Hội nhập ASEAN – Kỳ 3: Cần biết người, biết ta
Không chỉ cần chương trình đào tạo chất lượng, đạt chuẩn, sinh viên còn phải nhận biết và khắc phục những điểm yếu của mình để không dẫn đến tình trạng chính doanh nghiệp Việt Nam phải thuê quản lý từ các nước khác thay vì người trong nhà.
Đông đảo thanh niên tham gia ngày hội việc làm “Phỏng vấn thử – Thành công thật” tại TP.HCM nhằm học hỏi kinh nghiệm từ nhà tuyển dụng và tìm kiếm cơ hội việc làm – Ảnh: Đào Ngọc Thạch
Yếu ngoại ngữ, ngại đặt vấn đề, thiếu kỹ năng mềm cần thiết
Ông Masaki Yamashita, Tổng giám đốc The Bank of Tokyo-Mitsibishi (UFJ) Chi nhánh TP.HCM, nhận định: “Kiến thức chuyên ngành của lao động Việt Nam rất tốt, rất sâu rộng nhưng các bạn lại gặp khó khăn trong việc chuyển những kiến thức đó thành kỹ năng làm việc, cũng như ứng dụng vào thực tế”. Ông Masaki Yamashita thẳng thắn cho biết: “Hầu hết các công ty, doanh nghiệp nước ngoài đều ít hài lòng với nguồn nhân lực của Việt Nam vì nhìn chung kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm của người Việt Nam còn rất kém”. Ông còn nêu thực tế: “Sinh viên học được rất nhiều điều ở trường, nhưng những kiến thức đó lại không được các em ứng dụng thành kỹ năng trong công việc. Khi có vấn đề nào đó xảy ra, các em lại không thể trò chuyện hay trao đổi được với các cấp quản lý của mình”.
Cùng quan điểm này, bà Nguyễn Thị Vân Anh, Giám đốc điều hành Công ty tuyển dụng nhân sự cấp cao Navigos Search, cho rằng so với các nước, lao động Việt Nam còn yếu nhiều kỹ năng. Bà Vân Anh phân tích: “Không chỉ làm việc nhóm mà những kỹ năng mềm khác như trình bày, tinh thần đồng đội, thuyết trình, xử lý công việc khi gặp khủng hoảng, biết lắng nghe, truyền đạt… đều rất nghèo nàn. Nhiều nhà tuyển dụng phải tốn thêm chi phí để đào tạo lại. Người Việt Nam còn rất ngại hỏi do đó không học hỏi được nhiều”.
Về khả năng ngoại ngữ, bà Vân Anh cho biết: “Rõ ràng trình độ ngoại ngữ của lao động Việt Nam kém hơn rất nhiều so với các nước trong khu vực. Không thể so với Singapore, ngay cả với Philippines hay Thái Lan, chúng ta đã bị bỏ lại một khoảng cách khá xa. Kém ngoại ngữ sẽ dẫn đến việc mất đi các cơ hội để học hỏi và phát triển nghề nghiệp”.
Trong khi đó, sinh viên tỏ ra không ý thức rõ về những vấn đề này. Ông Trần Anh Tuấn, Phó giám đốc Trung tâm dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động TP.HCM, đưa ra thông tin sau: Khảo sát trên 5.000 sinh viên từ ĐH Quốc gia TP.HCM, ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, ĐH Nông Lâm TP.HCM và của trung tâm này, kết quả cho thấy nhận thức của sinh viên về kỹ năng nghề hoàn toàn lệch với mong muốn của nhà tuyển dụng. Chẳng hạn sinh viên cho rằng kiến thức chuyên môn là điều quan trọng nhất, sau đó là ngoại ngữ, tin học rồi mới đến kỹ năng mềm và thực hành. Trong khi các nhà tuyển dụng cho rằng các kỹ năng mềm, kỹ năng nghề nghiệp quan trọng tương đương với trình độ chuyên môn.
Các tiêu chí được nhà tuyển dụng đán.h giá cao
Video đang HOT
Theo kết quả điều tra của Trung tâm dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động TP.HCM, trong các tiêu chí để đán.h giá chất lượng của người lao động, có 3 tiêu chí sau đây được các nhà tuyển dụng đán.h giá cao: Trình độ chuyên môn nghiệp vụ, khả năng xử lý thực tế, kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm (chiếm 30%); có kỷ luật, đạo đức (chiếm 20%); trình độ văn hóa, kiến thức cơ bản 10%.
