Giáo dục thay đổi diện mạo nhờ hội đồng trường biết phản biện, giám sát

Chủ tịch hội đồng trường phải là người biết lắng nghe, phân tích, biết tập hợp những đóng góp của các thành viên, và từ đó đưa ra những chiến lược phù hợp nhất.

“Hiện nay tôi đang giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng trường nhiệm kì 2019 – 2024, trước đây gọi là hội đồng liên tịch gồm những bộ phận cốt cán trong nhà trường, còn bây giờ hội đồng trường hoạt động theo quy chế và nguyên tắc, họp bàn đưa ra những chỉ đạo, đường hướng phát triển của nhà trường. Có thể nói hội đồng trường rất quan trọng và cần thiết.

Đại diện chính quyền địa phương trong Hội đồng trường của chúng tôi hiện nay là đồng chí Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân phường với tư cách là ủy viên, có cả thành phần trưởng ban cha mẹ học sinh, đồng thời có một học sinh trong trường, có đại diện giáo viên, các đoàn thể,… trong nhà trường tham gia với tư cách ủy viên”, Thạc sĩ Đinh Thị Phương Anh – Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Lương Yên (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) đã chia sẻ như vậy khi trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam.

Thạc sĩ Đinh Thị Phương Anh – Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Lương Yên (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội). Ảnh: NVCC.

Cô Phương Anh cho biết: “So với trước kia thì hiện nay có sự tham gia của đại diện chính quyền địa phương trong Hội đồng trường đã giúp nhà trường rất nhiều. Có thể nói, những chiến lược phát triển giáo dục của nhà trường được báo cáo với chính quyền, được đưa ra trong các hội nghị của địa phương để các ban ngành cùng thảo luận, Phó chủ tịch phường cũng có ý kiến đóng góp, đưa vào đó những hướng phát triển của địa phương trong thời gian tới sẽ có tác động tích cực thế nào tới hướng phát triển của nhà trường.

Tuy nhiên tôi chỉ băn khoăn việc chính quyền địa phương về mặt quản lí nhà nước, có liên quan đến việc quản lí nhà trường, nhưng khi tham gia chỉ là ủy viên, lại dưới sự chỉ đạo của Hiệu trưởng là Chủ tịch Hội đồng trường, nhưng khi trường muốn xin ý kiến thì phải là ý kiến của địa phương. Đây là điều hơi bất cập trong chức năng nhiệm vụ.

Đại diện cha mẹ học sinh tham gia vào Hội đồng trường rất tốt bởi, họ sẽ có tiếng nói đóng góp vào sự phát triển chung của nhà trường, đồng thời cũng nắm bắt được chủ trương đường lối, phương hướng, chiến lược của nhà trường để triển khai tới đại diện các lớp, giúp mọi người nắm được toàn diện hơn.

Vai trò của học sinh cũng chỉ là một thành phần trong Hội đồng trường, các em chủ yếu cung cấp các ý kiến, quan điểm và tiếng nói của học sinh trong các cuộc họp của Hội đồng trường. Các em có quyền đưa ra ý kiến, tâm tư đến với các thầy cô, từ đó các thầy cô giáo trong nhà trường cũng nắm bắt được và đưa ra những phương án thay đổi, bổ sung kịp thời các chiến lược sao cho phù hợp nhất”.

Cô Phương Anh nhấn mạnh: “Hội đồng trường rất quan trọng đối với một nhà trường, bởi hiệu trưởng hay ban giám hiệu cũng không thể nào quyết định được hết tất cả các nội dung, mà cần phải qua Hội đồng trường. Các thành viên trong Hội đồng trường gồm tất cả thành viên đại diện cốt cán của các bộ phận trong nhà trường từ Tổng phụ trách Đội, Bí thư Đoàn, các Tổ trưởng chuyên môn, Chủ tịch Công đoàn,…Nhiều thành phần như vậy nên sẽ có một cái nhìn tổng thể về hướng phát triển của nhà trường.

Nếu Hội đồng trường hoạt động có hiệu quả thì nhà trường sẽ phát triển tốt và điều này Chủ tịch đóng vai trò quan trọng. Để chọn Chủ tịch Hội đồng trường thì có thể là hiệu trưởng, cũng có thể là phó hiệu trưởng, hoặc có thể là thành phần khác trong bộ máy quản lí. Nhưng Chủ tịch Hội đồng trường phải là người đưa ra được quyết sách cuối cùng sau khi có những đóng góp của các thành viên, chủ tịch phải tập hợp tất cả những ý kiến đó, phân tích, rồi đưa ra những chiến lược để làm sao phù hợp nhất”.

