‘Hầm thần của’ cũng thua công ty xi măng

Trong hình vòng cung của quả đồi dài chừng 100m có dấu tích xuất lộ khoảng 13 ngôi mộ gạch cổ có cửa vòm. Tuy nhiên, nhiều người đang lo di tích này sẽ biến mất khi toàn bộ diện tích đồi Trọc (ở xã Thanh Tâm, Thanh Liêm) đã được giao cho Công ty Xi măng Tràng An.

Giao di tích cho công ty xi măng

Nói về “hầm thần của” ở thôn Thong và Chè núi, sau một thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng, PGS.TS Khảo cổ học Lâm Thị Mỹ Dung, giám đốc Bảo tàng Nhân học, trường Đại học KHXH&NV đã đi đến kết luận: Đây là những ngôi mộ gạch, có niên đại cách đây chừng 2.000 năm. Qua quá trình khảo sát, giám đốc Lâm Thị Mỹ Dung cùng hai đồng nghiệp cho biết thêm, trong hình vòng cung của quả đồi dài chừng 100m có dấu tích xuất lộ khoảng 13 ngôi mộ như thế.

Cửa vào “hầm thần của”

Điều đáng nói, mãi đến ngày 18/5/2009 Viện khảo cổ, bảo tàng nhân học mới phối hợp cùng Bảo tàng Lịch sử Việt Nam tổ chức một đoàn công tác tiến hành khảo sát các di tích này. Biên bản nhận định của đoàn công tác cho rằng, vết tích xuất lộ nằm trên sườn đồi trọc tại khu đất nhà ông Lê Đình Bảng và Nguyễn Văn Sán là cấu trúc dạng mộ gạch cuốn vòm xếp bằng gạch múi bưởi, trang trí hoa văn ô trám, quy mô vào loại trung bình trong phức hợp mộ gạch cuốn vòm đầu Công nguyên của Việt Nam, có niên đại từ thế kỷ I – III.

Bà Nguyễn Kim Thủy, trưởng phòng Con người và Tài nguyên, Viện Khảo cổ cho rằng, không thể nhìn bề ngoài để đoán định bên trong hầm có gì hay không. Điều cần thiết nhất bây giờ là phải khai quật một cách thật cẩn thận, tỉ mỉ trong một thời gian dài. Hơn nữa, không phải có cái gì bên trong thì di tích đó mới quan trọng. Trong công tác khảo cổ học, ở đâu có di tích thì cần thiết phải khai quật để nghiên cứu chứ không đứng ngoài để cân đo đong đếm theo kiểu “đếm cua trong lỗ”. Như thế vô tình sẽ góp phần “giết chết” di tích nghìn năm tuổi. Việc quan trọng hơn nữa là khai quật, thám sát phải cần thiết được thực hiện trước khi có dự án trên mảnh đất liên quan đến di tích.

Đoàn công tác cũng xác định, do sườn đồi đã bị san bạt nên phần lớn ngôi mộ đã bị phá, chỉ còn lại phần thân mộ và tai mộ. Thế nên không còn nhiều thông tin để tiến hành khai quật…

Hiện tại toàn bộ diện tích của đồi Trọc đã được giao cho Công ty Xi măng Tràng An tiến hành khai thác nguyên liệu làm xi măng. Ông Phạm Đức Trọng, phó chủ tịch UBND xã và ông Bùi Ngọc Ngoại, phó bí thư Đảng ủy xã Thanh Tâm đều công nhận điều này.

Lãnh đạo Bảo tàng Hà Nam nói gì?

Theo lời ông Mai Khánh, giám đốc Bảo tàng tỉnh Hà Nam thì 2 ngôi mộ xuất lộ tại vườn nhà ông Lê Đình Bảng và Vũ Văn Sán đã bị đào trộm từ nhiều đời nay, không còn giá trị nên không nhất thiết phải khai quật. Hơn nữa, giá trị 2 ngôi mộ này không lớn đến mức phải dừng việc khai thác, như thế sẽ ảnh hưởng đến kinh tế của Công ty Xi măng Tràng An.

Theo chúng tôi được biết, từ khi giao cho Công ty ty Xi măng Tràng An quản lý đến nay đã nhiều năm trôi qua nhưng công ty này vẫn chưa tiến hành khai thác. Vậy tại sao Sở Văn hóa – Thể thao & Du lịch, Bảo tàng tỉnh Hà Nam không chủ động thực địa và tiến hành các bước khai quật để đánh giá một cách chính xác về cụm di tích vẫn còn đang gây nhiều tranh cãi này.

Mặc dù chúng tôi đã liên lạc với ông Mai Khánh để cụ thể hơn sự việc trên nhưng lấy lý do “đang ốm” không thể “nói chuyện”. Còn lại, hầu như các cán bộ, chuyên viên khác của Bảo tàng tỉnh Hà Nam không ai “thạo” vấn đề di tích “hầm thần của” ở ngay địa phương mình.

Thiết nghĩ, “hầm thần của” là một trong những di tích có giá trị lịch sử to lớn. Viện Khảo cổ học Việt Nam, Sở Văn hóa – Thể thao & Du lịch, Bảo tàng tỉnh Hà Nam cần có kế hoạch bảo vệ, khai quật và nghiên cứu một cách tỉ mỉ để giữ gìn và bảo vệ di tích ngàn năm tuổi theo Luật Di sản.

“Các di tích mộ gạch được phát hiện trong mấy năm gần đây có ở nhiều nơi như Hà Nội, Quảng Ninh, Thanh Hóa… Trong khi đó, việc táng thức theo phương cách nào thì vẫn chưa được nghiên cứu đến nơi đến chốn. Mọi thông tin dù là nhỏ nhất đối với di tích đều hết sức quý báu. Và những mộ gạch tại xã Thanh Tâm càng có giá trị nếu được làm sáng tỏ dưới góc độ khoa học và được thực hiện bài bản. Trước mắt, chính quyền tỉnh Hà Nam cần có kế hoạch bảo vệ thật nghiêm ngặt, xử lý nghiêm những trường hợp xâm phạm di tích”. TS Nguyễn Thị Liên (Viện Khảo cổ học Việt Nam)

Theo Bee