Thiếu tính chuyên nghiệp, tư duy toàn cầu
Ông Trần Tiến Công, Giám đốc điều hành Công ty cổ phần huấn luyện Việt Nam (Vietnam Coaching Institute), nhận xét: “Phần lớn nguồn nhân lực Việt Nam thiếu tính chuyên nghiệp, tự giác. Cho dù họ có năng lực nhưng nếu làm việc dưới sự giám sát gắt gao của cấp trên thì họ mới làm ra sản phẩm, còn nếu ít sự giám sát thì họ thường lơ là”. Vì vậy, theo ông Công, mỗi cá nhân cần nâng chuẩn của mình lên và gắn kết với nhau, hướng tới mục tiêu chung của tổ chức.
Là chuyên gia huấn luyện năng lực tư duy của sinh viên và đào tạo quản lý nhân sự, thạc sĩ Trần Minh Trọng – Giám đốc Trung tâm phát triển nguồn nhân lực (thuộc Viện Nghiên cứu khoa học lãnh đạo và quản trị doanh nghiệp) kiêm Giám đốc Trung tâm hỗ trợ sinh viên và quan hệ doanh nghiệp của Trường ĐH Văn Hiến, khẳng định: “Một trong những cái đầu tiên chúng ta thiếu khi hội nhập quốc tế chính là tư duy toàn cầu”. Ông Trọng lý giải: “Khi giải quyết vấn đề nào đó, chúng ta không nên bó hẹp tầm nhìn trong cái khung cá nhân hay đơn vị, doanh nghiệp, thậm chí là phạm vi quốc gia mà hãy kết nối, suy nghĩ đó là vấn đề toàn cầu. Điều này sẽ giúp chúng ta có sự tự chủ, cái nhìn toàn diện và sự bình tĩnh hơn”.
Thạc sĩ Trọng cho rằng, do yếu tố văn hóa và giáo dục, nhiều thanh thiếu niên Việt Nam không được dạy phương pháp để tư duy, dẫn đến khả năng năng lực tư duy dần dần bị thui chột nên khó có thể hội nhập với thế giới bên ngoài. Trong khi đó, phần lớn các quốc gia khác chú trọng về năng lực tư duy để mỗi người biết cách suy nghĩ, quan sát, sáng tạo, đưa ra cách giải quyết vấn đề trên cơ sở suy nghĩ logic, hệ thống, có sự trao đổi, phản biện. “Biết phương pháp tư duy, thái độ tích cực về cuộc sống và tính kiên trì, ý chí nghị lực là 3 yếu tố rất cần thiết cho sinh viên hay bất kỳ một người nào khác. Và đó cũng là những phẩm chất gốc rễ để thành công trong môi trường toàn cầu”, thạc sĩ Trọng nhấn mạnh.
Những ngành là thế mạnh của Việt Nam
Theo PGS-TS Vũ Hải Quân, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học tự nhiên (ĐH Quốc gia TP.HCM), một trong những ngành Việt Nam có lợi thế khi hội nhập chính là công nghệ thông tin. Lý do là tố chất người Việt phù hợp học các ngành công nghệ mới. Ngành này cũng không đòi hỏi tài nguyên, máy móc, thiết bị quá nhiều. Ngoài thị trường Mỹ, Nhật Bản cũng đang chuyển hướng hợp tác với quy mô lớn sang Việt Nam và Indonesia trong thời gian tới. Điều này tạo nên môi trường rất tốt để nhân lực công nghệ thông tin phát triển chuyên nghiệp hơn. “Xét trong khu vực, ngoại trừ sinh viên từ các trường như ĐH Quốc gia Singapore, ĐH Nanyang (Singapore) đã đạt đẳng cấp quá cao, việc đào tạo ngành công nghệ thông tin của chúng ta có thể cạnh tranh sòng phẳng với tất cả các nước khác ở Đông Nam Á”, ông Quân nhận định. Theo ông Nguyễn Thành Hiệp, Trưởng phòng Dạy nghề, Sở LĐ-TB-XH TP.HCM, ngành sửa chữa ô tô cũng là thế mạnh của nước ta. Đây cũng là ngành được Tổng cục Dạy nghề đang xây dựng chuẩn đào tạo để ngang với chuẩn của Đông Nam Á.
