Dinh dưỡng và chăm sóc giảm nhẹ cần thiết với người bệnh ung thư
Có đến 30% bệnh nhân t.ử v.ong do suy kiệt cơ thể trước khi t.ử v.ong do ung thư (UT). Dinh dưỡng (DD) có vai trò quan trọng tác động trực tiếp đến hiệu quả điều trị của người bệnh UT.
Do vậy hỗ trợ DD cho người bệnh UT có ý nghĩa quan trọng trong việc hồi phục tình trạng suy DD, giúp ngăn ngừa các biến chứng và giảm nguy cơ t.ử v.ong liên quan đến UT.
Thời gian qua, bên cạnh đưa ra các phác đồ điều trị phù hợp với từng người bệnh, các bác sĩ BV K luôn phối hợp cùng Trung tâm Dinh dưỡng lâm sàng để đưa ra chế độ, suất ăn bệnh lý phù hợp với từng người bệnh, điều này vừa giúp người bệnh đảm bảo về DD vừa cảm thấy yên tâm vì sự đồng hành của các y bác sĩ ngay trong sinh hoạt hàng ngày…
GS.TS. Lê Thị Hương, Viện trưởng Viện Đào tạo YHDP và YTCC; Phụ trách TT Dinh dưỡng lâm sàng, BV K; Trưởng Bộ môn Dinh dưỡng An toàn thực phẩm (Trường ĐH Y Hà Nội) cho biết trong cơ thể của bệnh nhân UT cùng tồn tại song hành cả tế bào UT và tế bào khỏe mạnh, chúng đều tồn tại và phát triển bằng các nguồn thực phẩm mà chúng ta nạp vào cơ thể. Hiểu một cách đơn giản bất kỳ loại dưỡng chất, nguồn năng lượng nào nuôi sống chúng ta thì cũng nuôi sống tế bào UT.
“Việc kiêng khem các loại thực phẩm giàu đạm, protein… chỉ ăn thực dưỡng, ăn chay trường mà nghĩ rằng nó có thể g.iết c.hết tế bào UT và khỏi bệnh là suy nghĩ hoàn toàn sai lầm và phản khoa học”- GS.TS. Lê Thị Hương nói.
Tình trạng DD kém cũng ảnh hưởng đến đáp ứng điều trị, cách thức điều trị và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Do vậy, hỗ trợ DD cho người bệnh UT có ý nghĩa quan trọng trong việc hồi phục tình trạng suy mòn/suy DD, giúp ngăn ngừa các biến chứng và giảm nguy cơ t.ử v.ong liên quan đến UT.
Cùng với đó các tác dụng phụ từ phương pháp điều trị UT như hóa trị, xạ trị, liệu pháp miễn dịch,… có thể khiến người bệnh ăn ít hơn và giảm cân. Do vậy với người bệnh đang điều trị những phương pháp này thì mục tiêu DD là duy trì cân nặng lý tưởng và áp dụng một chế độ ăn cân đối, lành mạnh để cung cấp năng lượng, phục hồi để tiếp tục đảm bảo sức khỏe điều trị bệnh.
Dinh dưỡng và chăm sóc giảm nhẹ ngày càng cần thiết trong quá trình điều trị bệnh nhân ung thư.
Người bệnh ung thư có cần kiêng khem?
Theo GS.TS. Lê Thị Hương, DD có vai trò quan trọng trong chăm sóc người bệnh UT. Người bệnh đang điều trị không cần kiêng khem nghiêm ngặt, nhưng nên lưu ý một số điều dưới đây:
Video đang HOT
Ăn ít nhưng đủ DD, giàu năng lượng và giàu đạm. Kiểm soát được lượng thức ăn mà người bệnh ăn vào. Nên uống nước trước hoặc sau bữa ăn 30 phút. Tránh uống nước trong khi ăn vì điều này có thể làm giảm sự ngon miệng. Không nên ăn uống đồ có đường, nước ngọt, thức ăn nhiều chất béo. Thường xuyên thay đổi cách chế biến và màu sắc của thức ăn để tăng sự hấp dẫn. Tránh ngửi mùi thức ăn khi đang chế biến. Giữ vệ sinh răng, miệng. Nếu không ăn được thức ăn thông thường thì chuyển sang chế độ ăn nhỏ, mềm, nhuyễn (cháo, súp…).
Khi người bệnh không ăn được hoặc ăn uống thông thường không đảm bảo cung cấp đủ DD thì phải có các phương pháp hỗ trợ nuôi dưỡng hoặc nuôi dưỡng thay thế.
