Gia Lai: Đồng bào dân tộc Jrai rộn ràng ủ rượu cần đón xuân, cúng thần
Sau vụ thu hoạch lúa cuối năm, bà con người dân tộc Jrai (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) nhanh chóng bắt tay vào việc ủ rượu cần để phục vụ cho các lễ cúng thần, cùng nhau vui đón xuân về.
Men rượu ở đây được làm từ nhiều loại lá rừng, vỏ cây, rễ cây…
Rượu cần được bà con đồng bào dân tộc thiểu số tại Tây Nguyên làm quanh năm. Vào dịp cuối năm, bà con sẽ làm nhiều hơn so với ngày thường.
Bởi thời điểm này sẽ diễn ra nhiều lễ như: Cúng nhà, cúng đất, tiệc mừng thọ người lớn tuổ.i, cúng lúa mới…
Những ngày cuối năm, bà con đồng bào Jrai đang mệt mài làm rượu ghè, đón xuân.
Vào những ngày này, nhiều gia đình ở thôn Plei Chrung (xã Ia Piar, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) rộn ràng lên núi hái nhiều lá, vỏ, rễ cây để làm men rượu. Đây được coi là “hồn” của ghè rượu ở nơi đây.
Kỳ công như dân tộc Jrai làm rượu cần cúng
Vụ thu hoạch lúa vừa kết thúc, cả gia đình bà Nay H Lơm (50 tuổ.i, xã Ia Piar) đang chuẩn bị các nguyên liệu để ủ rượu cần, làm sạch các ghè lớn, ghè bé đựng rượu, kiểm tra men, trấu, lá chuối…
Trong dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022, nhà bà Lơm sẽ ủ hơn 10 ghè rượu để phục vụ trong các lễ cúng, sự kiện trọng đại của gia đình.
Nguyên liệu làm nên men rượu gồm những vỏ, lá cây rừng và các vật liệu có sẵn ở nhà.
“Với rượu cần, men rượu làm nên hương vị đặc trưng nhất. Nó là một trong những vật liệu quyết định sự thành công hay thất bại của ghè rượu. Việc làm men rượu cần truyền thống của người Jrai mình công phu lắm, nhất là công đoạn đi tìm nguyên liệu để tạo nên men đúng chuẩn nhất”.
Rượu cần ngon hay không là do men rượu làm ra, men ngọt hay cay cũng tùy cách chế biến của từng người, của từng dân tộc. Để làm men rượu cần, những phụ nữ Jrai có kinh nghiệm trong nhà phải lên rừng tìm rễ, vỏ của hơn 10 loại cây rừng như: hiam, pơnoc, oach, hang, jũ,…
“Ngày trước, nguyên liệu làm men rượu rất dễ tìm, chỉ cần men theo bìa rừng là có đủ các loại cây mang về, ngay nay thì hơi khó”, bà Nay H Lơm chia sẻ.
Video đang HOT
Bà Nay H Lơm với kinh nghiệm hơn 30 năm trong nghề làm rượu cần của gia đình. Bà đang truyền lại những giá trị truyền thống tốt đẹp này đến các đời con, cháu.
Ngoài các loại cây rừng, trong men còn có các nguyên liệu như: Than lửa, ớt, lá, củ riềng, mía và đặc biệt là gạo.
Khi có đủ các thành phần, tất cả sẽ được rửa sạch, băm nhỏ và đem xay thành bột. Sau đó trộn với nước để vo thành từng viên bỏ vào trấu và ủ trong 3 ngày. Công đoạn ủ xong, thì tiếp tục lấy viên men đó phơi khô trong 10 ngày là có thể sử dụng.
Theo bà H Lơm, khi đã có men, tiếp theo là công đoạn ủ rượu cần. Nguyên liệu làm rượu cần tốt nhất là gạo, hạt kê, bắp. Rượu cần nấu từ các nguyên liệu này có nồng độ cao, uống không đau đầu.
