Lời cảnh báo từ lũ lịch sử ở châu Âu

Lũ kỷ lục ở Tây Âu là hiện tượng thời tiết cực đoan mới nhất thế giới chứng kiến và giới chuyên gia cảnh báo nó sẽ xảy ra thường xuyên hơn trong tương lai.

Khung cảnh tan hoang ở Erftstadt-Blessem, Đức sau trận lũ. REUTERS

Trận lũ tồi tệ nhất trong nhiều thập niên đã gây thiệt hại nặng nề cho Đức và các nước lân cận vài ngày qua. AFP dẫn lời nhà chức trách hôm qua cho biết ít nhất 150 người thiệt mạng, trong đó 133 nạn nhân ở Đức và số còn lại được ghi nhận ở Bỉ. Chính quyền bang Rhineland-Palatinate của Đức, nơi bị ảnh hưởng nặng nhất, cho biết 1.300 người mất tích ở quận Ahrweiler, CNN đưa tin. Con số thương vong được cho là sẽ tiếp tục tăng trong vài ngày tới khi công tác cứu hộ tiếp diễn.

Thiệt hại diện rộng

Dòng nước đục ngầu đã nhấn chìm nhiều ngôi làng, phá hủy công trình và gây ra hố sụt khổng lồ dọc sông Rhine. Bên cạnh Rhineland-Palatinate, bang North Rhine-Westphalia của Đức cũng có nhiều người chết. Ít nhất 165.000 người ở 2 bang này đang sống trong cảnh mất điện. Mực nước sông ở các nước láng giềng Luxembourg và Hà Lan cũng dâng lên sau nhiều ngày mưa lớn, khiến chính quyền phải ban bố tình trạng khẩn cấp và lệnh di tản hơn 10.000 người.

Mưa như trút nước ở Tây Âu từ ngày 14 – 15.7 đã gây ra thảm họa lũ quét. Cơ quan thời tiết Đức cho biết một số khu vực chưa từng ghi nhận lượng mưa như vậy trong 100 năm qua. Lượng mưa trong 24 giờ ở Rhineland-Palatinate và North Rhine-Westphalia đạt đến 100 – 150 mm, bằng lượng mưa trong hơn một tháng ở vùng này. Lượng mưa lớn bất thường đặt ra câu hỏi về vai trò của biến đổi khí hậu trong thảm họa trên. Mặc dù cần nhiều tuần để nghiên cứu nhưng một số nhà khoa học đã khẳng định với The New York Times rằng trận mưa lớn này do biến đổi khí hậu gây ra, tương tự các sự kiện thời tiết khắc nghiệt khác. Bộ trưởng Môi trường Đức Svenja Schulze ngày 15.7 cũng viết trên Twitter rằng: “Biến đổi khí hậu đã đến Đức”.

Dù biến đổi khí hậu đóng vai trò gì đi nữa, các nhà khoa học chắc chắn trời nóng hơn làm đẩy nhanh quá trình bay hơi, giữ lại nhiều độ ẩm trong không khí, tăng khả năng mưa lớn. Mỗi 1 độ C tăng lên, không khí sẽ giữ được thêm 7% độ ẩm, theo Reuters. Từ thế kỷ 19 đến nay, trái đất đã ấm lên hơn 1 độ C.

Thế giới cần hành động

Lũ lụt do mưa lớn ở Tây Âu tương thích với dự đoán của giới khoa học về việc biến đổi khí hậu làm các hiện tượng thời tiết cực đoan diễn ra thường xuyên hơn. Các hiện tượng này không chỉ bao gồm mưa, bão, lũ thất thường mà những đợt nắng nóng kỷ lục ở Bắc Mỹ trong tuần vừa qua cũng được cho là do biến đổi khí hậu gây nên. Nhiệt độ ở Thung lũng Chết (Mỹ) vào tuần trước đạt 54,4 độ C, phá kỷ lục được ghi nhận vào năm 1913, theo tạp chí Forbes . Bên cạnh việc khiến hàng trăm người chết, các đợt sóng nhiệt này còn gây ra cháy rừng ở Mỹ và Canada, thiêu rụi và phá hủy nhiều khu dân cư.

Không chỉ ở Bắc Mỹ, Đông Nam Á và nhiều khu vực khác cũng đang hứng chịu các tác động lớn từ nắng nóng. Channel NewsAsia dẫn lại một nghiên cứu công bố mới đây cho thấy 9,4% số ca tử vong trên toàn cầu trong 2 thập niên qua có thể liên quan đến nhiệt độ khắc nghiệt. Ở Đông Nam Á, 190.000 người tử vong mỗi năm do “nhiệt độ không tối ưu”.

Việc các hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra thường xuyên hơn và để lại thiệt hại ngày càng lớn cho thấy thế giới cần hành động ngay để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen ngày 16.7 tuyên bố cường độ và thời gian các thảm họa xảy ra là bằng chứng cho sự cấp thiết trong việc phải hành động.

Kế hoạch giảm phát thải của Trung Quốc và EU

Tờ The Wall Street Journal đưa tin Liên minh Châu Âu (EU) và Trung Quốc tuần này đã trình bày các kế hoạch hạn chế phát thải khí nhà kính, nguyên nhân làm trái đất nóng lên. EU vào ngày 14.7 đề xuất giảm sự phụ thuộc của khối vào nhiên liệu hóa thạch và đánh thuế hàng hóa của các nước phát thải cao. Kế hoạch cũng kêu gọi các hộ gia đình và doanh nghiệp chuyển sang dùng năng lượng sạch. Trung Quốc, nước phát thải khí carbon lớn nhất thế giới, cùng ngày công bố kế hoạch khởi động hệ thống mua bán phát thải, thiết lập thị trường carbon lớn nhất thế giới. Với hệ thống này, các doanh nghiệp phải trả tiền cho lượng carbon họ thải ra.