắt, chọn một góc quán gỗ trên đồi cao nhìn xuống chập chùng. Một tách trà ấm, một người bạn hàn huyên cũng đủ khiến lòng mình như lắng lại.
Trở về với thiên nhiên
Thông thường, khi đến một vùng đất mới, viếng chùa chiền, đền, tháp đầu tiên luôn là lựa chọn của số đông. Dẫu là một thị trấn nhỏ còn hoang sơ nhưng đời sống tinh thần ở Măng Đen lại vô cùng phong phú.
Thác Pa Sỹ
Nếu có thể dậy sớm hơn thường nhật, đến viếng tượng Đức mẹ Măng Đen kết hợp với một chuyến săn mây sẽ khởi động ngày mới thật khôi nguyên. Chúng tôi chọn đến chùa Khánh Lâm, ngôi chùa bề thế mang kiến trúc đình chùa truyền thống với nhà rông mang đậm bản sắc văn hóa của người Tây Nguyên. Thả bộ dưới những tán cây, bước khoảng 200 bậc đá dẫn lối vào chánh điện lễ Phật trong một buổi sáng an tĩnh khiến lòng bình yên như được chữa lành.
Sau khi viếng chùa, chúng tôi thăm thác Pa Sỹ vốn được hình thành từ 3 ngọn suối lớn nhất Măng Đen. Nếu vào mùa hè, sẽ thấy khu du lịch đầy hoa sim. Ở Măng Đen mỗi độ đều có hoa nở. Là những mùa của mimosa, hoa ban, phượng tím,... rồi sim, mua, tầm xuân hay đến Giêng là có mai anh đào.
Đường vào khu 37 hộ, ven hồ Đăk Ke hay công viên trung tâm là những địa điểm lý tưởng để ngắm hoa. Không chỉ mai anh đào, những nông trại công nghệ cao nơi đây cũng ngập tràn sắc hoa lộng lẫy. Vừa ngắm hoa, vừa có thể hái trái, mùa nào thức ấy và có thể dùng thực phẩm tươi ngon như vậy vào chính bữa ăn của mình.
Măng Đen - thị trấn ngàn thông
Dù là thị trấn nhỏ nhưng ẩm thực Măng Đen hoàn toàn đủ sức chinh phục du khách. Nào lẩu xuyên tiêu, gà nướng cơm lam rất thích hợp trong thời tiết lạnh se; nếu cần thanh đạm, lẩu chay Nhà Nấm sẽ không khiến bạn thất vọng.
Bất cứ homestay nào cũng hỗ trợ cho thuê xe máy. Chỉ cần một bình xăng đầy đã có thể thỏa sức khám phá thị trấn ngàn thông. Lơ đễnh tạt vào hồ Đămri ngắm dòng nước xanh phẳng lặng như gương. Buổi chiều men theo đường đất đỏ vào đồi cỏ mênh mông tưởng liền với núi.
Cuối cùng, chúng tôi dành một buổi sáng bình yên đi bộ qua những ngôi nhà sàn gỗ, bên thềm, ngoài ngõ đều có hoa của người M'Nâm ở làng Kon Pring. Nhà rông trung tâm làng cũng đồng thời là bưu điện mọc đầy hoa thắm. Ra xuân vẫn trăm hoa đua nở, kết thành giàn, mọc thành khóm trước cổng từng nhà.
Bấy nhiêu đó cũng đủ để tái tạo năng lượng chuẩn bị cho những ngày tháng tiếp theo. Không phải chốn nhộn nhịp người xe, trở về với thiên nhiên mới là cách thư giãn, nghỉ ngơi tuyệt diệu.
Hành trình khám phá Măng Đen - Đà Lạt thu nhỏ giữa lòng Tây Nguyên Măng Đen - Cao nguyên Trường Sơn với độ cao trên 1200m, hệ thực vật nguyên sinh phong phú, khí hậu mát mẻ. Thời tiết quanh năm tương tự Đà Lạt, cùng với đó là các loài hoa khoe sắc quanh năm. Măng Đen gây ấn tượng với du khách bởi thời tiết ở độ cao trên 1200m. Đây là một trong những...