Hàng nghìn điều kiện kinh doanh sắp vô hiệu
Từ ngày 1/7, khi Luật Đầu tư có hiệu lực, chỉ Quốc hội, Chính phủ mới được ban hành điều kiện kinh doanh. Hàng ngàn điều kiện kinh doanh hiện nay (do các bộ, ngành, địa phương ban hành) sẽ tự động bị vô hiệu.
Từ 1/7, hàng ngàn điều kiện kinh doanh sẽ tự động bị vô hiệu. Ảnh: Như Ý.
Như leo cột điện thành phố
Tại Hội thảo “Điều kiện kinh doanh – Kinh nghiệm quốc tế và thách thức với Việt Nam”, diễn ra sáng 6/4, TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết: Bản liệt kê các quy định về điều kiện kinh doanh dày gần 900 trang, với khoảng 6.000 điều kiện. Ngoài ra, còn nhiều quy định về hồ sơ, thủ tục, thời gian để đáp ứng đủ những điều kiện đó, nếu liệt kê hết phải dày gấp 5-6 lần 900 trang đó…
Theo TS Cung, mỗi năm, Quốc hội thông qua khoảng 20 bộ luật, Chính phủ ra 100 nghị định, các bộ ngành ban hành 600-700 thông tư. Dù luật, nghị định không sửa, nhưng thông tư đổi liên tục, tạo ra nhiều rủi ro cho doanh nghiệp (DN).
“Đọc các điều kiện kinh doanh, tôi cứ tự hỏi tại sao lại quy định thế, để làm gì, nhưng không giải thích được”, ông Cung nói. Theo ông, đó là cách làm chọn – cho (thay vì chọn-bỏ của luật mới), DN chỉ được làm cái gì được phép. Giải quyết vấn đề này ông Cung ví như leo cột điện thành phố, với mớ dây chằng chịt, không biết tháo gỡ thế nào ngoài đậ.p bỏ.
“Bây giờ các bộ, ngành đã có nhiều kinh nghiệm trong làm chính sách, cũng có “độ trơ” hơn, những phê bình, nhắc nhở giờ chẳng ăn thua gì. Mười mấy năm trước, khi có phê bình, nhắc nhở, các bộ, ngành đều lưu tâm, nhưng giờ không còn” – TS Nguyễn Đình Cung
Ông Cung dẫn chứng, để được kinh doanh vận tải hành khách, DN phải có 5 xe trở lên, tại sao là 5 xe mà không phải là vốn pháp định 5 tỷ đồng? Hay, lao động phải có bằng nọ, chứng chỉ kia do bộ cấp, tại sao bộ lại dành quyền cấp bằng, chứng chỉ của các trường đào tạo? Hoặc, để được xuất khẩu gạo, DN phải có kho sức chứa ít nhất 5.000 tấn thóc; 1 cơ sở xay, xát gạo với công suất 10 tấn thóc/giờ, có kinh nghiệm xuất khẩu 3-4 năm…
“DN có kho hay không ảnh hưởng gì tới an ninh quốc gia, cộng đồng để phải đáp ứng, chưa được xuất khẩu lấy đâu ra kinh nghiệm… Những điều kiện này không phù hợp, có cho cũng đố ai làm được. Nhưng tại sao vẫn tồn tại?” ông Cung đặt câu hỏi và tự trả lời: “Những DN đang được xuất khẩu gạo lại rất thích, khiến các DN mới khó tham gia thị trường, giảm cạnh tranh. Đó là những rào cản, kéo theo rủi ro, méo mó thị trường”, ông Cung nói. Để rồi, khi DN có cách làm mới, không giống với điều kiện bộ ngành đưa ra bị cho là vi phạm pháp luật, nhẹ thì cấm, xử phạt hành chính, nặng nữa là phạt tù vì kinh doanh trái phép.
Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế – Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho rằng, cần kiểm soát quy trình ban hành và đặt ra giấy phép kinh doanh mới. Ông dẫn chứng, điều kiện kinh doanh với ngành in đã bỏ từ năm 2000. Mới đây, các DN in ngỡ ngàng khi nghị định quy định điều kiện kinh doanh lĩnh vực in được ban hành lại.
