Tỉnh có diện tích nhỏ nhất ở Việt Nam, từng vào “tầm ngắm” sáp nhập

“ Bắc Ninh”, “ Bắc Bling” đang là từ khóa tìm kiếm hot trên mạng xã hội. Tỉnh này có diện tích nhỏ nhất ở Việt Nam, với 822,70km2, đã từng vào “tầm ngắm” sáp nhập tỉnh.

Bắc Ninh là tỉnh có diện tích nhỏ nhất ở Việt Nam hiện nay với 822,70km2. Với dân số gần 1,5 triệu người, Bắc Ninh xếp thứ 22 trong bảng xếp hạng dân số Việt Nam.

Quy hoạch tỉnh Bắc Ninh được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt định hướng trước năm 2030 địa phương này sẽ phấn đấu có 4 thành phố: Bắc Ninh, Từ Sơn, Tiên Du, Yên Phong (hiện nay có 2 thành phố là Bắc Ninh và Từ Sơn).

Một góc thành phố Bắc Ninh (Ảnh: Trần Quý – BacNinh.gov.vn).

Hiện nay, tỉnh có 8 đơn vị hành chính cấp huyện, gồm 2 thành phố (Bắc Ninh, Từ Sơn), 2 thị xã (Quế Võ, Thuận Thành) và 4 huyện là Tiên Du, Yên Phong, Gia Bình, Lương Tài.

Theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính cấp tỉnh, Bắc Ninh không đáp ứng được 2 tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và số đơn vị hành chính cấp huyện.

Do đó, từ năm 2021 Bắc Ninh đã được đưa vào “tầm ngắm” sáp nhập tỉnh.

Nhìn lại lịch sử, thời Hùng Vương – An Dương Vương, Bắc Ninh là đất Bộ Vũ Ninh, trong nhà nước Văn Lang – Âu Lạc, là một Bộ lớn, có đến 1/3 số Bộ lạc của Quốc gia Văn Lang – Âu Lạc thuộc Bộ Vũ Ninh.

Thời kỳ Bắc thuộc, Bắc Ninh gồm hai huyện lớn (Luy Lâu và Long Biên) của quận Giao Chỉ, sau đổi là Giao Châu. Bắc Ninh trở thành trung tâm hành chính, trung tâm kinh tế – thương mại của Châu Giao. Đô thị Luy Lâu là đô thị cảng mang tính quốc tế. Luy Lâu còn là Trung tâm Phật giáo, Trung tâm Nho giáo lớn và đầu tiên của nước ta.

Một cửa thành cổ Bắc Ninh (Ảnh: Cổng TTĐT Bắc Ninh).

Theo thông tin từ UBND tỉnh Bắc Ninh, thời nhà Lý, Bắc Ninh có tên là Lộ Bắc Giang. Thời nhà Trần vẫn là Lộ Bắc Giang, có thời gian gọi là phủ Thiên Đức (có tài liệu ghi là phủ Siêu Loại, phủ Như Nguyệt).

Đến nhà Hồ tách thành hai Lộ: Lộ Bắc Giang và Lộ Bắc Ninh thuộc Bắc Giang Lộ Đô Tổng Phủ. Đến thời Nhà Lê, Bắc Ninh có tên là Bắc Đạo; năm 1469 dưới triều Lê Thánh Tông đổi tên là Trấn Kinh Bắc, đặc thù phủ (còn gọi là Trấn Thành) tại Thị Cầu (thuộc thành phố Bắc Ninh hiện nay) với số lượng là 20 huyện thuộc 4 phủ.

Đến năm 1490, năm Hồng Đức thứ 2 triều Lê Thánh Tông đổi tên Kinh Bắc xứ (dân gian vẫn gọi là xứ Kinh Bắc). Thời Trịnh – Nguyễn phân tranh vẫn gọi là Kinh Bắc xứ.

Đến đầu nhà Nguyễn vẫn gọi là xứ Kinh Bắc, sau đổi là Trấn Kinh Bắc. Năm 1823, Trấn Kinh Bắc đổi thành Trấn Bắc Ninh. Năm 1831, Triều Minh Mệnh năm thứ 12, Trấn Bắc Ninh đổi thành tỉnh Bắc Ninh với 21 huyện, diện tích khoảng 6.000km2, dân số khoảng 70 vạn người.

Tháng 10 năm 1895, thực dân Pháp chia tỉnh Bắc Ninh thành hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang, lấy sông Cầu làm địa giới. Trong thời gian cuối thế kỷ thứ XIX, đầu thế kỷ XX, Pháp nhiều lần điều chỉnh địa giới để tỉnh Bắc Ninh có 3 phủ, 8 huyện, gồm: Phủ Từ Sơn, Phủ Thuận Thành, Phủ Tây Sơn. Các huyện gồm: Gia Lâm, Văn Giang, Gia Bình, Lang Tài, Quế Dương, Võ Giàng, Tiên Du, Yên Thành; dưới cấp huyện có các Tổng (như cấp xã hiện nay).

