Loại bỏ thực phẩm siêu chế biến giúp bạn sống lâu hơn
Khi chúng ta già đi, các telomere – phần mũ bảo vệ các đầu của nhiễm sắc thể – sẽ rút ngắn một cách tự nhiên do căng thẳng ôxy hóa và viêm, khiến chúng ta dễ mắc bệnh và có thể chết sớm.
Các nhà khoa học Tây Ban Nha gần đây phát hiện, có một loại thực phẩm phổ biến có khả năng đẩy nhanh quá trình có hại này – thực phẩm siêu chế biến.
Nhóm thực phẩm siêu chế biến. Ảnh: Jakarta Post
Nhiều nghiên cứu từng chỉ ra rằng thực phẩm siêu chế biến có liên quan đến các vấn đề sức khỏe như tăng huyết áp, béo phì, hội chứng chuyển hóa, trầm cảm, tiểu đường tuýp 2 và các bệnh ung thư khác nhau. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có nghiên cứu nào khám phá tác động của loại thực phẩm này lên độ dài của telomere – thước đo quan trọng của quá trình lão hóa tế bào.
Video đang HOT
ể tìm hiểu vấn đề này, các nhà khoa học tại ại học Navarra đã điều nghiên dữ liệu từ Dự án giám sát sức khỏe SUN của nước này. Trong đó, 886 người tham gia (2/3 là nam giới) độ tuổi trên 55 được yêu cầu cung cấp mẫu nước bọt để phân tích ADN và ghi lại nhật ký tiêu thụ thực phẩm. Họ được chia thành 4 nhóm dựa trên mức tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến, bao gồm: dưới 2 phần/ngày, từ 2-2,5 phần/ngày, từ 2,5-3 phần/ngày và trên 3 phần/ngày. Những món ăn thuộc nhóm thực phẩm siêu chế biến chủ yếu là bánh chứa sữa trứng, kem, thịt chế biến (giăm bông, xúc xích, patê…), bánh quy, kẹo, đồ ăn đóng hộp, đồ uống có đường…
Các nhà nghiên cứu phát hiện, khi mức tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến tăng lên, tốc độ rút ngắn của telomere cũng gia tăng đáng kể. Cụ thể, tốc độ rút ngắn telomere ở nhóm 1 tăng 25%, nhóm 2 tăng 29%, nhóm 3 tăng 40% và lên đến 82% ở nhóm tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến nhiều nhất. Nhìn chung, so với những người không ăn thực phẩm siêu chế biến, những người tiêu thụ hơn 3 phần thực phẩm nghèo dinh dưỡng này mỗi ngày có nguy cơ rút ngắn telomere cao gấp đôi. Các nhà nghiên cứu cho rằng tác động đáng lo ngại trên chủ yếu là do họ hấp thụ tổng lượng muối, chất béo bão hòa và đường cao hơn, trong khi hấp thụ không đủ lượng chất xơ và vi chất dinh dưỡng từ chế độ ăn hằng ngày.
Theo các chuyên gia, thực phẩm siêu chế biến thường không có chất dinh dưỡng và thực phẩm toàn phần. Thay vào đó, chúng được chế biến với nhiều chất phụ gia, bao gồm dầu, chất béo, đường, tinh bột, hương liệu, chất tạo màu, chất nhũ hóa và các chất phụ gia mỹ phẩm khác. Chi phí sản xuất thấp, tiện lợi cho người tiêu dùng và có thể bảo quản đến nhiều năm là những lý do khiến loại thực phẩm này trở nên phổ biến.
Từ những phát hiện trên, các chuyên gia khuyến cáo mọi người nên hạn chế tối đa việc sử dụng thực phẩm siêu chế biến. Ngoài ra, để làm chậm quá trình lão hóa tế bào, họ cũng khuyên mọi người nên áp dụng chế độ ăn ịa Trung Hải, từ lâu được chứng thực rất tốt cho sức khỏe tổng thể nhờ chứa nhiều trái cây, rau củ, cá và dầu ô liu.
Hoàn cảnh sống bất lợi ảnh hưởng ra sao tới sự phát triển của trẻ?
Lâu nay, giới khoa học nỗ lực tìm hiểu ảnh hưởng của hoàn cảnh sống đối với sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ.
Theo một phân tích quy mô lớn vừa đăng trên Tạp chí Psychological Bulletin của Hiệp hội Tâm lý Mỹ, việc phải sống trong môi trường bất lợi dễ khiến trẻ bị dậy thì sớm, tăng tốc độ lão hóa tế bào và biến đổi cấu trúc não bộ.
Môi trường gia đình có ảnh hưởng to lớn đến sự phát triển toàn diện ở trẻ.
