Lý do cả Nga và Ukraine đều không chiếm ưu thế về hải quân ở Biển Đen
Cuộc chiến trên Biển Đen đang chứng kiến một kịch bản chưa từng có: cả Nga và Ukraine đều không thể giành ưu thế tuyệt đối trên mặt biển.
Những hạn chế trong việc triển khai lực lượng, cùng với sự xuất hiện của công nghệ hiện đại như UAV, đã tạo nên một bức tranh chiến sự đầy biến động.
Tàu chiến Nga phóng tên lửa trong một cuộc tập trận ở Biển Đen. Ảnh: TASS
Theo trang tin quốc phòng Armyrecognition.com, Biển Đen đang chứng kiến một cuộc chiến phức tạp, nơi cả Nga và Ukraine đều chưa thể giành được ưu thế tuyệt đối trên biển. Theo đán.h giá của Chuẩn tướng Ivo Vrk, Tư lệnh Hải quân Estonia vào đầu tháng 1/2025, tình hình này xuất phát từ nhiều yếu tố, trong đó nổi bật là sự phát triển của công nghệ hiện đại và những thay đổi trong chiến thuật hải quân.
Thực tế cho thấy, cả hai quốc gia đều đang phải đối mặt với những hạn chế đáng kể trong hoạt động hải quân của mình. Các tàu chiến buộc phải hoạt động một cách thận trọng, chủ yếu tập trung ở các khu vực ven biển – nơi có sự bảo vệ của hệ thống phòng không, thủy lôi và các vũ khí được bố trí trên bờ. Điều này tạo ra một vùng đệm an toàn, nhưng đồng thời cũng hạn chế khả năng triển khai lực lượng một cách toàn diện.
Một điểm đáng chú ý trong cuộc xung đột Nga – Ukraine hiện nay là vai trò ngày càng quan trọng của các giàn khoan khí đối với cả hai bên. Những cơ sở này không chỉ có giá trị về mặt kinh tế mà còn đóng vai trò như những trung tâm tình báo chiến lược. Tuy nhiên, quyền kiểm soát các giàn khoan này vẫn đang trong tình trạng tranh chấp và thường xuyên thay đổi.
Bước ngoặt đáng kể trong cuộc chiến diễn ra vào ngày cuối cùng của năm 2024, khi Ukraine lần đầu tiên thành công trong việc sử dụng phương tiện không người lái mặt nước (SUV) để phá hủy một trực thăng của Nga trên Biển Đen. Thành công này đán.h dấu một bước tiến quan trọng trong việc ứng dụng công nghệ hiện đại vào tác chiến hải quân. Tuy nhiên, việc sử dụng thiết bị không người lái cũng đặt ra những thách thức không nhỏ về mặt chi phí và hiệu quả hoạt động.
Video đang HOT
Cụ thể, mỗi SUV Magura có giá khoảng 400.000 euro, một khoản đầu tư không nhỏ đối với Ukraine. Điều đáng nói là hiệu quả của những thiết bị này còn bị hạn chế bởi các biện pháp đối phó của Nga.
Thống kê cho thấy trong một đợt triển khai 20 SUV, không có chiếc nào hoàn thành được nhiệm vụ do gặp phải sự chống trả quyết liệt từ phía đối phương.
Mặc dù SUV chứng minh được giá trị trong việc nâng cao khả năng thu thập thông tin tình báo và nhận thức tình huống, chúng vẫn chưa thể thay thế hoàn toàn các phương tiện hải quân truyền thống như tàu ngầm, tàu mặt nước và hệ thống tên lửa. Thay vào đó, chúng đang dần khẳng định vai trò là công cụ hỗ trợ quan trọng trong các hoạt động hải quân hiện đại.
