Lý do phương Tây cần một lối thoát khỏi Ukraine

Phương Tây đối mặt tình thế tiến thoái lưỡng nan khi phải tăng gấp đôi viện trợ, chấp nhận một thỏa thuận thỏa hiệp hoặc đối mặt với sự bẽ bàng trước chiến thắng của Nga.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Mỹ Joe Biden trong một cuộc họp báo chung ở Washington, D.C, ngày 12/12/2023. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo tờ Asia Times, vào mùa hè và mùa thu năm 2022, đã có nhiều cuộc thảo luận về việc tìm ra một “con đường tắt” để cho phép Tổng thống Nga Vladimir Putin có một lối thoát “giữ thể diện” khỏi một cuộc chiến không thể thắng. Giờ đây, khi xung đột bước sang năm thứ ba, đề xuất về “lối thoát” vẫn tồn tại, chỉ có điều là dành cho các đồng minh phương Tây của Ukraine.

Triển vọng của Ukraine sau hai năm xung đột khốc liệt gây thiệt hại lớn về người là đầy bất ổn. Những tổn thất về con người, gồm cả thương vong trên chiến trường và làn sóng di cư khỏi đất nước, sẽ khó khắc phục và có thể gây ra hậu quả tê liệt cho nền kinh tế vốn đang gặp khó khăn của Ukraine.

Không chỉ vậy, chi phí của cuộc xung đột đang tăng lên với tốc độ đáng kinh ngạc. Đánh giá chung mới nhất của EU, Ngân hàng Thế giới và Liên hợp quốc đặt nhu cầu phục hồi của Ukraine ở mức 486 tỷ USD, tăng 75 tỷ USD kể từ năm ngoái. Điều này có nghĩa là nhu cầu của Ukraine đã tăng gấp rưỡi trong 12 tháng so với tổng số tiền mà EU sẵn sàng hỗ trợ cho Ukraine trong 4 năm tới.

Theo chỉ số rủi ro hàng năm cho năm 2023 do Hội nghị An ninh Munich (một diễn đàn toàn cầu tranh luận về chính sách an ninh quốc tế) đưa ra, 5 quốc gia G7 đã coi Nga là rủi ro hàng đầu. Nhưng trong năm 2024, nhận thức này chỉ được chia sẻ bởi hai thành viên G7.

Với sự phụ thuộc tuyệt đối của Ukraine vào sự hỗ trợ chính trị, kinh tế và quân sự của G7, điều này thật đáng lo ngại. Đây không phải là điềm báo tốt cho khả năng các nhà lãnh đạo chính trị châu Âu có thể duy trì được sự ủng hộ cần thiết của công chúng để tiếp tục chuyển viện trợ. Đơn cử như, cử tri ở Pháp và Đức quan ngại nhiều hơn về tình trạng di cư hàng loạt và chủ nghĩa khủng bố Hồi giáo cực đoan hơn là những kế hoạch của Điện Kremlin đối với Ukraine.

Hơn nữa, Ukraine không phải là cuộc khủng hoảng duy nhất đòi hỏi sự chú ý của tập thể phương Tây. Cuộc chiến ở Gaza và xung đột rộng hơn trên khắp Trung Đông đang và sẽ vẫn là chủ đề nổi bật trong chương trình nghị sự.

Bên cạnh đó là nhiều điểm nóng khác, dù không thu hút được các tiêu đề tin tức toàn cầu. Cuộc nội chiến đang diễn ra ở Sudan, xung đột gia tăng ở miền đông Cộng hòa Dân chủ Congo và căng thẳng gia tăng giữa Ethiopia và Somalia đều có khả năng gây ra nỗi sợ hãi trực tiếp của công chúng phương Tây về một cuộc khủng hoảng di cư hàng loạt khác. Việc Triều Tiên đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân, Iran hậu thuẫn cho các nhóm vũ trang ở Trung Đông, tất cả khó có thể xoa dịu nỗi lo lắng ở các thủ đô phương Tây.

Binh sĩ Ukraine sử dụng lựu pháo M777 của Mỹ trong cuộc xung đột với lực lượng Nga ở vùng Kharkiv. Ảnh: AP/TTXVN

Trong bối cảnh đó, cuộc chiến ở Ukraine đã trở thành một vấn đề gây xao nhãng lớn và ngày càng tốn kém với các đồng minh phương Tây.

Nhiều nhà lãnh đạo – đặc biệt là ở châu Âu – đang lo lắng về việc cựu Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng và khả năng ông sẽ chấm dứt một liên minh xuyên Đại Tây Dương thực sự ý nghĩa. Nếu Mỹ ra khỏi NATO như đã được cảnh báo, và ngừng hỗ trợ Ukraine, thì mối lo ngại sẽ càng lớn rằng việc tiếp tục hỗ trợ cho Kiev có thể khiến châu Âu gặp rủi ro hơn.

Vấn đề mấu chốt là những cam kết khoa trương ủng hộ Ukraine không những vô nghĩa mà còn phản tác dụng. Họ duy trì ảo tưởng về một cuộc chiến có thể thắng mà không cung cấp những năng lực cần thiết.

Như Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich ngày 17/2, tình trạng thiếu thiết bị quân sự mà Ukraine trải qua trong vài tháng qua là yếu tố chính dẫn đến việc mất thị trấn Avdiivka vào tay lực lượng Nga mới đây.

Chiến tuyến có thể không dịch chuyển quá nhiều do tổn thất này, nhưng tác động tâm lý là đáng kể – kể cả ở phương Tây, nơi những nghi ngờ về ý chí và khả năng duy trì những nỗ lực của Ukraine đang gia tăng trở lại.

Nếu cuộc xung đột tiếp tục theo quỹ đạo hiện tại – và thậm chí còn hơn thế nữa nếu câu chuyện về một cuộc chiến không thể thắng thu hút nhiều lực kéo hơn – sự hỗ trợ của phương Tây thậm chí khó có thể ngăn Ukraine thua nặng, có thể dẫn đến thất bại hoàn toàn mà Tổng thống Nga Putin đã hình dung trong cuộc phỏng vấn gần đây với nhà báo Mỹ Tucker Carlson.

Theo giới phân tích, một thất bại của Ukraine sẽ là một sự nguy hiểm đối với phương Tây. Một chiến thắng của Nga sẽ đẩy nhanh sự suy thoái của trật tự quốc tế hiện tại. Nó có thể sẽ mở ra một giai đoạn chuyển tiếp kéo dài sang một trật tự kém thuận lợi hơn nhiều đối với các lợi ích của phương Tây.