‘Ma trận’ tổ hợp môn học lớp 10: Tại sao lại có tới 108 cách lựa chọn? (Bài 1)
Trong khi các trường học THPT chỉ còn 5 tháng nữa để hoàn thiện các công tác chuẩn bị cho việc triển khai chương trình mới ở lớp 10 thì việc có tới hơn 100 cách chọn tổ hợp môn học đang thu hút nhiều tranh cãi.
Từ năm học 2022 – 2023, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 sẽ được triển khai đối học sinh lớp 10 và áp dụng cuốn chiếu cho những năm học tiếp theo của lớp 11 và lớp 12. Chương trình mới đưa ra 108 nhóm tổ hợp môn khiến cho việc triển khai môn học tự chọn quá rắc rối, phức tạp.
Băn khoăn tính khả thi của chương trình
Theo chương trình mới, thay vì 13 môn như chương trình hiện hành, học sinh chỉ học 7 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc và có 5 môn lựa chọn.
Cụ thể, 7 môn học và hoạt động bắt buộc là: Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ 1, Giáo dục thể chất, Giáo dục quốc phòng an ninh, hoạt động trải nghiệm – hướng nghiệp, nội dung giáo dục địa phương.
Các môn học tự chọn là: Tiếng dân tộc thiểu số, Ngoại ngữ 2. 5 môn học lựa chọn sẽ được chọn từ 3 nhóm (mỗi nhóm có ít nhất 1 môn): Nhóm môn Khoa học xã hội (Lịch sử, Địa lý, Giáo dục kinh tế và pháp luật); Khoa học tự nhiên (Vật lý, Hóa học, Sinh học); Công nghệ và nghệ thuật (Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật).
Theo chương trình mới, thay vì 13 môn như chương trình hiện hành, học sinh chỉ học 7 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc và có 5 môn lựa chọn. Ảnh minh họa.
Riêng môn Nghệ thuật sẽ bao gồm 2 phân môn là Âm nhạc, Mỹ thuật thì học sinh chỉ cần chọn học 1 trong 2 phân môn này (sẽ được tính là 1 môn).
Trừ ngoại ngữ thì tất cả các môn học đều xây dựng các cụm chuyên đề. Mỗi học sinh sẽ phải chọn để học 3 cụm chuyên đề, cùng với các môn học bắt buộc và môn học lựa chọn.
Như vậy, với việc tổ chức, phân phối các môn học như chương trình mới đưa ra thì học sinh sẽ có đến 108 cách lựa chọn tổ hợp môn. Điều này đang khiến nhiều phụ huynh, giáo viên băn khoăn về tính khả thi của chương trình lớp 10 mới ở khâu lựa chọn môn học.
Khi được hỏi về những thay đổi trong chương trình mới, chị Nguyễn Hoài Phương, phụ huynh có con học lớp 9, Trường THCS Đông Thái (quận Tây Hồ, Hà Nội) cho hay, chị chưa nắm được những thay đổi này.
Theo chị Phương, hiện tại, con gái chị đang tập trung ôn tập cho kỳ thi chuyển cấp. Còn về chương trình mới, chị cũng đã đọc qua báo đài. Tuy nhiên, đến thời điểm này, giáo viên chủ nhiệm cũng chưa có thông báo, hướng dẫn về chương trình mới, cách lựa chọn môn học ra sao…
Video đang HOT
“Nếu tới đây phải lựa chọn giữa cả trăm nhóm tổ hợp môn học thì tôi và con không biết sẽ quyết định thế nào. Trong khi, chỉ còn hơn 5 tháng nữa, các con sẽ bắt đầu học chương trình mới nhưng học sinh, phụ huynh vẫn chưa hiểu rõ những thay đổi của chương trình. Với cách thức triển khai như hiện nay, liệu chương trình mới có làm khó phụ huynh, học sinh”, chị Phương băn khoăn.
Việc đưa ra nhiều tổ hợp chọn môn khiến nhiều giáo viên lo ngại về vấn đề bảo đảm nguồn nhân lực. Một giáo viên tại một trường THPT của Hà Nội phân tích, theo chương trình mới, bên cạnh các môn bắt buộc, học sinh sẽ lựa chọn 5 môn trong 3 nhóm môn, gồm 9-10 môn. Điều này sẽ dẫn đến tình trạng học sinh chọn nhiều môn khác nhau tạo ra sự chênh lệch số lượng học sinh giữa các môn.
Song song với đó là việc bố trí giáo viên dạy học sẽ có nhiều xáo trộn. “Với những môn học ít học sinh lựa chọn, giáo viên sẽ ít việc. Và ngược lại, với môn học quá đông học sinh lựa chọn thì đội ngũ giáo viên nhà trường khó có thể đáp ứng được. Điều này dẫn tới tình trạng người không có việc, người lại quá nhiều việc”, giáo viên này cho biết.
Triển khai không quá phức tạp?
Về lý thuyết, khi triển khai chương trình mới ở lớp 10 có đến hàng trăm tổ hợp môn lựa chọn không bất ngờ là quan điểm của GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông mới. Bởi khi thiết kế các môn học, các chuyên gia toán học đã dự báo về điều này.
