Giáo dục kỹ năng mềm cho học sinh: Đòi hỏi nỗ lực từ nhiều phía

“Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình”, đó là những mục đích học tập mà UNESCO đề xướng cho thấy kiến thức quan trọng nhưng biết vận dụng những gì học được vào cuộc sống quan trọng hơn gấp bội.

Vì vậy, ngoài kiến thức, trang bị những kỹ năng mềm sẽ giúp các em thích ứng tốt với cuộc sống và từng bước khẳng định mình.

Các hoạt động ngoại khóa trang bị cho HS kỹ năng mềm. Ảnh: ITN

Thừa kiến thức, thiếu kỹ năng

Cô Nguyễn Hoàng Nguyên Tú, GV môn Ngữ văn Trường THPT chuyên Lý Tự Trọng, thành phố Cần Thơ với hơn 15 năm gắn bó với công việc giảng dạy chia sẻ: Có nhiều học sinh giỏi, hiểu biết và năng lực môn học tốt, tư duy nhanh nhạy, sáng tạo, tuy nhiên vẫn thiếu nhiều kỹ năng mềm trong cuộc sống và học tập.

Bên cạnh đó, trong điều kiện xã hội hiện đại, phần lớn học sinh được bao bọc, chăm sóc kỹ càng nên thiếu hiểu biết cuộc sống và các mối quan hệ xã hội xung quanh mình. Nhiều em có thói quen dựa dẫm, ỷ lại, luôn chờ đợi sự sắp đặt, chăm lo của cha mẹ, thầy cô. Không ít em có thái độ sống vị kỉ, thực dụng, ít quan tâm đến những người khác… Vì vậy, giáo dục các kỹ năng và nhận thức cho học sinh rất quan trọng.

Tuy nhiên, để trang bị cho các em các kỹ năng mềm trên thực tế vẫn có những rào cản như: Thời gian để tổ chức các hoạt động tích hợp thường eo hẹp và cũng không thể thực hiện liên tục, thường xuyên. Mỗi tiết sinh hoạt của GV chủ nhiệm chỉ gói gọn trong 45 phút cho tất cả các hoạt động từ tổng kết tuần, phổ biến các kế hoạch tuần mới… Vì thế, việc tổ chức các hoạt động giáo dục tích hợp thường chỉ được thực hiện trong khoảng 10 – 15 phút, và cũng có khi buộc phải rút ngắn hoặc hủy bỏ vì không có thời gian.

Về phía giáo viên chưa có nhiều kinh nghiệm tổ chức các hoạt động cũng như các nội dung về giáo dục kỹ năng mềm. Bên cạnh các học sinh tích cực, hứng thú khi tham gia hoạt động này còn khá nhiều em e ngại, rụt rè nên ít hòa nhập cũng như tham gia phát biểu ý kiến. Vì vậy, tình trạng hoạt động được tổ chức nhưng chỉ tập trung vào một số học sinh nhất định, còn các HS khác tham gia với tư cách là khán giả, nên chưa phát huy được hết sở trường, năng lực của bản thân.

Sôi nổi với hoạt động ngoại khóa. Ảnh: ITN

Cung cấp kỹ năng thiết thực

Với mong muốn trang bị cho HS lớp mình chủ nhiệm các kỹ năng mềm, giúp các em chủ động hơn trong học tập và sinh hoạt, cô Nguyễn Hoàng Nguyên Tú đã tự xây dựng và tổ chức các hoạt động giáo dục tích hợp theo các chủ đề khác nhau. Thời gian tối thiểu cho các buổi sinh hoạt ngoại khóa là 15 phút và tối đa là 30 phút trong giờ Sinh hoạt lớp, tối thiểu 2 lần mỗi tháng.

Các chủ để giáo dục kỹ năng cô Tú triển khai và trang bị cho HS tập trung vào những nội dung như: Hợp tác hiệu quả, định hướng chọn nghề, hãy nghe tôi nói, đặt mục tiêu và thực hiện mục tiêu, tư duy sáng tạo và hành vi tích cực. Nhìn chung HS hào hứng với các hoạt động này.

Theo cô Nguyên Tú, mỗi một chủ đề được GV xây dựng trên cơ sở những hoạt động tập thể, tình huống hay trò chơi đơn giản. Qua đó, học sinh được thể hiện các kỹ năng hợp tác nhóm trong học tập hoặc các hoạt động tập thể. Các em biết linh hoạt, sáng tạo trong tư duy để trình bày vấn đề trước đám đông.

Đặc biệt, với nội dung sinh hoạt “Tự đánh giá bản thân và mức độ phù hợp với các ngành nghề”, giáo viên đưa ra nội dung để thảo luận như: Tính cách, xu hướng của mỗi con người sẽ thích hợp với những nghề nghiệp khác nhau; Xác định được bản thân nằm ở nhóm tâm lý, tính cách nào có thể là một kênh tham khảo hữu ích cho việc chọn nghề nghiệp phù hợp. Sau đó HS thực hiện phiếu trắc nghiệm bản thân bằng việc trả lời câu hỏi: Vì sao lại có thực trạng chọn nhầm nghề? Việc chọn nhầm nghề sẽ dẫn đến những hậu quả nào?

Sau đó, cô và trò cùng thảo luận dựa trên tình huống đưa ra nhằm giúp HS chủ động hơn trong việc định hướng lựa chọn con đường tương lai của mình. Bên cạnh đó, thầy cô còn đề cập đến trách nhiệm của bản thân với tập thể, với gia đình và cộng đồng cũng sẽ giúp cho HS biết suy nghĩ cân nhắc trước mỗi hành động, công việc hàng ngày.

Nhiều em có điểm số các môn khoa học tự nhiên rất cao, nhưng với các công việc cần kỹ năng lại tỏ ra bị động. Thậm chí, các em không phân biệt được loại cây gặp thường ngày. Khi có bạn trong lớp bị thương tích nhẹ cũng không có kỹ năng sơ cứu đơn giản; Không ít em thiếu tự tin khi nói trước đám đông. Một số em không có kỹ năng làm việc nhóm nên dẫn đến mâu thuẫn, gây gổ trong tập thể… - Cô Nguyễn Hoàng Nguyên Tú

Hồng Vân

Theo Giáo dục & thời đại