Giảng viên đại học đồng hành với học sinh phổ thông nghiên cứu khoa học
Trong những năm qua, có nhiều đề tài nghiên cứu khoa học kỹ thuật của học sinh phổ thông có sự hỗ trợ của giảng viên đại học.
Giảng viên Trường Đại học Thủy lợi hỗ trợ học sinh nghiên cứu khoa học.
“Nghiên cứu điều khiển quá trình phân giải thuốc bọc trong Alginate chứa nano oxit sắt từ” của nhóm học sinh Trường THCS & THPT Nguyễn Tất Thành (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội) là một trong 12 dự án giành giải Nhất tại Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học năm 2021.
Nguyễn Nguyệt Minh – tác giả chính của đề tài – cho biết: Cuộc thi khoa học kỹ thuật đã đem lại những kiến thức bổ ích, giúp chúng em có thêm niềm đam mê với khoa học, ứng dụng những kiến thức đã được học trên lớp vào thực tế. Để thực hiện đề tài, chúng em nhận được sự giúp đỡ rất tận tình của các thầy cô trong câu lạc bộ nghiên cứu của nhà trường, cũng là giảng viên của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
Thầy Trần Minh Đức – giáo viên phụ trách CLB Khoa học Trường THCS & THPT Nguyễn Tất Thành, Đại học Sư phạm Hà Nội – chia sẻ: Trong những năm qua, phong trào nghiên cứu khoa học của học sinh phát triển rộng khắp. Từ những ý tưởng của trò, thầy cô với lợi thế trong lĩnh vực nghiên cứu của mình đã giúp đỡ các em trong quá trình thực hiện đề tài. Cơ sở vật chất hiện đại của trường tạo điều kiện tốt cho thầy trò cùng nghiên cứu, khám phá khoa học.
Học sinh THPT tham gia nghiên cứu tại Phòng Thí nghiệm Công nghệ sinh học của Trường Đại học Thủy lợi.
Còn TS Lê Minh Tùng – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tiền Giang – cho biết: Công tác nghiên cứu khoa học nhà trường thời gian qua phát triển rất tốt, ngày càng có nhiều đề tài được ứng dụng vào thực tế, đem lại hiệu quả cao. Không những thế, giảng viên của trường còn kết hợp với những giáo viên ở các trường THPT tại Bến Tre, Tiền Giang để hướng dẫn cho nhiều học sinh tham gia nghiên cứu khoa học.
Cụ thể, với sự hướng dẫn của thầy Nguyễn Công Tráng thuộc Khoa Nông nghiệp và Công nghệ thực phẩm, học sinh Trường THPT Cheguevara, Bến Tre đã đoạt giải Ba Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia học sinh THPT; học sinh Trường THPT Lê Hoàng Chiếu, Bến Tre đoạt giải Ba cuộc thi khoa học cấp tỉnh. Sự trợ giúp của giảng viên không chỉ giúp học sinh đạt giải thưởng, mà còn nuôi dưỡng niềm đam mê nghiên cứu khoa học của các em.
Với mong muốn thúc đẩy phong trào nghiên cứu khoa học trong học sinh – sinh viên, nhiều năm trở lại đây, giảng viên của Khoa Hóa và Môi trường, Trường Đại học Thủy lợi đã trực tiếp tham gia và đồng hành cùng các trường THCS, THPT trong hướng dẫn nghiên cứu khoa học.
PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương – giảng viên Khoa Hóa và Môi trường, Trường Đại học Thủy lợi – thông tin: Trong năm 2021, nhóm giảng viên của Khoa phối hợp cùng các giáo viên Trường THPT Đội Cấn và THPT Xuân Hòa (tỉnh Vĩnh Phúc) tham gia cố vấn, hướng dẫn 2 nhóm học sinh tham gia Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp tỉnh năm học 2021 – 2022.
“Kết quả nhóm nghiên cứu đạt được cho thấy hiệu quả của việc định hướng chuyên môn về nghiên cứu khoa học trong học sinh, sinh viên, thể hiện sự liên kết chặt chẽ giữa các ngành đào tạo thực nghiệm của Trường Đại học Thủy lợi với các trường phổ thông. Điều này giúp học sinh có nhiều trải nghiệm nghiên cứu khoa học ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường” – PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương nhận định.
Video đang HOT
Làm sao để sân chơi khoa học là của học sinh, không là "sàn đấu" của nhà trường?
Khi thành tích được nuôi dưỡng bằng sự giả dối thì thật là nguy hiểm, nhưng nguy hiểm gấp trăm vạn lần người dạy trẻ gian dối lại chính là thầy cô giáo.
