Lương nhà giáo: Thu nhập bình thường, yêu cầu phi thường?
Công việc nhiều áp lực, yêu cầu xã hội ngày càng cao, nhưng mức lương dành cho giáo viên chưa tương xứng với tính chất công việc.
Lương thấp, nỗi lo cơm áo, gạo tiề.n ảnh hưởng không nhỏ đến tâm huyết, chất lượng dạy học của nhà giáo.
Mức lương mà cô Phạm Thị Quý nhận được hằng tháng sau 13 năm dạy học tại một trường THCS ở Hà Nội là khoảng 7 triệu đồng. Số tiề.n này, theo cô Quý, còn thấp hơn cả tiề.n công các nhà máy, xí nghiệp trả cho công nhân. Do đó, cô đã rời môi trường công lập và giảng dạy tại Trường THCS Ban Mai – Hà Đông, Hà Nội.
“Tôi nhớ mức lương khởi điểm của giáo viên THCS tốt nghiệp cao đẳng mới vào biên chế được tính theo hệ số 2,1 nhân lương cơ bản; còn tốt nghiệp đại học được tính hệ số 2,34. Cứ sau 3 năm giáo viên mới được xét nâng lương một lần, mỗi lần nâng bậc lương, tùy vào hạng mà mức nâng lương sẽ khác nhau, nhưng thông thường là mỗi lần nâng hệ số thêm 0,3. Cách đây 3 năm, kể từ khi tôi rời trường công, lương cơ bản của Nhà nước là 1,39 triệu đồng” – cô Phạm Thị Quý chia sẻ.
Tuy nhiên, theo cô Quý, đó là mức lương dành cho giáo viên dạy chính thức. Với người dạy hợp đồng, lương sẽ thấp hơn. “Tại trường cũ tôi công tác, cách đây 3 năm, lương giáo viên hợp đồng là 3,1 triệu đồng/tháng. Lương thấp vậy nhưng cứ hết năm học thầy cô lại lo liệu năm sau mình có được đi dạy nữa không. Nhiều thầy cô vẫn tha thiết với nghề, cố bám trụ dạy hợp đồng và xoay xở làm thêm ngoài giờ”. Kể điều này, cô Quý nhận định, mức lương dành cho giáo viên chưa tương xứng với lượng công việc phải làm.
Ngoài giờ hành chính ở trường, họ còn phải làm thêm rất nhiều công việc khác: Soạn giáo án, chấm chữa bài cho học sinh, liên lạc với phụ huynh học sinh, giải quyết các vấn đề phát sinh khác liên quan đến học sinh… Thực tế, một giáo viên tâm huyết với nghề luôn phải mang việc về nhà, nhiều khi thức thâu đêm để chuẩn bị hoạt động chuyên môn.
Một giáo viên ở Hưng Yên cũng chia sẻ câu chuyện của mình: Với thâm niên 8 năm trong nghề nhưng hiện mức lương nhận được chỉ vỏn vẹn 4 triệu đồng. Cô giáo này cho biết trước đây được phân công dạy học ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, lương ban đầu và cả phụ cấp được 7,3 triệu đồng. Mức thu hút 5 năm, có lúc đỉnh điểm cô được nhận lương 9 triệu/tháng. Hết 5 năm chỉ được 70% thu hút nên lương lại quay về còn 7,3 triệu như mức ban đầu.
“Do hoàn cảnh gia đình nên tôi phải xin về gần nhà, ở vùng xuôi và lương chỉ còn 4,3 triệu/tháng. Hơi sốc, nhưng mình xác định tâm lý trước nên cũng dần ổn định” – nữ nhà giáo chia sẻ.
“Tôi phải tằn tiện mới có thể lo cho 2 con học hành. Hiện con gái lớn học đại học tại Sài Gòn, con nhỏ học lớp 11. Thời gian qua, nhiều công ty mời tham gia công việc mới với đồng lương và chức vụ khá tốt, nhưng vì yêu nghề, muốn được dạy học, giúp thế hệ trẻ có kiến thức, động lực để học hành (trong đó có con, cháu mình) nên tôi không bỏ nghề” – NGƯT Tô Ngọc Sơn trăn trở.