Mỗi người bệnh có thể trạng khác nhau, quá trình hấp thụ chất DD của cơ thể hay tiêu hao năng lượng cũng khác nhau. Do đó, bệnh nhân UT nên đến gặp bác sĩ điều trị hoặc bác sĩ DD để thiết lập cho mình chế độ ăn phù hợp, hiệu quả.
Công tác chăm sóc giảm nhẹ, tư vấn tâm lý cho người bệnh ngày càng được chú trọng tại BV K
Các chuyên gia của BV K cũng nhấn mạnh, bên cạnh vai trò của DD thì tâm lý lạc quan, chất lượng sống được cải thiện cũng đóng vai trò quan trọng giúp quá trình điều trị bệnh UT thuận lợi và hiệu quả hơn.
ThS.BSCKII. Phí Thùy Dương, Phó Giám đốc TT Chăm sóc giảm nhẹ, BV K cho biết: Sự hợp tác, tuân thủ phác đồ điều trị của người bệnh là một trong những yếu tố then chốt đ.ánh giá sự thành công của công tác điều trị, bởi nếu có tâm lý buông xuôi, chán nản, bi quan thì chất lượng cuộc sống của người bệnh suy giảm, kéo theo chất lượng điều trị không như mong đợi. Công tác chăm sóc giảm nhẹ, hỗ trợ tâm lý sẽ giúp ích rất nhiều cho quá trình điều trị UT.
“Tại BV K, công tác chăm sóc giảm nhẹ, tư vấn tâm lý ngày càng được chú trọng hơn, các buổi sinh hoạt khoa học về chăm sóc giảm nhẹ; tập huấn mô hình chăm sóc giảm nhẹ tại cộng đồng cho các tình nguyện viên, người bệnh, người nhà bệnh nhân được tổ chức thường xuyên; cùng với đó là các buổi sinh hoạt đều đặn của CLB hỗ trợ bệnh nhân UT; các chương trình giao lưu, chia sẻ, cung cấp thông tin theo chuyên đề từng bệnh UT để người bệnh và người nhà hiểu rõ hơn về phác đồ điều trị, từ đó giúp người bệnh an tâm hơn khi điều trị tại BV và nâng cao chất lượng cuộc sống cũng như hiệu quả điều trị” – ThS.BSCKII. Phí Thùy Dương nói.
Giám đốc Bệnh viện K: Tế bào ung thư rất "khôn", đừng kiêng ăn, hãy làm điều này để chiến thắng bệnh
Theo GS Thuấn, ăn kiêng không làm c.hết tế bào ung thư mà còn khiến người bệnh suy kiệt. Ăn uống đa dạng, cân đối 4 nhóm chất mới giúp cho bệnh nhân đủ sức theo đuổi việc điều trị.
Tế bào ung thư "rất khôn"
Có vô số các quan niệm về người bệnh được chẩn đoán ung thư nên ăn gì, không nên ăn gì. Thông tin sai lệch và không chính xác có thể khiến mọi người bối rối và sợ hãi.
Tình trạng phổ biến ở đa số bênh nhân ung thư hiện nay chính là suy kiệt cơ thể. Đây có thể là phản ứng phụ của quá trình điều trị hoặc do tâm lý chán nản, lo lắng của người bệnh nhưng phần nhiều là do chính khối u gây ra.
Hiện nay nhiều bệnh nhân ung thư vẫn còn suy nghĩ ăn kiêng các loại thực phẩm giàu đạm như thịt các động vật 4 chân, trứng vịt lộn, đường sữa, chỉ ăn các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật hoặc các loại nước ép trái cây.
Ví dụ như trường hợp chị Bùi Thị M. 34 t.uổi, một giáo viên ở Hà Nội không may mắc ung thư vú. Quá trình điều trị ung thư vú, chị M. không dám ăn gì mà chỉ uống các loại nước ép trái cây, củ quả.
GS Trần Văn Thuấn
Tuy nhiên, sau 7 liệu trình điều trị hóa chất, nữ bệnh nhân này kiệt quệ sức khỏe vì không đủ sức để vào tiếp hóa chất. Lúc này, chị M. mới cho biết chị không dám ăn uống nhiều mà chỉ uống nước ép để trừ bữa.
Theo GS Trần Văn Thuấn, các tế bào ung thư rất tham ăn nhưng cũng rất "khôn". Chúng có thể thay đổi cách chuyển hóa và sử dụng các chất tùy thuộc chế độ ăn uống của người bệnh.
Tế bào ung thư háo đường, người bệnh nghĩ rằng mình sẽ không ăn đường để nó c.hết và khi đó các tế bào ung thư có thể thay đổi và sử dụng chất béo hoặc protein làm năng lượng cho chúng chứ chúng không phải tự c.hết như ta vẫn nghĩ.
