Giải thể hay đổi mới mô hình trường chuyên?
Câu chuyện tuyển sinh tại các trường chuyên trên cả nước lâu nay vẫn căng thẳng, bởi mang tính tuyển chọn những học sinh ưu tú nhất, với đòi hỏi vô cùng khắt khe thậm chí khắc nghiệt.
Nhưng những ngày qua, trước yêu cầu học bạ phải đạt hầu hết điểm 10 mới đủ điều kiện thi vào trường chuyên, nhiều ý kiến cho rằng, không tồn tại mô hình trường lớp này sẽ giảm được rất nhiều áp lực cho học sinh và bệnh thành tích trong giáo dục.
Học sinh trường chuyên Amsterdam Hà Nội (ảnh minh họa). Ảnh: hải nguyễn
Mô hình trường chuyên khiến học sinh học lệch!
Trong mùa tuyển sinh năm 2020, để đủ điều kiện thi vào lớp 6 Trường THPT chuyên Hà Nội – Amsterdam, học sinh phải đạt kết quả kiểm tra định kỳ cuối năm là 10 điểm ở hầu hết các môn. Trước yêu cầu này, Tiến sĩ Nguyễn Đức Thành – một cựu học sinh trường Amsterdam khoá 1992-1995 đã đề xuất nên xóa bỏ mô hình trường chuyên trên cả nước, để tránh áp lực cho học sinh. Những ngày qua, quan điểm này đã nhận được sự quan tâm.
Video đang HOT
Lập luận được ông đưa ra là, mô hình trường chuyên tồn tại nhiều bất cập như: Bất công, là mô hình lấy của người nghèo chia cho người giàu, sử dụng ngân sách nhà nước từ thuế của nhiều bố mẹ khác để đầu tư cho học sinh trong trường là không công bằng. Đồng thời, việc chạy đua để vào trường chuyên khiến nảy sinh các tiêu cực như phụ huynh chạy chọt để con em có bảng điểm đẹp, có giải thưởng, làm gia tăng dạy thêm, học thêm…
“Trường chuyên” hay “trường năng khiếu” ra đời hơn 40 năm nay, được coi là một thiết chế giáo dục công lập đặc biệt ở Việt Nam – nơi tuyển chọn và đào tạo những cá nhân suất sắc nhất của một lứa học sinh. Kết quả nổi bật nhất của các trường chuyên công lập là những giải thưởng học sinh giỏi quốc tế, quốc gia. Việc được học trường chuyên cũng là niềm tự hào của nhiều học sinh, gia đình. Trường chuyên cũng làm nên danh tiếng, thương hiệu của nhiều địa phương.
Thế nhưng, vấn đề “giữ” hay “bỏ” mô hình trường chuyên đã được đặt ra nhiều lần. Thực tế, trong Luật Giáo dục 2019 (có hiệu lực từ 1.7.2020 tới đây), trong các loại hình nhà trường của hệ thống giáo dục quốc dân, không có mô hình trường chuyên, lớp chọn. Dù luật không quy định, nhưng thực tế, hiện nay trên cả nước, mỗi tỉnh đều có ít nhất 1 trường chuyên. Các địa phương rất quan tâm và đầu tư nhiều kinh phí, tiền bạc cho các trường chuyên với kỳ vọng hằng năm sẽ gặt hái được thành tích.
Là người không ủng hộ việc mô hình trường chuyên, Chủ tịch Hội Tâm lý giáo dục Hà Nội Nguyễn Tùng Lâm cho rằng, ưu ái đầu tư cho trường chuyên sẽ gia tăng bất công xã hội và sức ép chạy trường chạy lớp, khiến học sinh học lệch, chỉ tập trung vào các môn chuyên nhưng lại thờ ơ với các môn khác.
Đổi mới hay giải thể?
Trước những ý kiến cho rằng không nên tồn tại mô hình trường chuyên, trao đổi với Lao Động, bà Nguyễn Thị Thu – một chuyên gia giáo dục, tác giả cuốn sách “Kỷ luật mềm của trái tim” – cho rằng mô hình trường chuyên vẫn cần thiết và nên có những đổi mới thay vì xóa bỏ.