Từ tháng 10/1938, thị xã Bắc Ninh được nâng cấp thành thị xã gồm một số phố: Ninh Xá, Thị Cầu, Đáp Cầu, Vệ An; các làng Y Na, Yên Mẫn, Thị Chung…

Sau Cách mạng tháng 8/1945, địa giới tỉnh Bắc Ninh được điều chỉnh nhiều để thuận lợi cho quản lý. Một số địa danh được sáp nhập, chia tách trong thời gian này. Huyện Gia Lương ra đời trên cơ sở hợp nhất của hai huyện Lang Tài và Gia Bình (tháng 8/1950). Huyện Gia Lâm và một số xã của các huyện Thuận Thành, Tiên Du, Từ Sơn được chuyển giao về Hà Nội (tháng 1/1961).

Tháng 10/1962, huyện Quế Võ ra đời trên cơ sở hợp nhất hai huyện Quế Dương và Võ Giàng. Tháng 3/1963, huyện Tiên Sơn ra đời trên cơ sở hợp nhất hai huyện Tiên Du và Từ Sơn và chuyển một số xã của huyện Tiên Du về Gia Lâm (Hà Nội), một số xã của Từ Sơn về Đông Anh (Hà Nội).

Tháng 4/1963, tỉnh Bắc Ninh và tỉnh Bắc Giang hợp nhất thành tỉnh Hà Bắc.

Đến tháng 1/1997 tỉnh Hà Bắc chia tách thành hai tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang. Bắc Ninh chính thức được tái lập, có diện tích nhỏ nhất nước là 822,72km2, gồm 5 huyện là Quế Võ, Yên Phong, Tiên Sơn, Thuận Thành, Gia Lương và thị xã Bắc Ninh (tỉnh lỵ).

Đến tháng 8/1999, huyện Tiên Sơn được chia tách thành hai huyện Tiên Du, Từ Sơn (tháng 9/2008, huyện Từ Sơn được nâng cấp thành thị xã Từ Sơn).

Vào tháng 9/1999, huyện Gia Lương được chia tách thành huyện Gia Bình và Lương Tài. Năm 2017, thành phố Bắc Ninh được công nhận đô thị loại I, trực thuộc tỉnh.

Bản đồ hành chính tỉnh Bắc Ninh, địa phương có diện tích nhỏ nhất ở Việt Nam (Ảnh: Cổng TTĐT Bắc Ninh).

Bắc Ninh hiện nay là tỉnh phát triển công nghiệp theo hướng hiện đại với gần 20 khu công nghiệp tập trung và là điểm đến hấp dẫn của nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước, đặc biệt với sự có mặt của nhiều tập đoàn hàng đầu thế giới như Samsung, Canon, Microsoft…

Nhìn từ vệ tinh, Bắc Ninh nằm ở phía Bắc của đồng bằng châu thổ sông Hồng, địa hình tương đối bằng phẳng, được ngăn cách với vùng trung du và miền núi phía Bắc bởi hệ thống sông Cầu.

Ngoài ra, Bắc Ninh còn có hai hệ thống sông lớn là sông Thái Bình và sông Đuống. Hệ thống sông ngòi đã tạo nên một mạng lưới vận tải đường thủy quan trọng, kết nối các địa phương trong tỉnh và nối liền với các tỉnh khác trong vùng đồng bằng Sông Hồng.

Bắc Ninh nằm ở vị trí thuận lợi về giao thông đường bộ và đường không. Các tuyến đường huyết mạch như quốc lộ 1A, quốc lộ 1B, quốc lộ 18, quốc lộ 38, đường sắt Hà Nội – Lạng Sơn, Hà Nội – Quảng Ninh nối liền Bắc Ninh với các trung tâm kinh tế, văn hóa và thương mại của khu vực phía Bắc, với cảng hàng không quốc tế Nội Bài và liên thông với hệ thống các trục đường quốc lộ.

Dù không giàu về tài nguyên khoáng sản, ít tài nguyên rừng nhưng Bắc Ninh vô cùng phong phú về tài nguyên nhân văn. Đây là một trong những tỉnh “địa linh nhân kiệt”, một trong những nơi hội tụ nhiều nhất các di tích lịch sử, văn hóa, mà tiêu biểu là chùa, đền, đình, miếu, các loại hình nghệ thuật dân gian gắn liền với các lễ hội, các làng nghề truyền thống.

Đặc biệt, các làn điệu dân ca quan họ Bắc Ninh không những trở thành di sản văn hóa của cả nước mà còn vượt qua mọi không gian, thời gian đến với bạn bè quốc tế.

Những ngày qua, “Bắc Ninh”, “Bắc Bling” trở thành từ khóa tìm kiếm hot trên mạng xã hội khi video ca nhạc “Bắc Bling” (Bắc Ninh) của ca sỹ Hòa Minzy đứng Top 1 trending music trên YouTube (thịnh hành nhất).