“Giải mã” quyết định thay bộ trưởng quốc phòng của Ukraine

Quyết định thay đổi bộ trưởng quốc phòng có thể là dấu hiệu Ukraine điều chỉnh cách tiếp cận trong cuộc xung đột hiện nay với Nga và tìm cách tăng cường hợp tác với phương Tây.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (phải) quyết định cách chức Bộ trưởng Quốc phòng Oleksii Reznikov (Ảnh: AFP).

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đầu tuần này xác nhận cách chức Bộ trưởng Quốc phòng Oleksii Reznikov và đề cử ông Rustem Umerov kế nhiệm. Ông Reznikov ngày 4/9 cho biết đã đệ đơn từ chức.

“Tôi tin rằng Bộ Quốc phòng cần những cách tiếp cận mới và các hình thức tương tác khác với cả quân đội và xã hội nói chung”, ông Zelensky lý giải quyết định thay đổi nhân sự.

Quyết định được đưa ra giữa lúc Ukraine cần bước tiến đột phá trong cuộc phản công đã kéo dài suốt 3 tháng qua.

Ông Andrey Bystritsky, người đứng đầu Quỹ Phát triển và Hỗ trợ Câu lạc bộ Thảo luận Valdai có trụ sở tại Moscow, cho rằng việc bổ nhiệm ông Umerov sẽ không ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình chiến sự.

“Một người, thậm chí là một bộ trưởng trong chính phủ, sẽ không thay đổi được điều gì chỉ sau một đêm”, ông Bystritsky nói.

Theo ông Bystritsky, Ukraine phải có chiến dịch thanh lọc hệ thống quân sự quy mô lớn hơn, sẽ gần như là tái cơ cấu triệt để.

Ông nhận định, với nước đi này, Ukraine dường như chỉ đang tìm cách tác động đến dư luận nước ngoài bằng cách thay đổi hình ảnh của họ.

“Bất kỳ sự thay đổi nào trong hệ thống lãnh đạo cũng đem một thông điệp chính trị nhất định. Điều này có thể có tác động đến dư luận toàn cầu”, ông Bystritsky lý giải.

Gương mặt mới

Ông Rustem Umerov, người được đề cử thay thế Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov (Ảnh: Anadolu).

Ivan Stupak, cựu sĩ quan thuộc Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) và hiện là cố vấn ủy ban quốc phòng, an ninh và tình báo quốc hội, cho rằng việc đề cử ông Umerov thay thế ông Reznikov “không ảnh hưởng nhiều đến cuộc phản công hiện nay của Ukraine”.

“Bộ trưởng Quốc phòng không trực tiếp gắn với các hoạt động quân sự. Đó chỉ là vấn đề lập ngân sách, tài trợ, chịu trách nhiệm trước quốc hội, cung cấp thông tin cho các phương tiện thông tin đại chúng. Tổng tham mưu trưởng mới trực tiếp sát sao hoạt động quân sự, mua sắm trang thiết bị, đưa ra đề xuất với bộ trưởng quốc phòng”, ông Stupak nói.

Ông cho rằng, việc thay đổi nhân sự dường như nhằm tăng cường mức độ hợp tác của Ukraine với các đối tác phương Tây, đặc biệt với Anh và Mỹ. “Chủ yếu là khả năng kết nối của ông ấy, khả năng mở rộng hợp tác và đàm phán”, ông nhận định.

Oleksandr Merezhko, một thành viên quốc hội Ukraine, cho biết cuộc bỏ phiếu phê chuẩn ông Umerov có thể diễn ra trong tuần này và ông chắc chắn sẽ giành được số phiếu tối đa.

Ông hy vọng ông Umerov sẽ tiếp nối những thành công của ông Reznikov. Ông cũng nhấn mạnh, việc thay đổi nhân sự sẽ không ảnh hưởng nhiều đến cuộc phản công của Kiev.

