Khô cá mùa dịch

Những ngày cách ly xã hội do dịch Covid-19, chợ phố miệt biển quê tôi không còn tiếng ồn ào, nói cười, í ới chào mời, không cảnh người mua kẻ bán tấp nập, không còn những sọt cá biển tươi rói ngồn ngộn.

Khô cá chuồn kho mít

Những tưởng sẽ nhớ lắm vị mằn mặn của biển nhưng giữa tâm dịch, gạch nối người dân quê với sóng nước mênh mang vẫn còn trên đầu lưỡi – đấy là những món ngon từ các loại hải sản khô.

Ngày thường, ở nơi chợ miệt biển Quảng Nam này khô hải sản rất dễ tìm. Chỉ cần lượn một vòng quanh chợ, ai cũng có thể tìm thấy đủ loại khô mình thích. Nhưng những ngày dịch Covid-19 đến không kịp trở tay, khi các con phố, ngả chợ bị phong tỏa, cách ly thì khô hải sản rất hiếm. Ở đâu không rõ nhưng tôi chắc rằng đa số gia đình quê tôi đều đã trữ sẵn vài ký hải sản khô, phổ biến nhất là khô cá.

Cứ độ đầu hè, trời yên biển lặng, ngư dân lại được mùa cá biển ngang. Nghề đánh cá kéo lưới biển ngang ven bờ không chỉ mang lại no đủ cho dân làng mà còn có “của để dành”, đấy là những mẻ cá phơi khô để phòng ngày đông trời trở gió, biển động. Mới đây thôi, chừng tháng trước, ngư dân bất ngờ trúng đậm cá cơm, cá nục, cá trích, cá liệt, cá chuồn… Sản lượng đánh bắt nhiều, thịt cá các loại lại ngon, rẻ hơn ngày thường nên nhà nào cũng tranh thủ mua và phơi khô cá ngay trên cảng biển. Hầu như phụ nữ quê tôi ai cũng biết làm khô cá, nhưng để có con cá màu vàng trông hấp dẫn, sờ tay vào không thấy dính ướt quả không đơn giản.

Cũng cùng công thức làm khô chung nhưng khi sơ chế cá để phơi, dù bất kỳ loại cá nào cũng cần mẫn bỏ hết mang và ruột cá, rửa thật sạch kể cả màng đen thường có trong khoang bụng cá. Cá được rửa bằng nước biển hoặc nước muối và để ráo trước khi phơi. Công đoạn phơi không quá kỳ công nhưng phải cực kỳ cẩn thận đảm bảo vệ sinh. Cá thành phẩm thơm dai, khi phơi phải đủ nắng, nếu không đủ nắng sẽ có mùi… Đặc biệt, phơi cá trúng tiết trời nắng yếu, se se gió lại càng ngon vì cá khô nhờ gió biển nên từng thớ thịt sẽ dẻo, không quá cứng như khi phơi dưới nắng giòn.

Khô cá mang vào để gác bếp hay chỗ râm chừng vài ba ngày trước khi gói kỹ để dành dùng dần. Trước khi chế biến, khô cá chỉ cần ngâm qua với nước sạch để cá trở lại vị tươi vốn có. Bữa cơm ngày dịch thường được nấu không cầu kỳ thậm chí có phần qua loa, tuy nhiên vẫn đầm ấm hương vị biển trong từng món ngon từ khô cá. Đó có thể là món cá chuồn khô kho mít, là tô canh khô cá trích nấu lá me, mẻ cá cơm khô kho rim… Nhiều nhà còn biến tấu khô cá thành các món trộn với xoài nhà, măng vườn, chuối cây.

Lại thêm một chiều cả phố biển im lìm trong mùa dịch. Đã nghe bên bếp nhà hàng xóm thoảng đưa mùi khô cá đậm đà. Khô cá giờ như một nguồn lương thực quý, không chỉ cung cấp thêm năng lượng mà còn là thứ dưỡng chất tinh thần, tiếp thêm sức mạnh cho người dân miệt biển vượt qua những ngày đại dịch.