Theo GS.TS Thuyết, trong tính toán đã xác định 2 dữ kiện quan trọng là đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất của nhà trường. Trên cơ sở quy định của chương trình, nguyện vọng của học sinh, đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất của mình, các trường sẽ xác định những tổ hợp phù hợp với thực tế.
GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông mới.
Lý giải về sự cần thiết của thiết kế các môn học từ lớp 10 THPT theo hướng học sinh được quyền lựa chọn các môn học theo sở thích, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết cho biết điều này nhằm phục vụ định hướng nghề nghiệp của học sinh.
Trước băn khoăn của phụ huynh, học sinh, GS.TS Thuyết gợi ý, học sinh nên chọn học các chuyên đề của 3 môn học phù hợp nhất với định hướng nghề nghiệp của mình.
Về phía nhà trường, GS.TS Thuyết cho hay, cách đơn giản nhất là tổ chức các lớp học cố định để học các môn học bắt buộc như trước nay. Tổ chức các lớp học chuyên đề và xác định sĩ số mỗi lớp theo đúng quy định. Nếu sĩ số đăng ký vượt với sĩ số lớp học theo quy định thì học sinh chuyển sang nguyện vọng 2. Các trường sẽ xác định những tổ hợp phù hợp với thực tế.
Để khắc phục khó khăn trước mắt về biên chế giáo viên, GS.TS Thuyết cũng cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương có thể điều động hoặc ký hợp đồng giảng dạy với giáo viên có đủ điều kiện giảng dạy những môn học này từ các cấp học khác, các trường chuyên nghiệp.
Theo lý giải của Tổng chủ biên chương trình mới thì việc triển khai chương trình không quá phức tạp. Song với những người trực tiếp thực hiện chương trình là các nhà trường, giáo viên, việc tổ chức dạy học môn tự chọn như thế nào đang là câu hỏi rối bời trong khi thời gian đang rất gấp ở phía trước.
(Còn nữa)
Uyển chuyển lựa chọn tổ hợp môn học
Bắt đầu từ năm học 2022 - 2023, với lớp 10, ngoài các môn học bắt buộc chung, có môn học, chuyên đề học tập dành cho học sinh tự chọn.
GD&TĐ - Bắt đầu từ năm học 2022 - 2023, với lớp 10, ngoài các môn học bắt buộc chung, có môn học, chuyên đề học tập dành cho học sinh tự chọn.
Ảnh minh họa/INT
Có ý kiến lo lắng việc này dẫn đến xuất hiện nhiều tổ hợp và khó khăn cho nhà trường triển khai.
Chia sẻ về lý do cho phép học sinh được lựa chọn môn học ở THPT, GS.TS Nguyễn Minh Thuyết - Tổng Chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông 2018 - cho biết: Theo Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội và Quyết định số 404/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, giáo dục phổ thông được phân thành hai giai đoạn - giai đoạn giáo dục cơ bản (tiểu học và THCS) và giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (THPT).
Xác định tổ hợp phù hợp thực tế đội ngũ và cơ sở vật chất
- Việc cho phép học sinh được lựa chọn môn học dẫn đến có thể xuất hiện số lượng lớn các tổ hợp môn học lựa chọn và các trường sẽ khó khăn trong triển khai?
- Trong Chương trình giáo dục phổ thông 2006, học sinh THPT phải học 17 môn học, hoạt động giáo dục và học theo phân ban cứng. Nhiệm vụ mà chúng tôi đặt ra là giảm bớt số môn học bắt buộc để học sinh không quá tải và cho phép học sinh tự lựa chọn môn học theo định hướng nghề nghiệp và sở thích.
Trong Ban soạn thảo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 có các chuyên gia toán học, cho nên không phải bây giờ mới tính được về mặt lý thuyết sẽ có bao nhiêu tổ hợp.
Thực ra, câu chuyện dạy học phân hóa ở cấp THPT không phức tạp đến thế. Học sinh lựa chọn môn học có nghĩa là: Chọn học các chuyên đề của 3 môn học phù hợp nhất với định hướng nghề nghiệp của mình, ví dụ: Ngữ văn, Lịch sử, Giáo dục kinh tế và pháp luật; chọn thêm 2 môn học ở nhóm khác, ví dụ: Sinh học, Tin học (hoặc Công nghệ, Âm nhạc) nhưng không phải học chuyên đề của các môn học này.
Còn về nhà trường thì cách làm đơn giản nhất là: Tổ chức lớp học cố định để học các môn học bắt buộc như từ trước tới nay. Tổ chức lớp học chuyên đề, xác định sĩ số mỗi lớp theo đúng quy định. Sắp xếp học sinh vào các lớp chuyên đề theo nguyện vọng; nếu số học sinh đăng ký vào một lớp vượt quá sĩ số quy định thì chuyển học sinh vào lớp chuyên đề khác theo nguyện vọng 2. Căn cứ để chọn nguyện vọng 1 là "độ dốc" của điểm thi đầu vào hoặc điểm tổng kết môn học đó ở THCS.
