Đổi mới kiểm tra, đ.ánh giá học sinh: Giáo dục bằng kỷ luật
Làm tốt công tác khen thưởng và kỷ luật học sinh sẽ góp phần tạo ra môi trường giáo dục lành mạnh, hoàn thiện nhân cách, phẩm chất tốt nhất cho học sinh và từng bước xây dựng trường học hạnh phúc.
Cô và trò Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm (Hà Nội). Ảnh: Nguyễn Lâm
Kỷ luật tích cực
Bộ GD&ĐT đang lấy ý kiến góp ý vào dự thảo Quy định về khen thưởng và kỷ luật trong các cơ sở giáo dục. Những điểm mới trong dự thảo thông tư có thể làm thay đổi nhận thức của giáo viên, nhà trường về bản chất tích cực của biện pháp giáo dục bằng kỷ luật hay trách phạt, tạo môi trường giáo dục thân thiện.
Ông Bùi Văn Linh – Vụ trưởng Vụ Giáo dục Chính trị và Công tác học sinh, sinh viên (Bộ GD&ĐT) cho biết: Việc khen thưởng và kỷ luật học sinh phổ thông hiện nay được thực hiện theo Điều lệ Trường Tiểu học và THCS, THPT, trường phổ thông có nhiều cấp học và theo Thông tư số 08/TT ngày 21/3/1988 của Bộ GD&ĐT quy định khen thưởng và kỷ luật học sinh phổ thông.
Tuy nhiên, một số quy định về kỷ luật học sinh tại Điều lệ nhà trường và Thông tư số 08/TT chưa được đồng bộ, thống nhất. Một số quy định tại Thông tư này không còn phù hợp thực tiễn công tác giáo dục học sinh hiện nay, nhất là so với quy định tại một số bộ luật mới được Quốc hội ban hành gần đây.
Đặc biệt, quy định về xử lý kỷ luật học sinh hiện nay mang tính hành chính, nặng về xử lý vi phạm, chưa thể hiện được nguyên lý, mục tiêu của kỷ luật tích cực, chưa làm cho học sinh tự nhận thức được khuyết điểm để khắc phục, sửa chữa. Đây là điểm hạn chế, dẫn đến công tác phòng chống bạo lực học đường, phòng chống vi phạm pháp luật trong học sinh chưa đạt hiệu quả như mong muốn.
Nếu mục đích của việc khen thưởng hướng tới là tạo động lực để học sinh rèn luyện, tu dưỡng bản thân, phấn đấu vươn lên trong học tập và trong cuộc sống thì kỷ luật học sinh hướng tới việc giáo dục, giúp đỡ để học sinh chủ động, tự tin điều chỉnh hành vi, sửa chữa khuyết điểm.
Ông Bùi Văn Linh chia sẻ: Trước đây, hình thức kỷ luật đuổi học là học sinh sẽ ở nhà, từ đó tạo ra tâm lý chán nản. Hình thức kỷ luật mới là tạm dừng lên lớp để thực hiện kế hoạch giáo dục riêng, tối đa 2 tuần. Các biện pháp kỷ luật của nhà trường cần mang tính tích cực để cải thiện chất lượng giáo dục. Đó là, bảo đảm sự thân thiện, khoan dung và thấu hiểu khi nhìn nhận những vi phạm của học sinh và thể hiện sự tôn trọng, tránh gây tổn thương thể chất, tinh thần học sinh.
Video đang HOT
Các quy định và hướng dẫn khen thưởng, kỷ luật trong thông tư lần này sẽ không cứng nhắc mà có tính mở để nhà trường vận dụng linh hoạt. Trên cơ sở những quy định chung về mục đích, yêu cầu, nguyên tắc, hình thức và gợi ý một số phương pháp khen thưởng, kỷ luật học sinh, phần còn lại các cơ sở giáo dục tiếp tục phát triển để xây dựng thật chi tiết, cụ thể, rõ ràng cho phù hợp với đặc thù của mỗi cơ sở.
Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng Lê Trung Chinh trao Bằng khen của Chủ tịch cho học sinh có thành tích xuất sắc trong các cuộc thi cấp quốc gia 2019.
Thể hiện tính nhân văn
Ông Vũ Văn Trà – Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Hải Phòng nhận định: Thông tư mới có thể làm thay đổi nhận thức của giáo viên, nhà trường về bản chất tích cực của biện pháp giáo dục bằng kỷ luật hay trách phạt, đồng thời hạn chế việc áp dụng cứng nhắc, máy móc như là công cụ chế tài đồng loạt dẫn đến phản tác dụng giáo dục.
Giáo viên và nhà trường sẽ tự chủ hơn và cũng phải dân chủ hơn trong xây dựng quy định, vận dụng các hình thức, biện pháp khen thưởng, kỷ luật riêng phù hợp với trường mình. Như vậy, đồng nghĩa với việc trách nhiệm của nhà trường và các bên liên quan lớn hơn trước, tránh đẩy trách nhiệm cho cơ quan quản lý cấp trên.
