Điều đặc biệt dưới 73 giếng của ngôi làng ở Hà Nội xưa
Một ngôi làng có đến 73 chiếc giếng cổ giống hệt nhau về cấu trúc. Đặc biệt hơn, dưới mỗi giếng là 2 tấm gỗ lim dày tới 40cm.
Giếng làng xuất hiện ở nhiều nơi nhưng không nơi đâu lại nhiều như ở 2 xã Yên Sở và Đắc Sở vốn là làng Kẻ Giá (huyện Hoài Đức, Hà Nội) trước đây.
Nằm ven bờ sông Đáy, xưa kia, đây là vùng phát triển kinh tế khá sầm uất. Người dân không chỉ tự hào về sự phát triển kinh tế mà họ còn có những di tích đặc biệt, thông qua câu nói: “Đình không xà, làng có 73 giếng”.
Giếng cổ nay không còn sử dụng, đã được phủ bề mặt để bảo vệ.
“Đình không xà” là ngôi đình lớn của làng Kẻ Giá xưa, rộng hơn 500m2 được dựng bởi 50 chiếc cột lớn.
Điều đặc biệt là những cột này đều không có mối đục nào của xà để nối lại. Các cột dựng đứng, mái gác lên đỉnh cột tạo nên một ngôi đình hoành tráng, uy nghi. Nhiều năm về trước, do chiến tranh, ngôi đình đã bị đố.t ph.á.
Tuy đình không còn nhưng làng vẫn may mắn gìn giữ được những chiếc giếng cổ. 73 chiếc giếng nằm rải rác khắp ngôi làng. Mỗi giếng đều có cấu tạo giống hệt nhau.
Ở dưới đáy giếng là 2 phiến gỗ lim chắc chắn. Trải qua thời gian dài, các phiến gỗ lim vẫn không hề bị mủn, hư hỏng.
Từ phiến gỗ lim này, người xưa đã xếp các phiến đá lên theo hình tròn để tạo thành chiếc giếng. Các phiến đá đều không dùng hồ, vữa gắn kết mà vẫn chắc chắn.
Mỗi giếng hàng chục phiến đá, người dân có thể dùng tay bám vào những phiến đá này để lên xuống dễ dàng.
Video đang HOT
Anh Thanh bên một trong 73 chiếc giếng cổ của làng.
Anh Thanh (người dân ở xóm 1, xã Yên Sở) chia sẻ: “Người ta có thể lay các phiến đá này. Tuy nhiên nó không hề bị rơi ra, nhiều năm vẫn tạo thành một khối vững chắc. Hai phiến gỗ lim được lý giải là điểm chặn, giúp các phiến đá phía trên không bị lún sâu xuống đất”.
Giếng đã trở thành một phần không thể thiếu với người làng. Người dân thường đến gánh nước về dùng nấu ăn, sinh hoạt. Chiều chiều, phụ nữ giặt đồ và trẻ con có thể tắm ngay bên giếng.
Người dân ở đây cho biết, họ thường phải dậy sớm để gánh nước bởi nếu đến muộn, nước sẽ không còn. Nước của giếng nổi tiếng trong, mát vào mùa hè và rất ấm vào mùa đông. Người làng còn khẳng định, trẻ con bị rôm sẩy tắm nước giếng đều hết.
Hiện, chỉ còn vài giếng còn được sử dụng.
73 giếng nước đã trở thành nơi cung cấp nước chính cho người dân cả một vùng. Làng Đắc Sở còn có đặc sản là món bánh gio. Họ cho rằng, điều làm nên vị thanh mát đặc biệt của món bánh chính là nguồn nước lấy từ các giếng cổ.
Khá kỳ lạ là 73 giếng đều có một miếu nhỏ bên cạnh. Người xưa tin rằng, giếng nào cũng có thổ địa nên họ lập miếu, chăm sóc chu đáo. Vào các ngày Rằm hay mùng 1, người dân đều đến thắp hương xin bình yên, may mắn trong cuộc sống.
Ngày nay, các nhà đều có giếng khoan và dùng nước máy nên chỉ còn lại vài giếng làng giữ được công năng sử dụng.
Bên cạnh mỗi giếng đều có miếu nhỏ – nơi người dân đến cầu bình an vào các ngày Rằm, mùng 1.
Ông Ngũ Chí Luyện (66 tuổ.i) trưởng xóm 1 xã Yên Sở, cho biết, ông không biết các giếng cổ có từ bao giờ. Thời cụ, kị của ông đã thấy xuất hiện giếng. Tuổ.i thơ của ông Luyện cùng những đứ.a tr.ẻ ở làng đều gắn liền với chiếc giếng này.