Phải nói thêm, trong tính toán, chúng ta không thể quên 2 dữ kiện quan trọng là đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất của nhà trường. Làm tính mà không đủ dữ kiện thì kết quả sẽ không chính xác. Chương trình giáo dục phổ thông là chương trình xây dựng cho hàng chục năm, mở ra cho học sinh và các trường cơ hội lựa chọn các môn học phù hợp, nhưng không buộc các trường phải thực hiện ngay, vượt quá khả năng của mình và địa phương. Trên cơ sở quy định của chương trình, nguyện vọng của học sinh, đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất của mình, các trường sẽ xác định những tổ hợp phù hợp với thực tế.
Về phía Bộ GD&ĐT, để chuẩn bị cho công việc này, cuối năm 2020, Bộ GD&ĐT ban hành Công văn số 5512/BGDĐT-GDTrH về xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường. Bộ GD&ĐT cũng tổ chức 1 mô-đun để tập huấn giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục về xây dựng kế hoạch giáo dục. Một số sở GD&ĐT có công văn hướng dẫn rất cụ thể, rõ ràng. Cho nên, nếu các trường đã nghiên cứu kỹ công văn của Bộ/sở GD&ĐT và chuẩn bị sẵn sàng từ trước thì sẽ không lúng túng.
Về phía học sinh và phụ huynh, việc cần làm là cân nhắc để có sự lựa chọn phù hợp. Chuyển đổi từ chỗ học theo kế hoạch cố định sang tự do lựa chọn môn học dĩ nhiên ban đầu sẽ có chút bối rối, nhưng đây là cơ hội để học sinh được tự mình quyết định việc học của mình. Tôi tin rằng những bối rối này, nếu có, sẽ nhanh chóng qua đi với sự tư vấn và tổ chức phù hợp của nhà trường.
GS Nguyễn Minh Thuyết.
Giải pháp trước mắt về giáo viên
- Khi cho học sinh quyền lựa chọn sẽ xuất hiện môn được lựa chọn nhiều, môn được lựa chọn ít; từ đó việc bố trí đội ngũ sẽ khó khăn. Chưa kể hầu hết các trường hiện nay chưa có giáo viên Mĩ thuật, Âm nhạc. Cần giải quyết bài toán này thế nào, thưa Giáo sư?
- Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được thiết kế nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển đa dạng của học sinh, cả trong thời điểm hiện tại lẫn tương lai, khi điều kiện dạy và học sẽ thay đổi. Để khắc phục khó khăn trước mắt về biên chế giáo viên, cơ quan quản lý Nhà nước ở địa phương có thể điều động hoặc ký hợp đồng giảng dạy với giáo viên có đủ điều kiện giảng dạy những môn học này từ các cấp học khác, trường chuyên nghiệp.
Ngành Giáo dục cũng có thể cho phép học sinh học những môn này ở các trường chuyên nghiệp trên địa bàn, công nhận kết quả học tập của các em như môn học ở trường THPT. Dĩ nhiên, nếu không nhiều học sinh địa phương có nguyện vọng học các môn này thì không cần áp dụng các giải pháp nói trên.
- Vậy, trường hợp học sinh ở lớp 10 chọn một tổ hợp môn học, đến lớp 11 lại có nguyện vọng thay đổi thì giải quyết như thế nào trong đánh giá kết quả học tập của học sinh, theo Giáo sư?
- Tình huống này, Ban soạn thảo chương trình đã lường trước. Trong trường hợp này, nhà trường bảo lưu kết quả học tập của học sinh ở lớp 10 để học sinh đó được lên lớp, nếu đủ điều kiện. Nhưng để có đủ kiến thức, kỹ năng theo học các môn học ở tổ hợp mới, dĩ nhiên, học sinh đó phải học lại chuyên đề của môn học mới ở lớp 10.
- Xin cảm ơn Giáo sư!
Chương trình giai đoạn giáo dục cơ bản được thiết kế theo hướng tích hợp, nhưng phân hóa dần theo quy luật nhận thức của học sinh. Cấp THPT là giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp, học sinh được lựa chọn môn học theo định hướng nghề nghiệp và sở thích. Tuy nhiên, học sinh cũng không thể học quá ít môn, vì giai đoạn giáo dục cơ bản của chúng ta chỉ học 9 năm, thời lượng học ít hơn học sinh các nước nhiều (riêng 2 cấp tiểu học và THCS, học sinh Việt Nam học ít hơn các nước OECD 2.051 giờ). Do đó, các em phải học các môn công cụ: Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ; các môn bắt buộc theo luật (Giáo dục Quốc phòng - An ninh, Giáo dục thể chất); Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp và Nội dung giáo dục địa phương. Các em đồng thời phải chọn ít nhất 1 môn học ở mỗi nhóm môn học lựa chọn để bảo đảm giáo dục toàn diện.
Chương trình mới lớp 10: Học sinh cân nhắc kỹ trước khi chọn tổ hợp môn học lựa chọn Ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ GD&ĐT) có những chia sẻ đáng chú ý xung quanh tổ hợp môn học lựa chọn khi triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở lớp 10 năm học 2022-2023. GD&TĐ - Ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ GD&ĐT) có những chia sẻ...