Bà Thu phân tích, vì tư duy của phụ huynh luôn muốn con học trường chuyên để làm rạng danh gia đình nên mỗi mùa tuyển sinh luôn là cuộc chạy đua căng thẳng. Vì chỉ tiêu tuyển sinh có hạn trong khi hồ sơ nộp vào nhiều nên nhà trường buộc phải đưa ra tiêu chí xét tuyển học bạ, giải thưởng để sàng lọc. Quan trọng nhất là phụ huynh cần thay đổi tư duy và nhận thức trong việc lựa chọn môi trường giáo dục phù hợp với con em mình.
Còn theo chị Vũ Thị Huyền (cựu học sinh Trường THPT Chuyên Thái Bình) mô hình trường chuyên hiện nay nên phát triển thành các trường năng khiếu, để giảm áp lực cho học sinh.
“Trên thực tế, việc giỏi chuyên sâu về 1 lĩnh vực nào đó nên được phát triển theo hướng năng khiếu. Giỏi âm nhạc, hội họa, thể thao hay giỏi về kiến thức khoa học, xã hội cũng đều là giỏi. Tuy nhiên ở Việt Nam đa phần chỉ có trường chuyên cho kiến thức. Còn tài năng khác thì được xếp vào trường năng khiếu.
Tư duy thiên lệch này vô hình trung tạo cuộc chạy đua, áp lực đặc biệt cho các trường chuyên, lớp chọn không chỉ riêng ở Chuyên Hà Nội – Amsterdam mà hệ thống trường chuyên trên cả nước. Nếu tất cả được nhìn nhận một cách công bằng thì nên phát triển thành các trường năng khiếu. Các em học sinh cũng sẽ giảm bớt được sức ép, căng thẳng và có thời gian học tập những gì mình yêu thích” – chị Huyền gợi ý.
Khắc phục "bệnh thành tích" trong giáo dục
Thời gian qua, tại một số địa phương, cơ sở giáo dục vẫn để xảy ra tình trạng giáo viên tự ý nâng, sửa điểm, "làm đẹp" học bạ cho học sinh.
Một trong những nguyên nhân dẫn đến thực trạng này được các chuyên gia giáo dục chỉ ra là do "bệnh thành tích" trong giáo dục. Vì vậy, các cơ quan quản lý giáo dục cần tăng cường kiểm tra, rà soát, có biện pháp chấn chỉnh.
Ảnh minh họa
Theo TS Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội Tâm lý Giáo dục Hà Nội, "bệnh thành tích" không chỉ có trong lĩnh vực giáo dục, nó có ở tất cả các cấp, các ngành. Trong giáo dục, sự thiếu trung thực, giả dối của một số cán bộ quản lý, giáo viên tuy chưa phổ biến nhưng ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giáo dục. Điển hình là vụ việc tiêu cực gian lận điểm thi THPT quốc gia năm 2018 xảy ra tại các tỉnh: Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình còn vượt xa cả "bệnh thành tích" mà là chạy theo lợi ích cá nhân, gây bức xúc trong dư luận xã hội. Không chỉ vậy, vì chạy theo thành tích, nhiều trường đã đẩy sĩ số học sinh lên lớp 100%, trong khi thực tế có học sinh học đến lớp 5, lớp 6 còn chưa đọc thông, viết thạo...