PGS.TS Nguyễn Hồng Thuận – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Tâm lý học và Giáo dục học (Viện Khoa học giáo dục Việt Nam) cho biết: Việc đưa ra hình thức dừng học tập trên lớp thay thế cho đuổi học dựa trên nhiều nghiên cứu. “Cách ly học sinh” khi vi phạm kỷ luật ở mức độ nặng là cần thiết vì các em cần thời gian tĩnh để suy nghĩ, cảm nhận về hành vi của mình. Trong thời gian dừng học tập trên lớp, HS vẫn phải hoàn thành nhiệm vụ học tập với sự hỗ trợ của giáo viên và bạn bè, đồng thời thực hiện kế hoạch giáo dục bổ sung riêng.
Ngoài bỏ quy định đuổi học, dự thảo thông tư về khen thưởng và kỷ luật học sinh còn bỏ hình thức khiển trách học sinh trước lớp, toàn trường. Kỷ luật cần được hạn chế công bố trước tập thể vì làm như vậy sẽ hạ thấp nhân phẩm của học sinh, làm mất niềm tin, gây ra định kiến với người vi phạm, dẫn đến tự ti, khó vượt qua rào cản tâm lý trong quan hệ với thầy cô, bạn bè và nảy sinh những vấn đề tâm lý khác.
Dự thảo thông tư cũng nêu rõ việc học sinh bị kỷ luật sẽ được nhà trường lưu giữ hồ sơ nhưng không ghi vào học bạ như trước đây. Như vậy, khi học lên cấp cao hơn, việc bị kỷ luật coi như được xóa sổ để không ảnh hưởng đến hành trình sau này của các em.
Đồng tình với quan điểm tiến bộ của dự thảo Thông tư trong việc khen thưởng kỷ luật học sinh, bà Tô Thị Diễm Quyên – Chuyên gia Giáo dục Microsoft cho rằng: Giáo dục dựa trên nỗi sợ hãi sẽ ngăn cản tính chủ động tích cực của con người. Do vậy, trong môi trường GD cần hình thức kỷ luật mang tính GD, nhân văn. Điểm mới trong thông tư đã tiệm cận được thực tiễn đổi mới GD, yêu cầu xã hội.
Về kỷ luật, điểm mới rất lớn của Thông tư là giáo dục tích cực, tôn trọng, bao dung, nhất quán, không định kiến. Không sử dụng các hình thức phê bình, xử phạt mang tính bạo lực, xúc phạm, ảnh hưởng xấu đến tinh thần của học sinh. Khi phải kỷ luật, nhà trường sẽ ban hành kế hoạch giáo dục riêng cho học sinh rồi thống nhất với gia đình.
Cần có giáo dục kỷ luật tích cực trong trường phổ thông
Bên cạnh khen thưởng, kỷ luật tích cực trong nhà trường phổ thông sẽ khiến học sinh đạt được sự tiến bộ, góp phần tạo ra môi trường giáo dục lành mạnh, nền nếp và đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện, từng bước xây dựng trường học hạnh phúc.
Học sinh tiểu học (Ảnh: DUY LINH)
Quy định về kỷ luật học sinh không còn phù hợp thực tiễn
Vụ trưởng Giao duc Chinh tri va Công tac hoc sinh, sinh viên, Bộ Giáo dục và Đào tạo Bui Văn Linh cho biết, hiện nay việc khen thưởng và kỷ luật học sinh phổ thông đang được thực hiện theo Điều lệ trường tiểu học và Điều lệ trường THCS, THPT, trường phổ thông có nhiều cấp học và theo Thông tư ban hành năm 1998, quy định khen thưởng và kỷ luật học sinh phổ thông của Bộ GD-ĐT (Thông tư 08).
Trên thực tế, một số quy định về kỷ luật học sinh chưa được đồng bộ, thống nhất. Một số quy định không còn phù hợp thực tiễn công tác giáo dục học sinh hiện nay, nhất là khi một số bộ luật mới được Quốc hội ban hành và Công ước Liên hợp quốc về Quyền t.rẻ e.m và Luật T.rẻ e.m được Quốc hội ban hành năm 2016.
Đặc biệt, theo ông Bùi Văn Linh, quy định về xử lý kỷ luật học sinh hiện nay vẫn còn mang tính hành chính, nặng về xử lý vi phạm, các trường học và địa phương áp dụng các quy định còn khác nhau; chưa thể hiện tốt nhất được nguyên lý, mục tiêu của kỷ luật tích cực và mục đích để cho học sinh tự nhận thức được khuyết điểm để khắc phục, sửa chữa còn hạn chế.