Vào ngành từ năm 1994, NGƯT Tô Ngọc Sơn (Đồng Tháp) từng là giáo viên Trường Tiểu học Chu Văn An (Cao Lãnh); chuyên viên của phòng GD&ĐT, Sở GD&ĐT Đồng Tháp; từng hướng dẫn sinh viên thực tập, chia sẻ những kinh nghiệm giảng dạy cho sinh viên Trường ĐH Đồng Tháp và hiện nay công tác tại một cơ sở giáo dục đại học ở nước bạn Lào.
Gần 28 năm công tác, lương thực lĩnh tại Việt Nam của thầy, không tính thêm giờ dạy buổi chiều ở tiểu học là gần 7 triệu đồng. Cũng phải nhờ 2 lần được nâng lương trước hạn thầy mới được số tiề.n lương như vậy. Nếu được dạy thêm giờ buổi chiều ở tại trường thì mức lương đạt hơn 11 triệu đồng. Ngoài giảng dạy không làm thêm được việc gì khác nên cuộc sống rất chật vật, khó khăn.
Video đang HOT
NGƯT Tô Ngọc Sơn và học trò.
“Lương thấp nhưng yêu cầu cao” là nhận định của NGƯT Trần Thị Kim Liên (Hội Tâm lý giáo dục Hà Nội) khi nói về nghề giáo. Từng là hiệu trưởng 3 trường phổ thông, trong đó 2 công lập và 1 trường tư tại Hà Nội, NGƯT Trần Thị Kim Liên hiểu hơn ai hết đặc thù trong lao động của giáo viên.
Nhiều người cho rằng công việc của giáo viên nhàn nhã, thảnh thơi, nhưng không phải. Để có một tiết dạy trên lớp, thầy cô mất thời gian gấp nhiều lần để soạn bài ở nhà; thậm chí phải mất đến 2 – 3 ngày để có một giáo án tốt. Chưa kể thời gian chấm bài, làm sổ sách, rồi học tập nâng cao trình độ để có thể đáp ứng yêu cầu mới; trả lời ý kiến của phụ huynh…”.
Chia sẻ điều này, NGƯT Trần Thị Kim Liên nhấn mạnh: Sản phẩm của giáo dục là con người và xã hội ngày càng đặt yêu cầu cao hơn với công việc này, nên giáo viên sẽ càng mất nhiều thời gian, sức lực, trí tuệ hơn, áp lực cũng lớn hơn. Xã hội đòi hỏi ở người thầy sự toàn diện cả về năng lực và phẩm chất đạo đức. Thầy cô chỉ cần một phút thiếu kiềm chế là hậu quả khôn lường, đặc biệt trong điều kiện công nghệ phát triển như hiện nay.
Còn cô Phạm Thị Quý trăn trở: Lương giáo viên công lập thấp, không tương xứng với lượng công việc họ phải làm, thì hệ lụy lớn nhất, chịu ảnh hưởng nặng nề nhất chính là học sinh. Chất lượng giáo dục sẽ ra sao khi giáo viên không sống được bằng lương và phải bươn chải làm thêm?
Theo NGƯT Tô Ngọc Sơn, hiện nhiều ngành nghề ra sức cạnh tranh, thu hút nguồn nhân lực bằng cách ưu đãi, tiề.n lương hấp dẫn, chi trả kịp thời. Giáo viên là một trong những nguồn nhân lực tốt được nhắm đến. Riêng năm 2022, tổng số giáo viên cả nước chuyển việc, nghỉ việc là khoảng 1%; tức cứ khoảng 100 người thì có một người chuyển việc, nghỉ việc.
Để hạn chế tình trạng này, NGƯT Tô Ngọc Sơn cho rằng, mức lương cơ sở của nhà giáo nhất thiết phải cao hơn người lao động mới vào nghề. Mỗi bậc lương theo hạng cần phải được cập nhật kịp thời, đúng số năm quy định, không nên ràng buộc vào kết quả xếp loại viên chức.
Mỗi trình độ, học hàm, học vị của giáo viên phải được xếp lương theo các hạng mức khác nhau theo hướng khuyến học, khuyến tài. Nhà giáo cần được ghi nhận thành tích vượt trội; khi có cống hiến được Nhà nước ghi nhận, khen thưởng phải đi kèm ưu đãi thích đáng, được bố trí, phân công phù hợp để phát triển nhân tài.
Lương nhà giáo: Mong mỏi chính đáng!
Chính sách tiề.n lương cho nhà giáo cần được tính đến yếu tố vùng miền, đủ mạnh để hút được nhân lực về công tác tại các địa phương vùng khó.