Cứ sau mỗi lễ trao giải "Cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh phổ thông" của Bộ Giáo dục, có khá nhiều ý kiến trái chiều xoay quanh chuyện này. Người hết lời khen ngợi, nhờ có cuộc thi đã tìm ra khá nhiều tài năng trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật.
Thông qua cuộc thi, đã khuyến khích được học sinh nghiên cứu khoa học kĩ thuật và vận dụng kiến thức của môn học vào giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống.
Cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên (Ảnh minh họa, nguồn: baobinhphuoc.com.vn)
Bên cạnh đó, có không ít ý kiến thẳng thắn đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo cần bỏ ngay cuộc thi này vì đã nhuốm màu gian dối khi có người cho rằng đã có bàn tay "ảo thuật" của người lớn xoay vần mà học sinh chỉ đóng vai người thể hiện tranh giải.
Cũng đã có khá nhiều bài viết dẫn chứng cụ thể những chia sẻ của các thầy cô trong cuộc đồng tình với những nhận định trên.
Công tâm mà nhìn nhận, Bộ tổ chức cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh mục đích lớn nhất nhằm khuyến khích học sinh trung học nghiên cứu khoa học; sáng tạo kĩ thuật, công nghệ và vận dụng kiến thức của các môn học vào giải quyết những vấn đề thực tiễn; góp phần đổi mới hình thức tổ chức dạy học gắn với phát triển văn hóa đọc...
Mục đích hoàn toàn đúng nhưng vì căn bệnh ngụy thành tích, vì sự cạnh tranh danh tiếng để quảng bá thương hiệu nhà trường, người lớn đã biến nhiều cuộc thi, sân chơi của học trò thành "sàn đấu" của giáo viên ở nhiều trường học.
Không riêng gì "Cuộc thi khoa học kỹ thuật" của học sinh phổ thông, "vòi bạch tuộc thành tích" đã vươn dài ra rất nhiều cuộc thi khác của ngành giáo dục.
Gần giống như cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học, người viết bài và một số đồng nghiệp của mình đã trải nghiệm cùng học sinh trong "Cuộc thi ý tưởng trẻ thơ" cấp trường để tiến tới "Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng" cấp tỉnh và cấp quốc gia cũng thấy nhiều điều cần phải nói.
Nhà trường áp chỉ tiêu, giáo viên buộc phải "tính kế"
Mục đích của cuộc thi nghe thật hoành tráng: Cuộc thi nhằm khơi dậy tiềm năng và phát huy tư duy sáng tạo của thanh, thiếu niên, nhi đồng toàn quốc, đồng thời giúp các em trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng sáng tạo, xây dựng ước mơ các em trở thành nhà sáng chế trong tương lai.
Các em thanh, thiếu niên, nhi đồng từ 6 đến 19 tuổi đều có quyền dự thi. Bởi thế, ở bậc tiểu học thì học sinh từ lớp 2 đến lớp 5 đã đủ điều kiện tham gia.
Nếu để học sinh tự nguyện tham gia, chắc chắn sẽ không có nhiều sản phẩm. Bởi, chỉ những học sinh có đam mê nghiên cứu, có kiến thức nền mới mong có những sản phẩm đẹp.
Rất nhiều trường tiểu học muốn có sản phẩm dự thi ít nhất là cấp trường nên đã ép chỉ tiêu xuống từng khối. Mỗi khối lại chia cho từng lớp phải có ít nhất từ 1 đến 2 sản phẩm dự thi.
Có nhiều lý do để giáo viên phải sợ không thể không tham gia. Ví như lớp này có sản phẩm nhưng lớp kia không có sẽ bị đánh giá là không quan tâm tới các phong trào của nhà trường, không nhiệt tình trong công việc.
Nhẹ thì giáo viên sẽ bị nhắc nhở, nặng hơn sẽ bị trừ điểm thi đua. Đã đi dạy, mấy thầy cô lại không quan tâm tới việc xếp loại cuối năm. Thế là, vì sợ thành tích nên buộc thầy cô phải lao vào cuộc thi.
Tuy thế, ai cũng biết nếu để tự học sinh lên ý tưởng và làm sản phẩm dự thi thì đến "Tết Công Gô" cũng không có được sản phẩm để nộp chứ mong gì đạt giải.
Vậy nên, túng phải tính, giáo viên một mặt khuyến khích học sinh về "cầu cứu" phụ huynh hỗ trợ, một mặt nhanh chóng tìm ý tưởng để triển khai hộ học sinh.