Có thể thấy, cuộc chiến trên Biển Đen đang phản ánh rõ nét sự phức tạp của xung đột hàng hải trong thời đại mới. Một bên là những phương tiện chiến tranh truyền thống vẫn không thể thiếu, bên kia là sự xuất hiện của các công nghệ mới đang dần định hình lại cách thức tác chiến. Điều này đòi hỏi cả Nga và Ukraine phải liên tục thích nghi và điều chỉnh chiến lược của mình trong một môi trường tác chiến đầy rủi ro và thách thức.
Nhìn lại thế giới 2024: Tìm lối thoát qua 'khe cửa hẹp'
Cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine đã qua 1.000 ngày và gần bước sang năm thứ tư mà vẫn cho có dấu hiệu sắp kết thúc.
Năm 2024 chứng kiến sự thay đổi chiến lược từ cả hai bên, với không ít diễn biến mang tính bước ngoặt.
Giao tranh ở khu vực Kursk tiếp tục leo thang khi Nga và Ukraine tiến hành các cuộc phản công lẫn nhau. Ảnh tư liệu: Sputnik
Giai đoạn đầu năm, Nga tiếp tục duy trì chiến lược tiêu hao dài hạn, kết hợp tăng cường binh lực và sản xuất vũ khí để củng cố các vị trí tại miền Đông và Nam Ukraine. Các khu vực giao tranh chủ yếu vẫn tập trung tại Donbass và các thành phố chiến lược gần Biển Đen.
Đầu tháng 5, quân đội Nga tiến hành một cuộc tấ.n côn.g bằng xe bọc thép tại tỉnh Kharkov, phía Đông Bắc Ukraine, mở ra một mặt trận mới. Trong khi đó, Ukraine chuyển hướng sang phòng thủ để bảo toàn nguồn lực khi lực lượng quân sự ngày càng suy kiệt.
Đầu tháng 8, lực lượng Ukraine đã phát động một cuộc tấ.n côn.g bất ngờ vào tỉnh Kursk của Nga gần biên giới. Đây được cho là cuộc tấ.n côn.g lớn nhất của quân đội nước ngoài vào lãnh thổ Nga kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Việc Ukraine kiểm soát một số khu vực tại biên giới Nga đã giúp củng cố lại nhuệ khí chiến đấu của quân đội Ukraine. Dù vậy, chiến dịch này đã không thành công kéo giãn lực lượng Nga khỏi miền Đông Ukraine. Nga tiếp tục giành những bước tiến chậm nhưng chắc ở vùng Donetsk. Đến tháng 9, Nga đã phát động cuộc phản công quy mô lớn ở Kursk, nhanh chóng tuyên bố chiếm lại khoảng 63 km 2 lãnh thổ. Một nguồn tin quân sự cấp cao của Ukraine cho biết, đến cuối tháng 11, Kiev đã mất hơn 40% diện tích lãnh thổ mà họ chiếm được tại tỉnh Kursk.
Tháng 11 khởi đầu với tin tức ông Donald Trump, người từng nhiều lần ch.ỉ tríc.h quy mô viện trợ của phương Tây cho Ukraine, đắc cử tổng thống Mỹ. Tiếp đó, chính quyền Tổng thống Joe Biden được cho là đã dỡ bỏ các hạn chế đối với việc Ukraine sử dụng vũ khí do Mỹ sản xuất - bao gồm cả Hệ thống tên lửa chiến thuật quân đội tầm xa (ATACMS) - để tấ.n côn.g các mục tiêu bên trong Nga. Để đáp trả, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký một sắc lệnh hành pháp sửa đổi học thuyết hạt nhân của Nga, hạ thấp ngưỡng triển khai vũ khí hạt nhân một cách hiệu quả để đối phó với một loạt mối đ.e dọ.a thông thường. Đồng thời, Nga cũng lần đầu tiên sử dụng tên lửa Oreshnik để tấ.n côn.g vào thành phố Dnipro ở miền Đông Ukraine.