Trong đó, có những quy định không hiểu đặt ra làm gì, như nhập khẩu máy cắt giấy phải xin giấy phép tại Hà Nội, thời gian mất 40 ngày. “Ai được lợi từ giấy phép này?”, ông Tuấn nói. Hay quy định về nộp chứng từ vận đơn trong kinh doanh vận tải biển (theo Thông tư 156/2013 của Bộ Tài chính). Với quy định này, theo ông Tuấn, một hãng tàu mỗi năm phải nộp 100.000 bản chứng từ, tốn 208 ngày làm việc để chuẩn bị vận đơn, nhưng không biết nó có tác dụng gì với quản lý nhà nước. Khi các hãng tàu vận động mạnh, gần đây Bộ Tài chính mới bỏ quy định này.
Dù thực trạng trên gây nhiều bức xúc cho DN, nhưng theo TS Cung, các DN vẫn rất thờ ơ. Ông dẫn chứng, mới đây Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ KH&ĐT) gửi dự thảo điều kiện kinh doanh xin góp ý của DN, hiệp hội, bộ ngành. Nhưng hết hạn (ngày 31/3), chỉ có 3 bộ ngành, 18/400.000 DN có ý kiến phản hồi, không hiệp hội nào lên tiếng.
Video đang HOT
Trong 3 bộ phản hồi, đều kiến nghị giữ nguyên những điều kiện như hiện nay. “Các DN không ý kiến mới đáng ngại, có thể một số thích siết chặt để họ có lợi vì giảm cạnh tranh. Cũng có thể, DN nghĩ rằng, góp ý nhiều nhưng không thay đổi gì nên không nói nữa, không thấy cơ quan nào đáng tin cậy để gửi gắm”, ông Cung bày tỏ lo ngại.
Hết thời hàng nghìn giấy phép
Theo Luật Đầu tư mới, sẽ có 6 ngành nghề bị cấm kinh doanh và 267 ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Đặc biệt, những điều kiện kinh doanh phải do Quốc hội, Thường vụ Quốc hội hoặc Chính phủ ban hành. “Bộ, cơ quan ngang bộ, HĐND, UBND các cấp, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác không được ban hành quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh”, Luật Đầu tư nêu rõ. “Như vậy, khi luật này có hiệu lực, những điều kiện kinh doanh trái với luật, hoặc do bộ ngành và các cấp địa phương ban hành sẽ đương nhiên bãi bỏ”, ông Cung nói.
TS Lê Đăng Doanh cho rằng, các cơ quan đã biết việc bị bỏ giấy phép sẽ mất nhiều lợi ích, nên sự chống đối chắc chắn sẽ rất kịch liệt. “Tham nhũng sẽ tái sản xuất tham nhũng, lợi ích nhóm sẽ tái sản xuất lợi ích nhóm. Tôi chưa thấy trường hợp nào tham nhũng thấy đủ rồi tự nguyện không tham nhũng nữa”, TS Doanh nói. Do đó, theo vị chuyên gia này, quan trọng hiện nay là quyết tâm thực thi tới cùng từ những cấp cao nhất.
Ông Bùi Anh Tuấn, Phó Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ KH&ĐT) cho biết, thời điểm này việc cải cách không thể không làm. Luật Đầu tư đã giới hạn rõ ngành nghề kinh doanh có điều kiện, là thành công lớn. Tuy nhiên, việc xử lý những quy định đã ban hành lâu nay không dễ.
Để khắc phục, ông Cung cho hay, trước mắt sẽ loại bỏ những điều kiện kinh doanh không phù hợp, niêm yết công khai các điều kiện kinh doanh để mọi người biết và thực hiện…
Theo Lê Hữu Việt
Tiề.n Phong
Bộ, tỉnh đán.h úp văn bản, doanh nghiệp "sập bẫy"
Nhập máy xén giấy, doanh nghiệp ngành in cũng phải ra Hà Nội xin phép. Đây chỉ là một trong vô vàn câu chuyện về nỗi khổ của doanh nghiệp, khi phải chật vật sinh tồn trong một mạng nhện các thủ tục phiền hà.
