Khắc phục bất cập tại khu công nghiệp

Bên cạnh những đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế – xã hội, xuất khẩu và thu hút đầu tư, theo Bộ KH&ĐT, hoạt động của các khu công nghiệp (KCN), khu kinh tế (KKT) vẫn bộc lộ những tồn tại, hạn chế cần sớm được khắc phục.

Đóng góp 55% kim ngạch xuất khẩu

Hiện, cả nước đã thành lập được 335 KCN với tổng diện tích 97,84 nghìn ha, trong đó 260 KCN đã đi vào hoạt động và 75 KCN đang trong quá trình xây dựng cơ bản. Tỷ lệ lấp đầy các KCN đạt 53,5%, riêng các KCN đã đi vào hoạt động có tỷ lệ lấp đầy đạt hơn 76,10%. Bên cạnh đó, cả nước hiện có 17 KKT được thành lập với tổng diện tích mặt đất và mặt nước gần 850 nghìn ha. Trong các KKT, có 38 KCN với tổng diện tích 15,2 nghìn ha; trong đó 17 KCN đang hoạt động và 21 KCN đang xây dựng.

Các KCN, KKT trên cả nước đã thu hút được 9.784 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) với tổng vốn đăng ký đạt 194,69 tỷ USD, vốn thực hiện 109,79 tỷ USD; 1.387 dự án đầu tư trong nước, với tổng vốn đăng ký 1.461 tỷ đồng, vốn thực hiện 533 tỷ đồng. Các dự án đầu tư trong KCN, KKT đóng góp khoảng 55% tổng kim ngạch xuất khẩu giai đoạn 2016 – 2020; đóng góp 11,7% tổng thu ngân sách nhà nước trong giai đoạn 2016 – 2018…

Công tác quy hoạch còn hạn chế

Dù đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế – xã hội, song lãnh đạo Bộ KH&ĐT cho rằng, các KCN, KKT thời gian qua vẫn bộc lộ những tồn tại, hạn chế. Cụ thể, tính đồng bộ, gắn kết giữa quy hoạch KCN, KKT với các quy hoạch hạ tầng xã hội, nguồn nhân lực, xây dựng, sử dụng đất và đô thị chưa cao. Việc phát triển KCN, KKT theo định hướng bền vững, hài hòa giữa công nghiệp, đô thị và dịch vụ, tạo liên kết, hợp tác, hình thành chuỗi giá trị giữa các doanh nghiệp trong và ngoài KCN, KKT chưa được chú trọng. Đặc biệt, hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường (BVMT) KCN tại một số địa phương chưa đồng bộ. Việc vận hành các công trình BVMT chưa nghiêm túc, chưa tuân thủ đầy đủ quy định của pháp luật về môi trường. Một số địa phương chưa quy hoạch địa điểm lưu giữ, xử lý chất thải nguy hại, nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao. Hạ tầng xã hội, bao gồm nhà ở công nhân, các thiết chế văn hóa, thể thao, phúc lợi phục vụ người lao động chưa được gắn kết, đồng bộ với phát triển KCN, KKT.

Một số khu công nghiệp chưa tuân thủ đầy đủ quy định về bảo vệ môi trường

Nguyên nhân của những hạn chế trên là do công tác xây dựng quy hoạch tổng thể phát triển KCN, KKT còn bất cập, thiếu tầm nhìn tổng thể, dài hạn trong mối tương quan với các ngành kinh tế khác và với xã hội. KCN, KKT được quy hoạch khá dàn trải, chưa bám sát yêu cầu thực tiễn, định hướng và khả năng thu hút đầu tư, lợi thế cạnh tranh của địa phương và hiệu quả sử dụng nguồn lực. Đặc biệt, nguồn vốn ngân sách hỗ trợ phát triển hạ tầng KCN, KKT còn thấp so với nhu cầu, trong khi đó, việc huy động nguồn vốn để đáp ứng nhu cầu đầu tư phát triển còn hạn chế, đặc biệt địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn.

Thừa nhận những bất cập trên, ông Nguyễn Văn Toàn – Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp FDI – cho rằng: Đây cũng là một trong những lý do khiến Việt Nam chưa thu hút được những dự án FDI lớn, có chất lượng đến từ các quốc gia châu Âu. Nhằm khắc phục hạn chế, Bộ KH&ĐT đang xây dựng dự thảo Đề án Xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ giai đoạn 2021 – 2030 thực hiện đột phá chiến lược phát triển kinh tế – xã hội đất nước theo tinh thần Nghị quyết số 13-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương, trong đó đưa ra những giải pháp cụ thể nhằm tăng hiệu quả hoạt động của các KCN, KKT trong giai đoạn tới.