Theo ông Stupak, ông Umerov được kỳ vọng sẽ thuyết phục được phương Tây cung cấp các vũ khí hiện đại hơn mà đến nay họ chưa cung cấp như tiêm kích F-16, hệ thống tên lửa chiến thuật MGM-140 của Mỹ, tên lửa hành trình Taurus của Đức. Ngoài ra, Ukraine cũng cần thêm đạn pháo, linh kiện, hạ tầng bảo dưỡng vũ khí.

Các chuyên gia từ phía đồng minh Kiev tin rằng việc bổ nhiệm một nhà đàm phán giàu kinh nghiệm ông Umerov hoàn toàn có lợi cho Ukraine, trên cả lĩnh vực ngoại giao lẫn quân sự.

Với tư cách một nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn trong cộng đồng người Tatar, việc ông Umerov ngồi vào ghế Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine sẽ phát đi một thông điệp mạnh mẽ về quyết tâm giành lại Crimea.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn hãng tin Anadolu của Thổ Nhĩ Kỳ năm ngoái, ông Umerov tuyên bố “Chúng tôi sẽ không từ bỏ người dân và đất đai của mình”.

Bên cạnh đó, mối quan hệ tốt với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Erdogan nhờ vào mối liên hệ lịch sử và văn hóa lâu đời giữa Tatar và Thổ Nhĩ Kỳ, giúp ông Umerov đóng góp quan trọng trong các cuộc đàm phán với Nga nhằm đạt được thỏa thuận Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen về thiết lập hành lang an toàn cho hoạt động xuất khẩu ngũ cốc trong thời chiến.

“Với những giúp đỡ từ phía Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine cảm thấy mạnh mẽ hơn trên bàn đàm phán”, tân Bộ trưởng Quốc phòng người Tatar chia sẻ.

Với tư cách là Chủ tịch Quỹ Tài sản Nhà nước, ông Umerov đã có các cuộc gặp với Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman để tìm kiếm lời khuyên về tái thiết Ukraine trong tương lai, đặc biệt là sau khi quốc gia Trung Đông này tham gia vào các cuộc thảo luận về xung đột và hội nghị hòa bình của 40 quốc gia được tổ chức vào tháng 5. Nguồn gốc người Hồi giáo của ông Umerov được kỳ vọng sẽ tạo thiện cảm và gây dựng mối quan hệ ngoại giao tốt với Ả Rập Xê Út.

Cuối cùng, năng lực điều hành của ông Umerov được chứng minh thông qua các vụ xử lý tham nhũng. Ngoài ra, Kiev có thể đặt niềm tin cho ông Umerov trong việc kêu gọi viện trợ quân sự từ các đối tác cá nhân của mình, đặc biệt là trong các lĩnh vực nhạy cảm như tên lửa tầm xa.

Ông Umerov, 41 tuổi, là một người Hồi giáo sinh ra ở Uzbekistan. Gia đình ông chuyển tới bán đảo Crimea vào những năm 1980-1990.

Ông được coi là một nhân vật quan trọng trong cộng đồng người Tatar ở Crimea phản đối việc Nga sáp nhập bán đảo này năm 2014.

Trước khi bước vào chính trường, ông Umerov hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh tư nhân. Ông từng làm việc cho một trong những nhà mạng lớn nhất Ukraine vào năm 2004. Năm 2013, ông lập công ty riêng có tên ASTEM và quỹ ASTEM. Ông có bằng cử nhân kinh tế và thạc sĩ tài chính.

Năm 2019, ông trở thành thành viên quốc hội Ukraine. Kể từ năm 2020, ông là thành viên của nhóm chuyên trách của chính phủ Ukraine nhằm phác thảo chiến lược chấm dứt sự kiểm soát của Nga đối với Crimea.

Ông được đánh giá là nhà đàm phán giỏi. Ông từng đóng vai trò quan trọng trong một số cuộc đàm phán ngoại giao nhạy cảm của Ukraine kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt hồi tháng 2/2022.