Báo Telegraph và kênh tin tức Sky News ngày 29/11/2024 cho biết, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã lần đầu tiên để ngỏ khả năng nước này có thể ngừng bắ.n với Nga nếu được đặt dưới sự bảo vệ của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Ảnh: Getty Images/TTXVN
Cuối tháng 11, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky lần đầu tiên để ngỏ khả năng Kiev có thể ngừng bắ.n với Nga nếu được đặt dưới sự bảo vệ của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Trong khi đó, Moskva nhấn mạnh lập trường chỉ đàm phán với chính quyền Tổng thống Zelensky nếu Ukraine từ bỏ tham vọng gia nhập NATO và rút quân khỏi các khu vực do Nga kiểm soát.
Khi được hỏi sẽ dùng cụm từ nào để mô tả cuộc xung đột Nga - Ukraine năm 2024, ông Anton Bredikhin - Chuyên gia cao cấp của Viện Hàn lâm Khoa học LB Nga, nhắc tới "cuộc chiến lồng ghép", hay là "cuộc chiến ủy nhiệm". Tức là cuộc xung đột ở đây không phải giữa Nga và Ukraine, mà là giữa Nga và phương Tây, và mọi thứ diễn ra trên chiến tuyến giữa quân đội Nga và Ukraine là cuộc đụng độ trực tiếp giữa quân đội Nga với quân đội châu Âu và Mỹ. Việc phương Tây tiếp tục viện trợ quân sự cho Ukraine, thậm chí Mỹ, Anh và Pháp "bật đèn xanh" cho phép Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa tấ.n côn.g sâu vào lãnh thổ Nga, được nhiều chuyên gia quân sự cảnh báo là không đủ để thay đổi tình hình xung đột, thậm chí khiến cuộc chiến càng thêm phức tạp và rủi ro cao. Về phía Nga, Điện Kremlin khẳng định các quyết định gửi thêm vũ khí sẽ chỉ kéo dài cuộc đối đầu quân sự, gây ra nhiều thương vong và tàn phá hơn.
Vai trò của Mỹ và phương Tây trong việc hỗ trợ Ukraine là yếu tố then chốt quyết định diễn biến xung đột trong thời gian tới. Kết quả cuộc bầu cử tổng thống tại Mỹ chắc chắn sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến chiến lược của Ukraine. Với việc ứng cử viên đảng Cộng hòa Donald Trump giành chiến thắng, viện trợ của Mỹ cho Ukraine có thể bị cắt giảm, buộc chính quyền Kiev phải tính đến các giải pháp đàm phán với Nga. Liên minh châu Âu (EU) cũng đối mặt với nhiều thách thức khi duy trì hỗ trợ Ukraine. Ngày càng có nhiều quốc gia châu Âu thể hiện sự mệt mỏi với cuộc chiến, trong khi các nguồn viện trợ quân sự không thể đáp ứng tốc độ sử dụng của Ukraine.
Năm 2024 chứng kiến chiến thuật "miệng hố chiến tranh" của cả Nga và phương Tây khi cảnh báo nguy cơ Chiến tranh Thế giới thứ ba, thậm chí là chiến tranh hạt nhân. Mục đích của Tổng thống Volodymyr Zelensky là lôi kéo NATO và phương Tây can dự sâu hơn, viện trợ nhiều hơn, với lý do ngăn chặn mối đ.e dọ.a từ Nga đối với an ninh châu Âu và Mỹ. Đồng thời, ông cũng muốn chứng tỏ việc NATO kết nạp Kiev là nhu cầu cấp thiết. Về phần mình, Nga nhiều lần cảnh báo về nguy cơ chiến tranh để răn đe NATO chớ can dự trực tiếp, sâu hơn vào xung đột ở Ukraine. Thực tế, tình thế "bên miệng hố chiến tranh", nguy cơ cuộc chiến hạt nhân là yếu tố buộc "những cái đầu nóng" phải cân nhắc thận trọng, tìm kiếm giải pháp dự phòng, trong đó có phương án đàm phán.