GS Thuấn cho biết theo ước tính khoảng 40% người bệnh ung thư có dấu hiệu suy dinh dưỡng trong quá trình điều trị, dẫn đến mệt mỏi, sụt cân, tiêu tổ chức mỡ, teo cơ, gầy mòn. Khoảng 30% người bệnh ung thư t.ử v.ong vì các biến chứng của suy mòn hơn là vì bệnh nguyên phát.
Do vậy, việc ăn kiêng thiếu khoa học hoặc nhịn ăn để khối u phát triển chậm lại hay c.hết đi là một quan niệm rất sai lầm, gây nguy hiểm và khiến người bệnh suy kiệt hơn.
Người bệnh duy trì chế độ dinh dưỡng tốt là đảm bảo cơ thể đủ năng lượng chống đỡ lại bệnh tật và các tác dụng phụ trong quá trình điều trị.
Ăn như thế nào cho đúng?
Theo giáo sư Thuấn, chế độ dinh dưỡng hợp lý cho người bệnh ung thư là sử dụng đa dạng nhiều loại thực phẩm, chia thành nhiều bữa trong ngày, đảm bảo cân bằng 4 nhóm chất: tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin và muối khoáng.
Nên ăn nhiều hơn thực phẩm có nguồn gốc thực vật, hạn chế đồ hộp, đường và chất béo, tránh ăn quá nhiều do có thể dẫn đến rối loạn chuyển hóa và thừa cân, béo phì.
Bệnh nhân ung thư nên ăn nhiều loại thực phẩm khác nhau theo từng cá thể
Tuy nhiên, chế độ dinh dưỡng khác nhau đối với từng người bệnh cụ thể. Các bác sĩ chuyên khoa sẽ căn cứ vào dữ liệu lâm sàng, cận lâm sàng, đ.ánh giá tình trạng và nhu cầu dinh dưỡng trong quá trình điều trị của người bệnh để đưa ra lời khuyên hữu ích về chế độ ăn cũng như quyết định can thiệp dinh dưỡng phù hợp.
Thực hành dinh dưỡng hợp lý là yếu tố quan trọng kìm hãm sự phát triển của ung thư, tăng cường hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Người bệnh cần thực hiện ăn uống như cân bằng chế độ ăn 50% là rau xanh và trái cây. Các loại rau xanh, trái cây nên ăn theo mùa và không cần kiêng hay chỉ ăn một loại rau nào. Ngoài ra, 25% chất đạm không mỡ, 25% ngũ cốc nguyên hạt là các loại hạt như ngô, gạo, kê, lúa mì, lúa mạch. Hạn chế ngũ cốc đã chế biến tinh.
Chế độ ăn thực vật màu cầu vồng tức là chế độ ăn nhiều rau quả với các màu sắc khác nhau giúp cơ thể thu nhận được tối đa các hoạt chất dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng các loại thực phẩm màu đỏ như cà chua, củ cải... cung cấp lycopene - được cho là làm giảm một số loại ung thư nhất định.
Các loại thực phẩm xanh và tím như quả việt quất, cà tím và nho tím có tác dụng tích cực đối với sự lão hóa cũng như cải thiện trí nhớ của bạn.
Các loại thực phẩm giàu màu xanh như bơ, măng tây và rau bina có chất dinh dưỡng giúp duy trì thị lực mắt khỏe mạnh. Các loại quả và rau quả màu sắc rực rỡ cũng giúp tăng cường hệ thống miễn dịch của bạn.
Chất đạm giúp nâng cao sức đề kháng và miễn dịch, phòng mất cơ và sút cân, chất đạm ưu tiên các loại đạm có nguồn gốc từ trứng, thịt nạc, cá, đậu, các loại hạt.
Chia nhỏ 6 - 8 bữa một ngày, việc chia nhỏ bữa trong ngày giúp hạn chế các triệu chứng buồn nôn, chán ăn, tăng cường hấp thu và giúp chuyển hóa tốt hơn trong cơ thể.
Liệu pháp miễn dịch cải thiện thời gian sống thêm ở bệnh nhân ung thư Theo một nghiên cứu quan sát mới, liệu pháp miễn dịch có liên quan đến việc cải thiện thời gian sống thêm ở những bệnh nhân có di căn não đã trải qua phẫu thuật cắt toàn bộ khối u nguyên phát. Liệu pháp miễn dịch đã cho thấy có thể kiểm soát được di căn não ở bệnh nhân ung thư hắc...