Theo TNO
Hội nhập ASEAN - Kỳ 2: Để không bị loại khỏi cuộc đua
Dù muộn còn hơn không, các trường bằng mọi cách phải nâng chất lượng đào tạo, xây dựng chuẩn đầu ra đạt chuẩn. Nếu không, các kỹ sư, cử nhân Việt Nam sẽ không cạnh tranh được với đồng nghiệp đến từ các nước trong khu vực.
Sinh viên trong giờ học tiếng Anh - Ảnh: Đào Ngọc Thạch
Quốc tế hóa môi trường đào tạo
Theo tiến sĩ Nguyễn Đức Nghĩa, Phó giám đốc ĐH Quốc gia TP.HCM, quá trình hội nhập không thể đùng một cái mà phải có sự chuẩn bị chủ động từ nhiều năm trước đây. Các trường chưa chuẩn bị phải lên kế hoạch ngay từ bây giờ. "Chẳng hạn, nên xây dựng chương trình học bằng tiếng Anh cho các ngành để đón tiếp sinh viên các nước khác", ông Nghĩa cho biết.
Dù là trường ngoài công lập nhưng Hoa Sen là một trong những trường ĐH hiếm hoi ý thức quốc tế hóa môi trường đào tạo. Theo tiến sĩ Bùi Trân Phượng, hiệu trưởng nhà trường, nhiều năm nay chương trình học, tài liệu học tập của trường đều đã có phiên bản bằng tiếng Anh. Đặc biệt, từ năm 2011 trường có 4 ngành học sinh viên có thể chọn lựa học bằng tiếng Việt hoặc tiếng Anh. Ngay cả chương trình tiếng Việt cũng có những môn học bằng tiếng Anh. Riêng ngành du lịch và thiết kế thời trang, tất cả sinh viên bắt buộc phải theo học bằng tiếng Anh một học phần nhất định. Chuẩn đầu ra tiếng Anh của trường từ năm 2006 cũng yêu cầu sinh viên phải có các chứng chỉ quốc tế thực sự.
Tiến sĩ Phượng nhấn mạnh: "Cách làm này của trường nhằm mục tiêu xa hơn là dù tốt nghiệp ở Việt Nam nhưng các sinh viên của trường cần phải có sức cạnh tranh với sinh viên bên ngoài, ít nhất là từ các nước trong khu vực". Bà Phượng phân tích: "Chúng tôi đã cảnh báo cho sinh viên từ rất sớm về thị trường lao động mở vào cuối năm 2015, dù không cần đi đâu khỏi Việt Nam thì người khác vẫn sẽ đến đây và cạnh tranh gay gắt với mình. Do vậy, nếu không tự trang bị những điều kiện cần có, trước hết là ngoại ngữ, sinh viên sẽ bị loại ra khỏi cuộc đua này".
Tham gia vào hệ thống đán.h giá của khu vực
Hiện nay có ĐH Quốc gia TP.HCM, ĐH Quốc gia Hà Nội, ĐH Cần Thơ là thành viên nòng cốt của Hiệp hội Các trường ĐH Đông Nam Á (AUN) bao gồm 30 trường ĐH thành viên, là các trường hàng đầu của các nước ASEAN. ĐH Quốc gia TP.HCM đã có 8 chương trình được đán.h giá theo tiêu chuẩn AUN. "Sự hội nhập còn phải thể hiện qua các chương trình trao đổi sinh viên, hệ thống chuyển đổi tín chỉ trong các trường ĐH của khu vực. Muốn vậy, các trường cần tham gia vào hệ thống các trường ĐH cùng các nước khác", ông Nguyễn Đức Nghĩa phân tích.
Theo PGS-TS Vũ Hải Quân, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học tự nhiên TP.HCM, muốn đào tạo sinh viên chuẩn bị cho quá trình hội nhập, cần có nhiều giải pháp đồng bộ. Hiện tại, trường đã triển khai những giải pháp xây dựng các chương trình, kiểm định chất lượng theo chuẩn quốc tế, phát triển các chương trình hợp tác quốc tế .
Việc trao đổi sinh viên cũng là một giải pháp để sinh viên có thể tìm hiểu thị trường lao động tiềm năng tại các nước. Chẳng hạn, ĐH Quốc gia TP.HCM có chương trình trao đổi học tập với Trường ĐH Chulalongkorn (Thái Lan); Trường ĐH FPT có chương trình trao đổi sinh viên với các nước Myanmar, Malaysia, Thái Lan, Philippines.