Học sinh Trường Trung học cơ sở Thái Thịnh (quận Đống Đa, Hà Nội) trong lễ kỉ niệm 45 năm ngày thành lập trường. Ảnh: NVCC.

Nhờ Hội đồng trường nên đã có sự phản biện tốt hơn

Nhà giáo Nguyễn Cao Cường – Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Thái Thịnh (quận Đống Đa, Hà Nội) đã chia sẻ khi trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam rằng: “Có thể nói, bản thân các thành phần trong Hội đồng trường rất đa dạng, mỗi thành viên có một cách nhìn nhận khách quan, và điểm mới nhất của Thông tư 32 là học sinh cũng có đại diện.

Một điều rõ nét nhất là những quyết sách lớn trong nhà trường trong một năm học, nhờ có Hội đồng trường nên đã có sự phản biện tốt hơn, giúp hiệu trưởng nhà trường rà soát, quyết tâm hơn khi lực lượng đóng góp ý kiến rất đa chiều về chiến lược ngắn hạn, dài hạn của nhà trường, đây cũng là một căn cứ rất rõ nét được quy định tại thông tư.

Tôi ví dụ: Đại diện chính quyền địa phương, có lẽ ở các vùng nông thôn sẽ thuận lợi hơn khi ở mỗi xã chỉ có 1 trường Trung học cơ sở, họ sinh hoạt thường xuyên cũng như nắm bắt tinh thần của địa phương dễ dàng hơn. Nhưng ở thành phố lớn, việc phát triển kinh tế xã hội thì đôi khi các trường học không nắm bắt được hết, bởi vậy khi có người đại diện chính quyền địa phương nắm vững được nghị quyết của Đảng ủy nhiệm kì đó về chiến lược phát triển kinh tế, xã hội của địa phương như vậy họ sẽ có hỗ trợ của địa phương trong chiến lược phát triển nhà trường sát hơn.

Đôi khi việc phát triển của trường có tính khả thi không cao, hoặc có thể có chiến lược tốt hơn thì những ý kiến của địa phương cũng là một trong những kênh thông tin rất quan trọng, những ý kiến đó giúp cho Hội đồng trường cũng có những kênh ghi nhận.

Ngoài ra, đại diện cha mẹ học sinh, cũng như của học sinh là những người thụ hưởng giáo dục tại mỗi cơ sở. Với cha mẹ học sinh đang là người trực tiếp đóng vai trò đại diện, họ đưa ra ý kiến, những sự hài lòng và những điểm mà nhà trường cần khắc phục, những cái họ mong muốn,…đương nhiên trên cơ sở đó Hội đồng trường sẽ có thảo luận, đưa ra được những quyết sách giúp cho lãnh đạo nhà trường có tầm nhìn đúng.

Vai trò đại diện của học sinh trong nhà trường, đương nhiên ở tầm nếu đóng góp về chiến lược thì không thể được như mọi người kì vọng, nhưng với thành phần là học sinh chúng ta có thể xin ý kiến những việc đơn giản phù hợp với tính chất lứa tuổi, và những câu hỏi đó nằm trong chiến lược của Hội đồng trường như các em mong muốn gì và đương nhiên là những mong muốn đó phải phù hợp với quyền trẻ em, phù hợp với quy định của học sinh với mục tiêu cấp học, chứ không phải muốn sao là nhà trường phải đáp ứng.

Trên cơ sở đó Hội đồng trường cũng sẽ có những thảo luận, và tất nhiên nếu phù hợp thì nhà trường cũng sẽ có những điều chỉnh nhất định, qua đó hội đồng sẽ vận hành, kiện toàn và điều đó rất quan trọng”.

Nhà giáo Nguyễn Cao Cường – Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Thái Thịnh (quận Đống Đa, Hà Nội). Ảnh: T.D.

Giáo dục đang thay đổi diện mạo nhờ Hội đồng trường

“Sau tất cả những việc đó thì theo tôi, Hội đồng trường có một ý nghĩa rất quan trọng đối với mỗi nhà trường, đương nhiên phải vận hành Hội đồng trường đó thực hiện đúng với chức năng nhiệm vụ đã được quy định tại Thông tư 32, chứ không phải thành lập cho có.