Trong lúc Thủ tướng đã đặt mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh Việt Nam tiến tới mức bình quân của ASEAN-4 vào năm 2016, các bộ ngành, địa phương vẫn tiếp tục "đẻ" ra giấy phép con.
Ngỡ ngàng vì bị văn bản "đánh úp"
Đầu năm 2014, hơn 100 doanh nghiệp ngành in đã được lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo Nghị định 60 của Chính phủ về hoạt động in (đã được ban hành tháng 6/2014, có hiệu lực từ 1/11/2014). Ở dự thảo lần hai, nhiều đề nghị về đơn giản hoá thủ tục đã được đưa ra, các doanh nghiệp ngành in phấn khởi ra mặt vì hầu hết ý kiến của mình đã được ghi nhận.
Nhưng rồi, vài tháng sau, khi Nghị định 60 ban hành, các doanh nghiệp mới té ngửa rằng, bản chính thức này lại vẫn y chang bản dự thảo lần 1, không được tiếp thu ý kiến sửa đổi.
"Họ ngỡ ngàng và thấy buồn cười vì kiểu ban hành văn bản đán.h úp như vậy", ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) kể lại.
Giấy phép con vẫn sinh sôi ngày càng nhiều (Ảnh baohaiquan).
Kết quả là giờ đây, các doanh nghiệp in lao đao khốn khổ với hàng chục giấy phép con mới, thực chất là giấy phép từng bãi bỏ rồi lại hồi sinh. Từ các loại thiết bị công nghệ cao như máy chế bản, máy in số,... cho đến các loại thiết bị đơn giản như máy xén giấy, máy đóng sách, máy vào bìa..., các doanh nghiệp đều phải ra Hà Nội, xin giấy phép nhập khẩu. Trước đó, họ chỉ phải xin phép duy nhất một loại máy là phototcopy màu.
Ông Tuấn cho biết: "Doanh nghiệp đã tính sẽ phải mất 30-40 ngày để có một giấy phép cho máy xén giấy. Họ nói rằng không hiểu vì sao lại phải xin phép như vậy và đặt câu hỏi, ai hưởng lợi ở việc này?"
Trong khi đó, nhờ sự thông thoáng suốt thời gian qua, ngành in đã tăng trưởng mạnh, 15%/năm, đã trở thành những trường hợp hiếm hoi gia nhập được chuỗi cung ứng linh kiện phụ trợ cho Samsung, Canon, Intel.
Câu chuyện của ngành in chỉ là một trong vô vàn hàng trăm câu chuyện về nỗi khổ của doanh nghiệp, khi phải chật vật sinh tồn trong một mạng nhện các thủ tục phiền hà đó.
"Doanh nghiệp muốn mua một bản tin kinh tế của hãng Reuters cũng phải xin phép, một hãng tàu sẽ phải nộp 100.000 bản mỗi năm tới cơ quan quản lý, mất 208 ngày để chuẩn bị vận đơn... ", ông Tuấn điểm thêm vài trường hợp thủ tục hành chính phi lý, khó hiểu.
Theo ông Tuấn, mỗi năm, VCCI gửi đi các cơ quan quản lý khoảng 300 văn bản góp ý tương tự nhưng không ít văn bản một đi không hồi âm trở lại.
Thanh lọc những văn bản lố
Chủ trì cuộc hội thảo về điều kiện kinh doanh hôm 6/4, TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương, cho biết, Luật Đầu tư sửa đổi có hiệu lực từ 1/7 tới đây đã nêu rõ, những điều kiện kinh doanh sẽ chỉ được ban hành vì 4 lý do gồm quốc phòng, trật tự và an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khoẻ cộng đồng.
Chúng được quy định tại Luật, Pháp lệnh, Nghị định, Điều ước quốc tế, nghĩa là chỉ Chính phủ, Quốc hội mới được ban hành. Nhưng hiện nay, có hàng ngàn điều kiện kinh doanh trong 267 ngành lại do các bộ, địa phương quy định.
Nhiều máy móc trong ngành in như máy xén giấy cũng phải xin phép (Ảnh minh hoạ, theo Ioneads).