Đa số nấu rượu cần là người phụ nữ, đây được coi là nét văn hóa độc đáo có từ xưa của dân tộc Jrai.
Công đoạn làm rượu, nguyên liệu phải được nấu chín sau đó hong ra để nguội rồi rắc men lên, đem ủ kín trong một ngày để lên men hoặc ngửi thấy mùi thơm, nồng của rượu thì trộn với trấu.
Tiếp theo là chọn ghè để cho nguyên liệu vào, sau đó bịt kín ghè cất trên dưới một tháng là có thể uống được. Đối với rượu cần, để càng lâu rượu càng ngon, hương vị càng đậm đà.
Khi rượu cần đã đủ thời gian được sử dụng, người Jrai thường đắp trên men rượu các loại lá rừng hoặc lá chuối, lấy 3-4 thanh nứa vót mỏng rồi đan đè lên để ngăn nguyên liệu nổi khi rót nước vào ghè.
Đặc biệt, sau khi đổ nước ngập bề mặt lá đã đắp, cần phải ngâm rượu khoảng 1-2 giờ đồng hồ. Bởi làm như vậy, rượu cần sẽ ngấm và ngon hơn.
Rượu cần của người Jrai ở nơi đây có đầy đủ vị chua, ngọt, cay, đắng. Từ đó, tạo nên ghè rượu cần đặc trưng của bản sắc dân tộc Jrai ở huyện Phú Thiện.
Người Jrai khi uống rượu cần thường ngồi thành vòng tròn vừa uống, vừa kể về những câu chuyện tốt đẹp trong năm và dành cho nhau những câu chúc xuân ý nghĩa…
Người Jrai nói riêng và các dân tộc Tây Nguyên nói chung luôn có quan niệm rượu cần là nước uống của Yàng (thần linh)… mang lại niềm vui, sự tốt lành, nên trong các dịp lễ tết, các sự kiện trọng đại của buôn làng, gia đình không thể thiếu rượu cần.
Nét văn hóa nơi đại ngàn Tây Nguyên
Uống rượu cần là một nét văn hóa đẹp trong đời sống của các dân tộc Jrai từ ngàn xưa. Bà Lơm cho biết: “Trong các lễ cúng của gia đình không thể thiếu và cần số lượng ghè rượu rất nhiều. Trong đó, lễ cúng nhà, đất có 8 ghè rượu được xếp từ lớn tới nhỏ bằng một cọc cây cắm thẳng lên trần nhà để cố định các ghè”.
Cũng theo bà Lơm, theo phong tục từ xưa, luôn tồn tại “luật” uống rượu cần. Uống rượu cần sẽ ngồi vòng quanh ghè rượu, không ai khui rượu cần để uống một mình.
Mỗi cuộc rượu bao giờ cũng có không khí tập thể. Đã uống rượu không ai phân biệt kẻ sang người hèn, người có chức quyền hay tôi tớ và không phân biệt nam nữ, thế hệ trước hay sau…
Rượu cần của người Jrai mang nét đặc trưng của núi rừng Tây Nguyên
Khi đã được mời uống, người cầm cần rượu phải uống hết một căn (cây tre bẻ dọc xuống, có độ dài 3cm để đo lượng nước) hoặc một ly nước đổ vô ghè thì mới hoàn thành “phép uống”. Uống rượu cần không đơn thuần là một tiệc rượu mà là một nét văn hóa bản địa.
Ngoài nghĩa vụ với các thần linh, rượu cần còn biểu hiện đầy đủ tính tập thể của cộng đồng, lòng mến khách của gia chủ. Vào những ngày đầu năm, bà con Jrai cùng ngồi thành vòng tròn, say sưa bên những ghè rượu và cùng dành cho nhau những lời chúc bình an, đậm đà bản sắc dân tộc.