Học sinh đã học thói gian dối từ người lớn
Ngoài một số rất ít học sinh tự nguyện tham gia cuộc thi là có năng lực, có niềm đam mê thực sự thì phần đông các em không hào hứng gì với những cuộc thi như thế.
Lớp học nào may mắn có phụ huynh phụ giúp còn đỡ, nếu không thầy cô "ôm sô" hết. Từ lúc lên ý tưởng, thực hiện làm đến khi sản phẩm hoàn thành cũng chỉ một giáo viên cho đến khi sản phẩm hoàn thành.
Giáo viên còn phải viết bản thuyết minh về đề tài. Xong đâu đó, mới là lúc thầy cô đi tìm học sinh đứng tên để dự thi. Những học sinh được thầy cô nhắm đến phần đông là học sinh giỏi của lớp.
Sau đó, là những chuỗi ngày học sinh miệt mài học thuộc bảng thuyết minh. Khi thuộc rồi, các em sẽ đứng bên sản phẩm tập giới thiệu.
Nhiều trường học đã tổ chức hội thi cấp trường khá hoành tráng. Nào phông màn, nào ban giám khảo hội thi, nào khách mời...
Học sinh các khối lớp trưng bày sản phẩm rồi thuyết minh về quy trình làm, mục đích, tác dụng...Những sản phẩm vượt qua vòng trường sẽ tiếp tục chinh phục cấp huyện và cấp tỉnh.
Cũng đã có những sản phẩm đạt giải, tiền thưởng, giấy khen học sinh nhận nhưng thầy cô được cộng điểm thi đua, được tính thành tích, nhà trường cũng có được danh tiếng. Có em đạt giải cũng bất ngờ vì không hiểu sao mình lại đạt giải.
Thế mới có câu chuyện nực cười xảy ra trong "Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng" cấp tỉnh năm đó.
Lần đó, tỉnh đã trao 3 giải gồm một giải nhất, giải nhì và giải ba cho 3 tác giả là học sinh khối 4 và khối 5. Vài ngày sau, phóng viên tờ báo tỉnh liên hệ với tác giả đạt giải theo số điện thoại ghi trên sản phẩm để viết bài.
Phóng viên kể rằng, khi gọi vào số điện thoại và gặp được tác giả đoạn giải nhưng có em tỏ ra ngơ ngác không biết đó là sản phẩm gì.
Mãi đến khi phóng viên nói đi nói lại nhiều lần thì "tác giả" mới sực nhớ ra nhưng chẳng biết thêm điều gì khác để nói vì lời thuyết minh hôm dự thi đã quên mất rồi.
Khi thành tích được nuôi dưỡng bằng sự giả dối thì thật là nguy hiểm, nhưng nguy hiểm gấp trăm vạn lần người dạy trẻ gian dối lại chính là thầy cô giáo luôn răn dạy lời hay ý đẹp hằng ngày.
Không vì có sự gian dối để bỏ những hội thi tài năng
Người viết vẫn khẳng định, mục đích của những cuộc thi như thế này là rất tốt nhưng vì thành tích mà nhiều người lớn đã làm cuộc thi nhuốm màu giả dối. Tuy nhiên, không phải giả dối là chúng ta đòi bỏ, đòi tẩy chay.
Điều quan trọng nhất là, làm thế nào để những cuộc thi như thế thật sự chỉ là sân chơi của học sinh. Thầy cô, cha mẹ cũng chỉ là những người quan sát, góp ý khi các em cần.
Cách duy nhất là không nên xem đây là những thành tích của nhà trường, của giáo viên để vinh danh hay tặng thưởng.
Các cơ sở như phòng giáo dục, sở giáo dục không gây áp lực xuống trường, nhà trường không ép chỉ tiêu về các khối lớp. Khi giáo viên không chịu một áp lực gì, các thầy cô cũng chỉ đóng vai người đồng hành bên cạnh để khuyến khích, động viên những học sinh tham gia cuộc thi.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
TP.HCM vinh danh 396 học sinh, sinh viên tiêu biểu năm 2021 396 học sinh, sinh viên tiêu biểu đạt danh hiệu "Học sinh 3 tốt", "Học sinh 3 rèn luyện", "Sinh viên 5 tốt" cấp Thành phố năm 2021 đã được tuyên dương tại buổi lễ. Tối nay (5/1), Thành đoàn TP.HCM tổ chức Lễ tuyên dương học sinh, sinh viên có thành tích xuất sắc trong học tập và rèn luyện tại các...