Đây chính là điểm hạn chế, dẫn đến công tác phòng chống bạo lực học đường, phòng chống vi phạm pháp luật nói riêng trong học sinh và công tác giáo dục toàn diện học sinh chưa đạt hiệu quả như mong muốn.
Từ thực tiễn nêu trên, ông Bùi Văn Linh cho biết, Bộ GD-ĐT đang hoàn thiện dự thảo các quy định mới về khen thưởng và kỷ luật đối với học sinh phổ thông để thay thế cho các nội dung quy định tại Điều lệ nhà trường các cấp học và văn bản liên quan hiện hành.
Nói "không" với xử phạt mang tính bạo lực
"Nếu mục đích của việc khen thưởng là hướng tới là tạo động lực để học sinh rèn luyện, tu dưỡng bản thân, phấn đấu vươn lên trong học tập và trong cuộc sống thì kỷ luật học sinh hướng tới việc giáo dục, giúp đỡ để học sinh chủ động, tự tin điều chỉnh hành vi, sửa chữa khuyết điểm" - Vụ trưởng Bùi Văn Linh nói.
Việc kỷ luật học sinh phải đáp ứng các yêu cầu tôn trọng, bao dung, nhất quán, không định kiến, bảo đảm quyền được tham gia của học sinh đối với các vấn đề liên quan; bảo đảm tính giáo dục, phù hợp với đặc điểm tâm lý, giới tính, thể chất của từng học sinh; giúp học sinh nhận ra khuyết điểm, thay đổi nhận thức, tự giác rèn luyện để tiến bộ; không sử dụng các hình thức phê bình, kỷ luật, xử phạt mang tính bạo lực, xúc phạm nhân phẩm, ảnh hưởng xấu đến thể chất và tinh thần của học sinh.
Các hình thức kỷ luật học sinh phải kèm theo kế hoạch giáo dục giúp đỡ học sinh tiến bộ và bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình, tổ chức liên quan trong quá trình áp dụng các hình thức kỷ luật học sinh.
Để thực hiện giáo dục kỷ luật tích cực, Bộ GD-ĐT dự kiến sẽ yêu cầu các giáo viên thu thập các thông tin khách quan để xác định đúng nguyên nhân, tính chất, mức độ, hậu quả và đặc điểm tâm lý của học sinh mắc khuyết điểm để lập kế hoạch giáo dục cho học sinh sửa chữa khuyết điểm.
Theo đề xuất của các chuyên gia, giáo viên, cán bộ quản lý các nhà trường, tới đây cần áp dụng các biện pháp giáo dục kỷ luật tích cực như: Khuyên bảo, động viên; nhắc nhở, phê bình riêng đối với học sinh mắc khuyết điểm; phối hợp cha mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp của học sinh để cùng thực hiện kế hoạch giáo dục, hỗ trợ học sinh sửa chữa khuyết điểm; tổ chức tư vấn tâm lý cho học sinh mắc khuyết điểm đang gặp khó khăn tâm lý.
Ngoài ra, các biện pháp mà nhà trường có thể áp dụng khác trong kỷ luật học sinh là: Yêu cầu học sinh thực hiện một số nhiệm vụ học tập và rèn luyện đã được thỏa thuận; hoàn thành bổ sung nhiệm vụ học tập và rèn luyện có nội dung liên quan đến khuyết điểm của học sinh; viết cảm nhận về sự việc xảy ra, nguyên nhân, hậu quả của hành vi vi phạm và hướng khắc phục sửa chữa..., trước khi nhà trường tiến hành xử lý kỷ luật học sinh.
Giáo viên và nhà trường cũng có thể lựa chọn áp dụng các biện pháp giáo dục khác, nhưng phải đáp ứng yêu cầu phù hợp với mục đích, nguyên tắc kỷ luật học sinh.
"Việc khen thưởng và kỷ luật học sinh là một nội dung rất quan trọng trong hoạt động giáo dục tại các trường phổ thông hiện nay. Làm tốt công tác này ngoài việc sẽ góp phần tạo ra môi trường giáo dục lành mạnh, nền nếp, kỷ cương, đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện, vì sự tiến bộ, hoàn thiện nhân cách và phát triển năng lực, phẩm chất tốt nhất cho học sinh; mà còn từng bước xây dựng trường học hạnh phúc" - ông Linh cho biết.
Hạn chế học sinh vi phạm: Đề cao vai trò giáo viên chủ nhiệm "Tôi luôn bảo với học sinh của mình, thầy không bao giờ đặt vấn đề đuổi các em bởi nếu đuổi thì rất dễ, rất nhanh. Thầy ký một chữ ký là các em ra khỏi trường. Nhưng đuổi học rồi các em sẽ đi đâu?". Nhà giáo Nguyễn Tùng Lâm. Đó là quan điểm của Nhà giáo ưu tú (NGƯT) Nguyễn Tùng...