Trong khi đó, GS, TS Nguyễn Ngọc Phú, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Khoa học Tâm lý - Giáo dục Việt Nam cho rằng, nhiều năm nay, có hiện tượng bất thường là phần lớn các nhà trường đều công bố 98% số học sinh/lớp hoặc số học sinh toàn trường đạt danh hiệu học sinh giỏi, thậm chí có trường đạt 100%. Nhiều trường nâng điểm do lãnh đạo hoặc từ giáo viên, học sinh, cũng chỉ vì giữ "thành tích" của trường không sụt giảm, bị trừ điểm thi đua. Nếu bị trừ điểm thi đua thì dẫn đến giáo viên sẽ mất điểm, bị trừ tiền thưởng, trường mất danh hiệu, hiệu trưởng sẽ khó được đề bạt cất nhắc ở vị trí cao hơn. Vì vậy, hành vi tự lừa dối về thành tích nhiều khi được coi là đương nhiên. PGS, TS Dương Quang Hiển, Viện Khoa học Xã hội nhân văn quân sự (Bộ Quốc phòng) khẳng định, những biểu hiện "bệnh thành tích" trong giáo dục có các nhóm như: Về kết quả học tập học sinh, sinh viên, thi giáo viên dạy giỏi, thi đại trà văn bằng, chứng chỉ; dạy thêm, học thêm... Sự khác nhau căn bản giữa thành tích và "bệnh thành tích" là giữa cái thật và cái giả. Yếu tố then chốt làm nên sự khác biệt đó chính là tính trung thực. Vì vậy, nỗ lực để đạt thành tích của một cá nhân hay tập thể là một phẩm chất đạo đức tốt, đáng biểu dương. Còn những tiêu cực, "bệnh thành tích" cần lên án và xóa bỏ.
Để khắc phục tình trạng nêu trên, PGS, TS Dương Quang Hiển cho rằng, trước hết cần thay đổi tư duy của cán bộ, quản lý, giáo viên, thay đổi cơ chế quản lý của ngành giáo dục. Bộ Giáo dục và Đào tạo, các địa phương cần mạnh dạn phân cấp, phân quyền và làm tốt công tác quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo. Kiên quyết thực hiện cuộc vận động "Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục". Các trường, giáo viên, cán bộ quản lý cần nhìn thẳng vào sự thật để thấy bức tranh của "bệnh thành tích". Từ đó đề ra các giải pháp hữu hiệu, tổ chức lại hoạt động trong nhà trường và các phong trào thi đua sao cho thực chất, các tiêu chí đưa ra phù hợp, tránh hình thức. Mỗi học sinh, sinh viên cần ra sức học tập, rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất đạo đức, lối sống để sau này có thể giúp ích cho xã hội và bản thân. TS Nguyễn Tùng Lâm cho rằng, giải pháp đầu tiên là cần nhận thức đúng các phong trào thi đua trong ngành giáo dục. Mỗi cơ sở giáo dục và đào tạo phải được tự chủ, dân chủ, nhân văn trong mọi hoạt động giáo dục. Thi đua phải gắn liền với cơ chế dân chủ, quản lý bằng dân chủ, người lao động phải được biết, được bàn, được kiểm tra, như vậy mới có niềm tin vào hoạt động giáo dục và đi vào thực chất. Đáng chú ý, việc khắc phục "bệnh thành tích" trong giáo dục, giúp các nhà trường thực hiện tốt chất lượng giáo dục toàn diện phụ thuộc vào người đứng đầu mỗi nhà trường. Nếu hiệu trưởng nhận thức được vai trò của thi đua, quản lý hiệu quả, trung thực, chắc chắn các phong trào sẽ đi vào thực chất, lành mạnh, không hình thức, bảo đảm công bằng với mọi người, là động lực giúp mỗi nhà giáo hoàn thành sứ mệnh trong sự nghiệp "trồng người".
QUÝ TÙNG
Theo nhandan
Sẵn sàng cho các cuộc tranh tài tại Hội khỏe Phù Đồng tỉnh Nghệ An năm 2020 Sáng 24/6, Hội khỏe Phù Đổng toàn tỉnh lần thứ XIX năm 2020 sẽ chính thức được khai mạc. Trước ngày khởi tranh công tác chuẩn bị đang khẩn trương tiến hành. Hội khỏe Phù Đồng là hoạt động thường niên được tổ chức 2 năm một lần. Trước ngày khai mạc chính thức Ban tổ chức đã có cuộc họp với đại...