Khoảng 35-75% trong số người bệnh mắc ung thư đầu mặt cổ bị suy dinh dưỡng

Suy dinh dưỡng chiếm tỉ lệ 35-75% trong số người bệnh mắc ung thư đầu mặt cổ. Thể trạng suy kiệt chiếm tỉ lệ cao và gây ra ảnh hưởng nặng nề đến dinh dưỡng cho người bệnh đang được điều trị.

Ung thư đầu mặt cổ là ung thư phổ biến đứng thứ 6 trong các nhóm ung thư trên toàn thế giới. Dinh dưỡng là yếu tố tiên lượng quan trọng đối với người bệnh ung thư đầu mặt cổ. Thể trạng suy kiệt chiếm tỉ lệ cao và gây ra ảnh hưởng nặng nề đến dinh dưỡng cho người bệnh đang được điều trị. Chính vì vậy, việc chế độ dinh dưỡng đúng quan trọng vô cùng với người bệnh ung thư.

Nguyên tắc dinh dưỡng.
Theo các khuyến cáo người bệnh cần có năng lượng: 25 – 30 Kcal/kg cân nặng/ngày; Protein: 15-20% tổng năng lượng. Glucid: 60-70% tổng năng lượng. Lipid chiếm 15-20% tổng năng lượng. Cung cấp đầy đủ vitamin- muối khoáng,chất xơ; Lượng nước: 40ml/kg cân nặng/ngày. Lượng muối 6g/ngày , không quá 10g/ngày.
Cân đối bữa ăn hợp lý các thành phần: protein, lipid, glucid. Tránh bỏ bữa.

Dưới đây là một số gợi ý cho người bệnh tham khảo.

Thực phẩm nên dùng: Người bệnh cần ăn đủ, cân đối các thành phần bao gồm: Gạo, khoai, bún, phở, miến,… Các loại thịt, cá, trứng, sữa…Tăng cường bổ sung thực phẩm chứa nhiều omega-3: cá hồi, các chế phẩm từ hạt: sữa hạnh nhân, sữa óc chó,… Dầu thực vật: dầu đậu nành, dầu oliu, dầu vừng, dầu lạc,…

Sử dụng các thực phẩm giàu vitamin E, A, C, Selen và các chất chống oxy hóa như: cà rốt, giá đỗ, rau ngót, rau muống, bí đỏ, …

Các loại thực phẩm giàu canxi, vitamin D, phospho: sữa, phimai, chuối, bơ, cá,…

Các loại quả ngọt như: táo tây, thanh long, nho ngọt, đu đủ chín,…

Thực phẩm hạn chế dùng

Người bệnh nên chú ý hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn hoặc nhiều dầu mỡ như : các món thịt nướng, thịt hun khói, các món xào, rán, quay… Các đồ ăn cứng, cay, nóng.

Thực phẩm không nên dùng bao gồm: Dầu mỡ chiên đi chiên lại nhiều lần. Các chất kích thích như bia rượu, nước chè đặc, cà phê và nước ngọt, thuốc lá.

Chú ý: Duy trì chế độ ăn giàu năng lượng. Lựa chọn thực phẩm đa dạng. Chế biến thanh đạm, mềm, lỏng, dễ nuốt: cháo, bún , phở, soup, sữa, sinh tố,…

Chia thành nhiều bữa trong ngày 6-8 bữa/ngày.

Bệnh nhân ung thư cần uống đủ nước để giảm các biện pháp khô miệng trong quá trình điều trị.

Do bệnh nhân mệt mỏi, chán ăn, thay đổi khẩu vị, khó nuốt, khô miệng, cứng hàm,… nên cần sử dụng thực phẩm lành mạnh, ưu tiên thực phẩm ưa thích, ăn cùng người thân, trang trí món ăn đẹp mắt,…

Nếu buồn nôn/ nôn cần chế biến món ăn thanh đạm, ít mùi, ít gia vị ,.. Món ăn mềm, lỏng, dễ hấp thu: soup, cháo, bún, phở, sữa, sinh tố, sữa chua,… Sử dụng gừng tươi/ trà gừng, uống đủ nước 40ml/kg/ngày; ăn nhiều bữa trong ngày.

Ở giai đoạn hạ bạch cầu/ tiểu cầu/hồng cầu: Làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, chảy máu ở bệnh nhân ung thư. Giải pháp đối với chế độ ăn lúc này là cần cung cấp chế độ dinh dưỡng đầy đủ, giàu năng lượng: Thịt, cá, trứng sữa. Tăng cường thực phẩm giàu sắt, vitamin C, K, A,… tăng sức đề kháng: thịt bò, gan, tiết, cam, bưởi,…Thực phẩm có tính kháng khuẩn: rau diếp cá, rau húng, tía tô, gừng,…

Nếu bệnh nhân khô miệng, cứng hàm, sưng, đau, nhai khó, khó nuốt,…: cần ăn thức ăn mềm, lỏng: cháo, soup, sữa, sinh tố,… Làm ẩm thực phẩm bằng nước thịt, nước sốt,… Ngoài ra bệnh nhân nên uống ngụm nhỏ nước mát thường xuyên trong suốt cả ngày. Nhai kẹo cao su không đường (xiliton) giữ ẩm miệng.

Tránh thức ăn khô, cứng, cay (bánh quy khô, các loại hạt khô,..); thức ăn dính như socola, bánh ngọt,…Không dùng thức ăn quá nóng/ quá lạnh.

Ung thư đầu cổ là thuật ngữ chung để chỉ các bệnh lý ác tính – ung thư xuất phát từ khu vực đầu mặt cổ như môi, lợi, lưỡi, sàn miệng, vòm họng, hạ họng…
Ung thư vùng đầu cổ được chia thành 4 loại cơ bản là ung thư vòm họng, ung thư khoang miệng, ung thư tai và ung thư tuyến nước bọt.
Ung thư vòm họng là bệnh ung thư phổ biến nhất trong số các bệnh ung thư đầu cổ. Bệnh bắt đầu từ sự phát triển bất thường của các tế bào tại vòm họng (họng mũi) cơ quan có mặt trước là cửa mũi sau, mặt sau là niêm mạc họng, hai bên là loa vòi nhĩ. Ung thư khoang miệng liên quan đến ung thư phát triển trong bất kì các bộ phận tạo nên miệng. Ung thư miệng có thể xảy ra trên môi, lợi, lưỡi, bên trong lót của má, vòm miệng và sàn miệng. Ung thư tuyến nước bọt ít phổ biến hơn, chỉ chiếm khoảng 3 – 6% trong số ca mắc ung thư đầu cổ. Ung thư tai phát triển từ cấu trúc sâu bên trong tai, trong da của tai.
Ung thư đầu cổ có thể gặp ở nhiều độ tuổi khác nhau, kể cả người trẻ tuổi nhưng phổ biến hơn cả ở những người trên 40 tuổi. Dù chưa giải thích được nguyên nhân tại sao nhưng các nhà nghiên cứu cho biết, nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao gấp khoảng 2 – 3 lần so với nữ giới.