Một cuộc rà soát sơ bộ của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho thấy, hiện có gần 900 trang văn bản với khoảng 6.000 các loại điều kiện kinh doanh khác nhau. Nếu tính đến cả các quy định về trình tự, thủ tục, thời gian để đạt giấy chứng nhận thì sẽ phải gấp 5-6 lần số điều kiện kinh doanh trên.
"Ngoài ra, còn có hàng ngàn công văn điều hành hàng năm của các cơ quan bộ ngành ra đời, chứa đựng đầy rủi ro pháp lý, chi phí tuân thủ cao, thiếu nhất quán, hay thay đổi, không công bằng với doanh nghiệp, nhiều khi đúng chỗ này, lại không đúng chỗ kia,... Thậm chí, có những giấy phép con từng bãi bỏ trước đây, lại được hồi sinh", ông Cung cho hay.
Ông chia sẻ: "Rõ ràng, chúng ta luôn phải đặt câu hỏi tại sao phải cần có thủ tục, giấy tờ đó nhưng để hiểu được thì thực sự rất khó khăn và nhức đầu".
Theo dẫn chứng của vị Viện trưởng, một doanh nghiệp muốn kinh doanh dịch vụ vận tải bằng đường bộ, nếu ở Hà Nội, TP.HCM tối thiểu phải có 20 ô tô, ở vùng thành phố khác phải có 10 ô tô, còn ở vùng sâu, xa là cần có ít nhất 5 chiếc. Nhưng vì sao lại phải có điều kiện nay thì không giải thích được.
Hay như trong ngành gạo, ông Cung phân tích, doanh nghiệp muốn xuất khẩu phải có kho chứa tối thiểu 5.000 tấn thóc, có một cơ sở xay sát tối thiểu công suất 10 tấn/giờ. Vậy, nếu doanh nghiệp chỉ có kho chứa 4.500 tấn, hay công suất không đủ liệu có ảnh hưởng gì đến an ninh quốc phòng, trật tự xã hội, đạo sức và sức khoẻ cộng đồng không?
Có thể nói, hàng nghìn điều kiện kinh doanh được ban hành trái thẩm quyền, trái luật đã tồn tại 10 năm nhưng đến nay, vẫn sống... nhởn nhơ.
Ông Cung lý giải: "Ở Việt Nam, người soạn thảo đồng thời lại là người thực thi chính sách. Thế nên, người ta tìm cách cài cắm, đưa quyền lợi của mình vào. Chính sách đã yếu, thực thi lại không đầy đủ, làm cho môi trường cạnh tranh bị méo mó, sức sáng tạo bị thui chột, doanh nghiệp kém phát triển".
Theo Luật Đầu tư sửa đổi, từ 1/7 tới đây, các loại văn bản quy định điều kiện kinh doanh của các bộ, các tỉnh sẽ đương nhiên trái luật, phải bị vô hiệu.
Tuy nhiên, TS. Cung vẫn rất băn khoăn bởi, khoảng cách giữa luật trên giấy và luật thực tế sẽ ra sao, khi mà với tình trạng giấy phép con hiện nay, hàng loạt câu hỏi vẫn bỏ ngỏ, như: Ai chịu trách nhiệm về thực trạng này? Cá nhân, cơ quan ban hành trái thẩm quyền có bị xử lý? Tại sao văn bản trái luật vẫn được thi hành, người dân, doanh nghiệp vẫn phải âm thầm tuân thủ?
"Tôi nghĩ, chúng ta cứ thế mà làm thôi, không cần phải hỏi lại. Dứt khoát chúng ta phải quản lý theo pháp quyền, có vậy mới lấp đầy khoảng trống hiện nay để tiến tới thể chế kinh tế thị trường hiện đại", ông Cung nhấn mạnh.
Theo Phạm Huyền
VEF
Tạo "cánh cửa mở" cho các nhà đầu tư Ngày 23-6, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Hải quan (sửa đổi) và Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi). Cùng ngày, Quốc hội thảo luận về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi) và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự. Góp ý vào dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), ĐB...