Trong khi hiện nay giáo dục đang thay đổi diện mạo, đang thực hiện chương trình Giáo dục phổ thông 2018, đối với 3 cấp học thì vai trò đổi mới giáo dục ở đây phải tạo ra được giá trị tốt đẹp cho người học, vì thế Hội đồng trường đóng một ý nghĩa rất quyết định.

Tuy nhiên khi vận hành Hội đồng trường, chúng ta cũng phải có tầm nhìn, phải kiện toàn hàng năm khi có sự thay đổi về nhân sự bởi chắc chắn sẽ có sự biến động liên quan đến các thành viên. Do đó, việc kiện toàn cần phải được thực hiện nghiêm túc theo đúng quy định, có vậy việc vận hành mới có hiệu quả”, thầy Cường nhận định.

Có nhiều ý kiến lo ngại hiệu trưởng là Chủ tịch Hội đồng trường sẽ dẫn đến chuyên quyền? Về vấn đề này, thầy Cường cho biết: “Nếu lãnh đạo nhà trường cho rằng Hội đồng trường chỉ là hình thức, theo tôi đây là sự thất bại rất lớn, bởi vai trò Hội đồng trường ở đây không phải là thực hiện ý chí của hiệu trưởng, mà rõ ràng có sự phản biện.

Hiệu trưởng là người đưa ra chiến lược, nhưng ở đây là ý kiến tập thể, chính quyền điều hành. Nếu lãnh đạo trường nhận thấy vai trò đúng của Hội đồng trường thì phải lắng nghe ý kiến phản biện của các thành viên. Ý chí tập thể là góc nhìn đa chiều của nhiều thành phần khác nhau cùng nhìn vào một chiến lược, vậy đương nhiên sẽ bao quát hơn rất nhiều.

Và thực tế cho thấy có nhiều nhà trường khi người hiệu trưởng đưa ra những ý tưởng, những người phản biện lại lập luận một cách có lý, có luận cứ rõ ràng thuyết phục, như vậy hiệu trưởng phải lắng nghe, bởi nếu không lắng nghe thì khi thực hiện sẽ không tạo được sự đồng thuận. Nếu trong Hội đồng trường không đồng thuận nhất trí cao thì việc biểu quyết những vấn đề lớn cũng không thể thành công được”.

Chính quyền địa phương khi tham gia chỉ là ủy viên, dưới sự chỉ đạo của hiệu trưởng là Chủ tịch Hội đồng trường, về vấn đề này thầy Cường nêu quan điểm: “Quan trọng nhất là nhận thức của đại diện chính quyền địa phương, theo tôi họ cũng nhận thức rất rõ mình là một thành viên có trách nhiệm trong việc cùng với nhà trường, đóng góp ý kiến để xây dựng phát triển cho nhà trường, chứ không phải vai trò tôi là Phó chủ tịch phường, thì sang đây tôi phải chức này, chức kia.

Nhiều lúc mọi người cứ “hình thức hóa” quá về việc thành lập Hội đồng trường, còn chúng ta phải xác định sự đúng đắn của nó được thể hiện rõ trong Thông tư 32 thì mới thấy được ý nghĩa quan trọng thế nào, và người hiệu trưởng sẽ vững tin rất nhiều. Có thể hiệu trưởng cứ triển khai và thực hiện nếu như chưa có người phản biện thì tính thành công chưa được rõ, nhưng trước khi thực hiện, anh nhận được rất nhiều ý kiến đóng góp, phản biện của nhiều thành phần trong và ngoài nhà trường, của giáo viên của tổ chuyên môn,…sẽ khác hơn rất nhiều.

Đây là sự thuận lợi lớn nếu hiệu trưởng vận hành đúng quyết sách của Hội đồng trường thì chắc chắn sẽ thành công, nó hoàn toàn khác với Hội đồng giáo dục của nhà trường. Khi triển khai và thực hiện là chức năng của Hội đồng giáo dục chứ không phải lúc đó bàn chiến lược, ở đây là câu chuyện khác nhau hoàn toàn với chức năng Hội đồng trường chỉ đưa ra bàn những quyết sách lớn”.