Xung đột kéo dài tiếp tục gây ra nhiều hệ lụy về con người, kinh tế, từ giá năng lượng tăng cao đến chuỗi cung ứng bị gián đoạn. Nga và Ukraine đều chịu tổn thất nặng nề trên nhiều phương diện, trong khi các quốc gia phương Tây phải đối mặt với sức ép từ chi phí hỗ trợ quân sự và nhân đạo. Chính quyền Mỹ đang nghiêng dần về phương án hối thúc Ukraine đàm phán với Nga và chấp nhận thực tế mới trên chiến trường. Nếu viện trợ quân sự và tài chính mà Mỹ và phương Tây rót cho Ukraine giảm sút, nước này có thể buộc phải chấp nhận nhượng bộ để đạt được hòa bình. Tổng thống Volodymyr Zelensky ngày càng chịu áp lực rất lớn.
Binh sĩ Ukraine làm nhiệm vụ tại vùng Donetsk. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Từ lập trường cứng rắn đòi giành lại quyền kiểm soát toàn bộ lãnh thổ, ông Zelensky giờ đây gợi ý khả năng chấp nhận một thỏa thuận ngừng bắ.n, với điều kiện "phần còn lại của Ukraine được NATO bảo vệ".
Việc chuyển hướng trên phản ánh sự mệt mỏi gia tăng trong xã hội Ukraine, khi ngày càng có nhiều người bày tỏ mong muốn chấm dứt xung đột. Giới chức Nga cũng tuyên bố nước này sẵn sàng đàm phán chấm dứt chiến sự ở Ukraine nếu Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump khởi xướng, nhưng cuộc đàm phán nào cũng cần dựa trên thực tế về các bước tiến của Nga.
Diễn biến xung đột căng thẳng, phức tạp, nhưng vẫn còn "khe cửa hẹp" cho đàm phán. Một số dự báo lạc quan cho rằng đàm phán có thể diễn ra và cơ bản ngã ngũ trong năm 2025. Vấn đề chính, gai góc nhất là điều kiện tiên quyết của các bên. Nhiều chuyên gia nhận định rằng việc đạt được hòa bình sẽ rất phức tạp do lợi ích và điều kiện của các bên. Nga tuyên bố sẵn sàng đàm phán hòa bình, nhưng chỉ trên các điều kiện như công nhận lãnh thổ mà Nga kiểm soát, Ukraine từ bỏ hoàn toàn ý định gia nhập NATO và không triển khai vũ khí nước ngoài, bao gồm cả vũ khí hạt nhân, trên lãnh thổ của mình. Một số quốc gia châu Âu dường như đã bắt đầu xem xét khả năng ngừng bắ.n dựa trên các đường ranh giới hiện tại, đồng thời cung cấp đảm bảo an ninh cho Ukraine. Tuy nhiên, Ukraine vẫn khẳng định không nhượng bộ lãnh thổ và cho rằng các điều kiện của Nga là không chấp nhận được.
Khả năng Nga và Ukraine chấp thuận ngồi vào bàn đám phán phụ thuộc đáng kể vào sự thay đổi trong các điều kiện và lập trường của cả hai bên, cũng như vai trò trung gian của các bên thứ ba như Trung Quốc hoặc Mỹ. Dù triển vọng đàm phán vẫn rất mờ mịt, nhưng có vẻ cả Nga và Ukraine đều nhận thấy đã đến lúc cần phải tìm cách "lách qua khe cửa hẹp" để đạt được một thỏa thuận.
Trực thăng Ka-29 của Nga rơi ở Biển Đen nghi bị đồng đội bắ.n nhầm Một chiếc trực thăng Ka-29 của Nga được cho bị rơi ở Biển Đen, trong lúc Ukraine triển khai tấ.n côn.g kết hợp bằng máy bay không người lái (UAV) và xuồng không người lái (USV). Theo tờ Militarnyi, vào đêm 20 rạng sáng ngày 21/6, vùng Krasnodar của Nga đã trải qua một cuộc tấ.n côn.g kết hợp quy mô lớn của...