Những phát hiện kể trên được chuyên gia Katie McLaughlin và các cộng sự tìm ra, sau khi phân tích 79 nghiên cứu được tiến hành trên 116.000 người sinh trưởng trong hoàn cảnh khó khăn. Những công trình này đều tập trung nghiên cứu sự tương quan giữa hoàn cảnh sống bất lợi thời thơ ấu với thời điểm dậy thì, tốc độ lão hóa tế bào và thay đổi cấu trúc não ở các đối tượng. Trong đó, hoàn cảnh sống được chia thành 2 dạng - gồm môi trường "đe dọa" (thường đối mặt với hành vi có tính chất lạm dụng và bạo lực) và môi trường "thiếu thốn" (lạm dụng trẻ em, tấn công tình dục, bị bỏ mặc hoặc nghèo khổ triền miên).
Sau khi rà soát, các chuyên gia nhận thấy có sự khác biệt rõ rệt giữa môi trường "đe dọa" và "thiếu thốn". Cụ thể, môi trường sống "đe dọa" có liên quan nhiều hơn đến việc gia tăng tốc độ lão hóa ở người tham gia. Còn môi trường sống "thiếu thốn" tuy có tác động đáng kể, nhưng ít nghiêm trọng hơn đối với việc đẩy nhanh tốc độ lão hóa. Khi bước vào giai đoạn trưởng thành, những đối tượng trải qua hoàn cảnh bất lợi có thể mắc các rối loạn tâm lý - bao gồm rối loạn lo âu, hội chứng tăng động giảm chú ý; lạm dụng chất gây nghiện; tự tử và mắc bệnh tim.
Nhìn chung, tốc độ lão hóa tế bào của trẻ sống trong "nghịch cảnh" vẫn nhanh hơn thông thường. Việc phải chịu đựng tình trạng căng thẳng tinh thần triền miên có liên quan với việc rút ngắn telomere (phần mũ ở các đầu nhiễm sắc thể bảo vệ cấu trúc ADN) và có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe tâm thần và thể chất khi trưởng thành. Bên cạnh đó, kết quả phân tích 25 nghiên cứu điều tra tác động của nghịch cảnh đối với cấu trúc não cho thấy, việc sinh trưởng trong môi trường dễ tổn thương và bạo lực có liên quan với tình trạng mỏng vỏ thùy giữa trán, vùng não phụ trách xử lý thông tin xã hội và tình cảm. Trái lại, việc trải qua thời thơ ấu trong nghèo khó và thiếu thốn có liên hệ với tình trạng mỏng vỏ não trước, vốn kiểm soát cảm quan và nhận thức.
Lý giải về những điều ghi nhận được, nhóm chuyên gia cho rằng tình trạng lão hóa sớm do môi trường sống bạo lực có thể chỉ đơn giản là một cách tiến hóa để khởi động khả năng hồi phục và sinh tồn. Theo đó, nếu bộ não phát triển nhanh hơn trong giai đoạn bạo lực, trẻ có thể xử lý và phản ứng tốt hơn trước mối nguy đến từ xung quanh. "Theo thời gian, những quá trình này sẽ tổn hại sức khỏe chúng ta. Về tinh thần, nó có thể gây cảm giác lo âu và trầm cảm về sau. Về thể chất, nó có thể dẫn đến bệnh tiểu đường và bệnh tim" - trưởng nhóm McLaughlin nói thêm.
Theo chuyên gia McLaughlin, phát hiện mới cũng cho thấy không bao giờ là quá muộn để đảo ngược những thay đổi do môi trường sống bất lợi gây ra. Bởi vì ở giai đoạn đầu đời, não trẻ rất linh hoạt, cho phép chúng ta đưa ra các biện pháp can thiệp và ngăn ngừa tổn hại về lâu dài.
Mặt khác, bà McLaughlin cho rằng nỗ lực mang đến môi trường gia đình ổn định hơn cho trẻ phát triển cũng giúp làm giảm đáng kể áp lực lên hệ thống y tế công cộng trong tương lai, khi các đối tượng bị lão hóa sớm gánh chịu nhiều căn bệnh nguy hiểm.
Báo động căn bệnh di truyền có thể gây tử vong trước tuổi 20 Đây là bệnh di truyền trội, nhiễm sắc thể thường. Bệnh nhân có thể tử vong trước tuổi 20 và thậm chí có trẻ đột tử khi mới 10 tuổi. Bệnh FH là bệnh lý di truyền trội có thể gây bệnh cho các thế hệ liên tiếp Người mắc bệnh FH có thể tử vong trước độ tuổi 20 Tại Hội nghị...