Vùng cao Đà Bắc thoát nghèo nhờ nguồn vốn vay ưu đãi
Những năm qua, mạng lưới giao dịch của Ngân hàng Chính sách tỉnh Hòa Bình được mở rộng về các địa phương, các điểm giao dịch đã về đến tận các thôn bản.
Nông dân huyện Đà Bắc thu hoạch lúa. Ảnh: Trọng Đạt - TTXVN
Thủ tục hành chính tinh gọn giúp cho dòng vốn tín dụng ưu đãi đã đến được với các hộ nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, các đối tượng chính sách khó khăn ở vùng sâu, vùng xa.
Nhiều hộ gia đình ở huyện vùng cao khó khăn Đà Bắc của tỉnh Hoà Bình đã mạnh dạn đầu tư mở rộng sản xuất, chăn nuôi, phát huy hiệu quả nguồn vốn, vươn lên thoát nghèo bền vững.
Gia đình ông Nguyễn Trọng Duyệt, xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc trước đây là hộ nghèo, kinh tế khó khăn. Năm 2018, qua sự tuyên truyền của chính quyền địa phương, gia đình ông biết đến nguồn vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách địa phương để phát triển kinh tế. Gia đình ông đã mạnh dạn làm hồ sơ vay và được giải ngân số vốn 100 triệu đồng.
Ngay sau khi có vốn, gia đình ông đã đầu tư mở rộng diện tích trồng bưởi Diễn, đào ao thả cá, nuôi chim bồ câu Pháp... Đến nay, mỗi năm gia đình ông thu về trên 200 triệu đồng.
Ông Duyệt chia sẻ, nhờ có được nguồn vay của Ngân hàng Chính sách huyện Đà Bắc, gia đình trồng được 2 ha bưởi Diễn, nhờ chăm sóc tốt nên mỗi năm quả ra nhiều hơn.
Các chính sách hỗ trợ người nghèo của Nhà nước và nguồn vốn vay ưu đãi của Ngân hàng Chính sách huyện Đà Bắc đã tạo điều kiện thuận lợi để người dân địa phương phát triển kinh tế, thoát nghèo.
Tốt nghiệp ngành quản trị kinh doanh tại Hà Nội, anh Xa Văn Huy trở về quê ở xã Hiền Lương, huyện Đà Bắc để phát triển kinh tế với nghề nuôi cá lồng trên vùng lòng hồ.
Trải qua nhiều khó khăn những ngày đầu khi kinh nghiệm chưa có, tuy nhiên với sự giúp đỡ của gia đình, bạn bè, cùng nguồn vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách huyện Đà Bắc, anh Huy đã từng bước phát triển và thành lập Hợp tác xã Dịch vụ sản xuất kinh doanh Nông lâm nghiệp Hiền Lương.
Hợp tác xã chuyên cung cấp cá thương phẩm cho các homestay và các công ty trong tỉnh Hòa Bình, cung cấp cá giống cho các thành viên trong Hợp tác xã và các hộ bên ngoài trên địa bàn huyện Đà Bắc.
Hợp tác xã của anh Xa Văn Huy đã có hơn 40 lồng nuôi cá đặc sản. Ảnh: Trọng Đạt-TTXVN
Anh Xa Văn Huy cho hay, nhận thấy việc phát triển sản xuất có hiệu quả, năm 2020 gia đình anh đã tiếp tục vay 100 triệu đồng từ nguồn vốn vay ưu đãi của Ngân hàng Chính sách huyện Đà Bắc để đầu tư mở rộng quy mô hệ thống lồng bè, áp dụng khoa học kỹ thuật vào chăn nuôi các loại cá thương phẩm mới, mang lại thu nhập ổn định hơn. Hiện tại Hợp tác xã của anh đã có hơn 40 lồng cá nuôi các loại cá đặc sản như cá ngạnh, cá lăng, cá chiên và cá trắm đen..., doanh thu đạt hơn 500 triệu đồng/năm.