Mỗi giáo viên dạy học ở vùng núi kiêm nhiệm rất nhiều vai: Vừa dạy học, vừa là bác sĩ khám bệnh, vừa là mẹ để chăm chút học sinh. Trong ảnh: Cô giáo Nguyễn Thị Thu Ba, Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Trà Tập (Nam Trà My) cắt tóc cho học sinh.
Nước không chảy về chỗ trũng
Sau 5 năm dạy học tại vùng núi cao Nam Trà My (Quảng Nam), mức lương của cô Trà Thị Hậu, giáo viên Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học và THCS Trà Nam giảm từ gần 11 triệu xuống còn chưa đến 9 triệu đồng. Chính sách hỗ trợ 70% phụ cấp cho giáo viên công tác ở các vùng đặc biệt khó khăn chỉ áp dụng trong 5 năm đầu công tác.
Lương cũng đồng nghĩa với thu nhập vì không thể dạy thêm, cũng không buôn bán gì được, cô Hậu cho biết, một cảnh hai quê, nồi cơm cũng xẻ làm hai nên gần như vợ chồng cô không tiết kiệm được khoản nào. Vợ chồng cô Hậu vẫn đang ở chung với ông bà, không có điều kiện để ở riêng.
Nhiều giáo viên sau 5 năm dạy học ở các trường vùng cao, khi đã hết thời gian hỗ trợ phụ cấp khu vực, đều tìm cách chuyển về đồng bằng. Thầy Bùi Quang Ngọc, Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Trà Leng (Nam Trà My, Quảng Nam) cho biết, gần như năm nào nhà trường cũng phải giải quyết cho giáo viên xin chuyển về xuôi dạy học.
"Bây giờ các huyện ở vùng đồng bằng đều thiếu giáo viên tiểu học. Trong khi đó, nói lương giáo viên miền núi cao nhưng thực tế chi phí sinh hoạt sinh hoạt đắt đỏ, lại xa gia đình, con cái hầu hết phải gửi lại quê nhờ ông bà chăm. Vì vậy, sau 5 năm dạy học, thầy cô nào có điều kiện sẽ tìm mọi cách chuyển về đồng bằng. Giáo viên miền núi vì vậy thiếu lại càng thiếu", thầy Ngọc kể.
Nếu cuối tuần, trường không tổ chức hoạt động ngoại khóa hoặc hội họp, sinh hoạt chuyên môn, cô Hậu lại đi xe máy về huyện Thăng Bình để đoàn tụ gia đình. Con trai của cô từ 7 tháng tuổ.i đã xa hơi ấm của mẹ, ở cùng với ba và ông bà để mẹ đi dạy học. Từ Nam Trà My về đến nhà cô Hậu ở quê là đoạn đường khoảng 40km. Vì vậy, tháng nào, cô Hậu cũng phải bảo dưỡng xe, thay lốp, thay nhớt để đảm bảo an toàn.
Nhà ở huyện Phú Ninh nên đoạn đường về thăm con của cô Nguyễn Thị Kim Ký ngắn hơn cô Hậu một chặng. Hai con nhỏ và mẹ già gửi lại cho chị gái của chồng chăm sóc nên cô Hậu cho biết, lương của mình gần như được gửi cả về quê để lo cho sinh hoạt gia đình, học hành của các con; mọi chi tiêu đều phải tiết kiệm đến mức tối đa.
Theo thông tin từ ban giám hiệu nhà trường, cô Trà Thị Hậu đã nộp hồ sơ để tham gia kỳ thi viên chức ngành Giáo dục tại huyện Thăng Bình. Cô Hậu chia sẻ: "Nếu vẫn duy trì phụ cấp khu vực thì thu nhập của giáo viên miền núi sẽ đỡ hơn một chút. Không có khoản 70% phụ cấp thu hút cũng đồng nghĩa với việc mỗi tháng hụt đi gần 2 triệu đồng.
Trong hoàn cảnh không có nguồn thu phụ khác ngoài lương đi dạy nên rất khó để xoay xở. Nếu chuyển công tác về quê, tôi có thể làm thêm ngoài giờ dạy học để cải thiện thu nhập, cũng có điều kiện chăm sóc con cái hơn".
Sự thay đổi trong chính sách thu hút, đãi ngộ khiến giáo viên không khỏi so sánh về mức thu nhập vì điều kiện công tác không hề cải thiện.
Học sinh lớp Một của Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học và THCS Trà Nam trong lễ khai giảng năm học 2022 - 2023.