PGS-TS Hồ Thanh Phong, Hiệu trưởng Trường ĐH Quốc tế TP.HCM, cho rằng ngoài việc kiểm định chất lượng, mỗi khoa ở trường còn thành lập một ban cố vấn công nghiệp thường xuyên thư gửi đến các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nước ngoài hỏi xem các đơn vị này nhận xét gì, cần gì ở người tốt nghiệp để cập nhật việc đào tạo theo nhu cầu.
Ngoại ngữ là vé thông hành
Tiến sĩ Vũ Thị Phương Anh, Phó giám đốc Trung tâm bồi dưỡng và hỗ trợ chất lượng giáo dục (Hiệp hội Các trường ĐH, CĐ ngoài công lập), cho rằng ngoại ngữ chính là tấm vé bước qua cổng để vào hội nhập.
Bà Phương Anh phân tích: Việt Nam đã bàn đến chuyện ngoại ngữ cả hơn chục năm nay nhưng chưa có giải pháp căn cơ nên chưa thấy hiệu quả. Nói về Đề án ngoại ngữ quốc gia đến 2020 mà Việt Nam đang thực hiện, tiến sĩ Phương Anh cho rằng: "Chúng ta đang đi chệch hướng. Thay vì cần xác định mục tiêu riêng cho từng địa phương với sự đầu tư khác nhau thì đề án lại xác định một mục tiêu chung cho toàn quốc. Điều này là không khả thi vì mỗi nơi có trình độ phát triển không giống nhau".
Ngoài tiếng Anh, theo tiến sĩ Nguyễn Đức Nghĩa, cũng phải lưu ý đến ngôn ngữ trong khu vực. Theo PGS-TS Vũ Hải Quân, học ngôn ngữ của quốc gia mình dự định tham gia lao động là điều cần thiết để người lao động dễ dàng hòa nhập.
Hiện có nhiều trường ĐH trong ASEAN đã có ngành Việt Nam học và giảng dạy tiếng Việt Nam. Cục Phát triển kỹ năng Thái mở chương trình kết hợp với các công ty tư nhân đào tạo tiếng Anh và các ngôn ngữ trong khối ASEAN. Còn tại Chiang Mai, thành phố phía bắc Thái Lan, Trung tâm nghiên cứu ASEAN vừa được thành lập tháng trước để giúp phụ nữ học về ngôn ngữ và văn hóa các nước Đông Nam Á. Chính phủ Thái Lan cũng có chương trình đào tạo 600 giáo viên dạy ngoại ngữ với ngân sách lên đến 2,5 triệu USD. Ngoài các thứ tiếng thông dụng của thế giới, còn có tiếng Việt, Myanmar, Campuchia, Malaysia, Indonesia. Mỗi ngôn ngữ sẽ có 20 giáo viên được đào tạo.
Xây dựng chương trình nghề cấp độ ASEAN
Ở lĩnh vực đào tạo nghề, Tổng cục Dạy nghề - Bộ LĐ-TB-XH đã có bước chuẩn bị cho sự hội nhập. PGS-TS Dương Đức Lân thông tin: "Trong chiến lược dạy nghề từ nay đến năm 2020 sẽ có 30 nghề cấp độ ASEAN được chọn để đào tạo. Các nghề sẽ được lựa chọn từ các chương trình tiên tiến nhất của các nước trong khu vực và quốc tế để chuyển giao, đào tạo giáo viên. Như vậy bằng cấp sẽ được công nhận không chỉ trong khu vực mà cả các quốc gia khác trên thế giới, tạo điều kiện cho lao động có đủ năng lực để làm việc bất cứ nước nào khi mà cộng đồng ASEAN được thành lập".
Bắt đầu từ năm nay, các trường nghề Việt Nam sẽ tuyển sinh, đào tạo thí điểm 8 nghề theo chuẩn quốc tế (điều khiển tàu biển, khai thác máy tàu thủy, kỹ thuật chế biến món ăn, quản trị khách sạn) và khu vực (chế biến và bảo quản thủy sản, gia công và thiết kế sản phẩm mộc, kỹ thuật xây dựng, quản trị lễ tân).
Theo TNO
Hội nhập ASEAN - Kỳ 1: Đại học Việt coi chừng chậm chân Còn hơn 1 năm nữa cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) như một thị trường duy nhất và một cơ sở sản xuất thống nhất, có sự lưu chuyển tự do của hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, vốn và lao động có tay nghề sẽ ra đời. Hướng dẫn viên du lịch là thị trường mở đầu tiên trong AEC. Tuy nhiên,...