Xác định cho vay vốn giúp người dân giảm nghèo là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, những năm qua, Phòng giao dịch Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Đà Bắc đã có nhiều biện pháp phối hợp tốt với các tổ chức đoàn thể chính trị xã hội tại địa bàn, các tổ tiết kiệm.
Các thủ tục từ thẩm định, xét duyệt hồ sơ, giải ngân đến việc kiểm trao nguồn vốn cho các hộ vay vốn đều được thực hiện chính xác, nhanh gọn và hiệu quả. Nhiều hộ gia đình nhờ đó đã kịp thời tiếp cận được các nguồn vốn vay ưu đãi để đầu tư phát triển kinh tế, từng bước vươn lên thoát nghèo.
Ông Nguyễn Bình Nam, Giám đốc Phòng giao dịch Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Đà Bắc cho biết, nhiều năm qua đơn vị đã tổ chức các chương trình tuyên truyền ở những địa bàn sâu và xa trong huyện về chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nhằm chuyển tải các nguồn vốn chính sách ưu đãi của ngân hàng một cách nhanh nhất, đảm bảo nguồn vốn không bị tồn đọng, đáp ứng được nhu cầu của bà con nhân dân hộ nghèo và các hộ chính sách khó khăn trên địa bàn để phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Đà Bắc.
Phó Chủ tịch UBND huyện Đà Bắc Nguyễn Thanh Tuấn cho biết, những năm qua, các hoạt động hỗ trợ người dân phát triển kinh tế trên địa bàn chuyển biến rất tích cực.
Nhờ đó đã góp phần quan trọng trong thực hiện có hiệu quả chủ trương xã hội hóa trong công tác xóa đói giảm nghèo, nâng cao ý thức tự giác của người dân trong phát triển kinh tế.
Đặc biệt các nguồn vốn ưu đãi thông qua Ngân hàng Chính sách cho vay các đối tượng hộ nghèo giúp người dân mạnh dạn đầu tư con giống, cây trồng vật nuôi phát triển kinh tế xã hội.
Từ một huyện vùng cao đặc biệt khó khăn của tỉnh Hòa Bình, với hơn 50% hộ nghèo thì đến năm 2020 toàn huyện Đà Bắc chỉ còn 23,75% hộ nghèo.
Điều này cho thấy hiệu quả từ các chương trình, giải pháp xóa đói giảm nghèo của chính quyền địa phương trong việc nâng cao đời sống kinh tế xã hội cho nhân dân.
Cùng với đó, Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Đà Bắc cũng đã tổ chức 17 điểm giao dịch tại các xã, bản, thị trấn giúp cho việc tiếp cận nguồn vốn vay chính sách của bà con hộ nghèo và các hộ chính sách khác ở vùng sâu, vùng xa trở nên dễ dàng và thuận tiện.
Tại địa bàn huyện đã có 245 tổ tiết kiệm vay vốn và trên 9.800 hộ vay. Trong 6 tháng đầu năm 2021 ngân hàng đã thực hiện giải ngân trên 120 tỷ đồng.
Từ nguồn vốn vay ưu đãi của Ngân hàng Chính sách xã hội, hàng trăm hộ gia đình vươn lên thoát nghèo, góp phần vào công cuộc xóa đói giảm nghèo của huyện vùng cao Đà Bắc nói riêng và tỉnh Hòa Bình nói chung.
Giám đốc Công ty Sâm Việt Nam phản hồi về thông tin sở hữu 10ha sâm Ngọc Linh ở Kon Tum "Đất đai thuộc sở hữu của toàn dân, do nhà nước quản lý. DN không sở hữu đất đai, mà phải thuê đất từ nhà nước. DN chỉ sở hữu các vườn sâm trên đất, do DN bỏ chi phí đầu tư, phát triển, chăm sóc... cùng với các tổ chức, hộ dân, thông qua hình thức ký kết các hợp đồng hợp...