Mong sống được bằng lương
Vào nghề dạy học được 4 năm, tính cả lương và phụ cấp của cô Hồ Thị Chim - giáo viên Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Trà Leng (Nam Trà My, Quảng Nam) hiện ở mức 8,5 triệu đồng. Tất cả mọi chi dùng của một gia đình 3 nhân khẩu được gói ghém trong chừng đó vì chồng cô Chim không có việc làm ổn định.
Thế nên sau khi căn nhà tạm của cô bị sập trong trận sạt lở kinh hoàng ở Trà Leng vào tháng 10/2020, cô chuyển về ở tạm nhà người cháu, rồi sau đó ở nhờ nhà mẹ đẻ cho đến nay. Cô Chim kể: "Căn nhà của vợ chồng xây trên đất vườn của bố mẹ. Tôi lại chưa tách hộ khẩu, lúc làm nhà không xin giấy phép nên dù nhà bị sập nhưng không nằm trong diện được hỗ trợ tái định cư".
Năm nay, cô Nguyễn Thị Thu Ba, Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Trà Tập (Nam Trà My) được phân công giảng dạy ở điểm thôn Tu Gia. Từ điểm trường chính vào đến Tu Gia mất khoảng 25 phút đi xe máy. Vào những ngày mưa chỉ có thể đi bộ vì đường trơn trượt. Trong các khoản chi hàng tháng vì vậy còn có thêm tiề.n xăng và bảo dưỡng xe.
"Với mức lương 9 triệu đồng/tháng sau 13 năm dạy học, nói thật là nếu không có thu nhập từ bán hàng online thì rất khó để có tích lũy, thậm chí là không đủ sống", cô Ba chia sẻ. Bán thêm hàng dược liệu, đồng phục áo Đoàn, cô Ba cho biết, cũng có thêm chút tiề.n mua sữa, cải thiện bữa ăn cho các con. Những giáo viên có thu nhập từ nghề phụ như cô Thu Ba đang lấy nghề này để chăm chút cho nghề chính, để lại mọi lo toan đằng sau cánh cửa lớp, toàn tâm cho từng tiết dạy.
Thầy Bùi Quang Ngọc cho rằng, khác với giáo viên đồng bằng chỉ có 35% phụ cấp đứng lớp, ở miền núi là 70%. Thế nhưng, điều kiện sống ở vùng núi cao và hải đảo quả thật không dễ dàng, giáo viên không phải là người địa phương nên thường một cảnh hai - ba quê. Dạy thêm thì không được, thậm chí giáo viên còn phải vận động học sinh tham gia học phụ đạo miễn phí để đảm bảo chất lượng giáo dục, để học sinh không vì học yếu mà chán học, bỏ học. Vì vậy, tính lương thì cao nhưng gần như phải khéo thu vén lắm mới đủ trang trải cuộc sống.
Ông Trần Duy Dũng - Chủ tịch UBND huyện Nam Trà My cho rằng cần có chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích những người công tác ở miền núi gắn bó lâu dài. Thầy Võ Đăng Chín thì đề nghị cần duy trì chính sách hỗ trợ 70% khu vực cho giáo viên miền núi. "Như thế mới giữ chân được những giáo viên có kinh nghiệm, để họ gắn bó lâu dài với trường lớp mà không tìm cách chuyển về xuôi sau 5 năm công tác", thầy Chín phân tích.
Chưa tính đến việc xin chuyển về xuôi, cô Thu Ba cho biết, nói không so sánh điều kiện sống, thu nhập giữa giáo viên đồng bằng và miền núi là không đúng. "Như thầy cô ở xã Trà Tập còn có phụ cấp vùng khó chứ ở Trà Mai không còn nữa do vùng này gần như thị trấn, đã hoàn thành xây dựng nông thôn mới. Nên chăng, đối với giáo viên vùng núi cao, điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt như Nam Trà My cần có chế độ phụ cấp đặc thù để giữ chân giáo viên" - cô Ba mong mỏi.
Noi gương Bác, dạy và học tốt hơn Đảng bộ Khoa Ngoại ngữ, thuộc ảng bộ Trường Đại học Cần Thơ, luôn quan tâm triển khai và thực hiện có hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với nhiệm vụ chuyên môn. Qua đó, đảng viên (V), giảng viên (GV), viên chức (VC), sinh viên (SV) nêu cao tinh thần...