Ngày nay, khi giếng không còn nhiều công năng sử dụng, người làng vẫn dành cho nó một tình cảm đặc biệt. Ở nhiều giếng, họ xây gạch, làm chắn thép để bảo vệ giếng và tránh trẻ con sẩy chân ngã xuống.
Người làng vẫn thường xuyên tiến hành nạo vét, tôn tạo giếng và quét dọn quanh khu vực nhằm bảo vệ, gìn giữ di tích của làng.
“Trước đây, khi còn sử dụng nước, chúng tôi đều tiến hành làm vệ sinh đáy giếng định kỳ. Ngày nay, khi không còn dùng nước giếng, người làng vẫn gìn giữ khu vực giếng sạch sẽ, cẩn thận”, ông Luyện nói.
Theo ông, giếng làng là nơi họ tụ họp, gắn kết tình cảm sau những buổi làm đồng mệt nhọc. Ngày nay, nó vẫn rất quý giá bởi lưu giữ nhiều kỉ niệm của người dân ở làng.
Ngôi làng chẳng nhà nào khóa cửa, cũng không có nạn trộm cắp
Đây là một trong những ngôi làng đặc biệt nhất thế giới khi chẳng nhà nào trong làng khóa cửa. Tình trạng ăn cắp vặt, tội phạm ở ngưỡng gần như không có.
Hòn đá thiêng trong làng. (Nguồn: BBC)
Hãy tưởng tượng được sống ở nơi mọi căn nhà đều không có cửa, không có khóa và người dân luôn cảm thấy an toàn.
Chuyện tưởng chỉ trong mơ như thế, lại là nơi có thật hoàn toàn ngoài đời thực. Đó là câu chuyện về làng Shani Shingnapur ở bang Maharashtra, Ấn Độ. Đây là nơi người dân có niềm tin bất diệt vào Thần Shani-vị Thần được coi là người trông coi bảo vệ cho làng tránh khỏi những tên trộm.
Truyền thuyết kể rằng, khoảng 300 năm trước, sau những cơn mưa lớn gây ra lũ lụt, một phiến đá đen nặng được tìm thấy, dạt vào bờ sông Panasnala nơi chảy qua làng. Khi người dân chạm tay vào tảng đá bằng một cây gậy, bỗng "má.u" từ bên trong chảy ra.
Vào một đêm mưa gió, người đứng đầu của làng Shani Shingnapur chìm vào giấc mơ kỳ lạ. Trong giấc mơ ông thấy thần Shani nói chuyện với mình và căn dặn phiến đá đen là biểu tượng của Thần. Người dân làng Shani Shingnapur phải gìn giữ cẩn thận. Họ không cần lắp cửa, khóa cửa nữa, bởi thần Shani sẽ bảo vệ và giám sát.
Ngay hôm sau, người dân làng đặt phiến đá khổng lồ tại nơi trung tâm. Họ bỏ hết các cửa và ổ khóa bởi tâm niệm rằng từ nay đã có thần Shani bảo vệ mình. Với người dân nơi đây, nếu ai ăn cắp vật gì cho dù giá trị nhỏ tới đâu cũng sẽ chịu hình phạt của thần Shani. Đây vốn là vị thần Hindu nổi tiếng nóng tính, nên người có lỗi sẽ phải trả giả đắt cho hành động phạm pháp của mình.
Ngôi làng mà mọi căn nhà đều không có cửa. (Nguồn: BBC)
Làng Shani Shingnapur sống trong hoàn cảnh khó khăn suốt hàng trăm năm cho tới khi xuất hiện trong một thước phim của Bollywood vào những năm 1990. Sau đó, khách du lịch và người hành hương biết tới nhiều hơn để ghé thăm.
Vốn nằm ở Maharashtra-tiểu bang có tỷ lệ tội phạm cao nhất Ấn Độ, nhưng cộng đồng khoảng 3000 dân cư ở làng Shani Shingnapur khác hẳn. Sỹ quan cảnh sát Vaibhav Petkar cho biết: "Không nơi nào đặc biệt như Shani Shingnapur khi gần như ít xuất hiện trộm cắp suốt hàng trăm năm qua".
Chia sẻ về điều này, anh Balasaheb Raghunath, một người dân trong làng, nói: "Đôi khi tôi ra khỏi làng cả tháng trời và chỉ chắn trước cửa một tấm ván gỗ mỏng không có khóa. Dựa vào sự tận tâm với thần Shani, tôi ở ngoài cả nửa tháng mà không lo rằng cửa hàng của mình sẽ bị mất trộm".
Do tôn trọng truyền thống địa phương, nên một ngân hàng đã mở chi nhánh địa phương tại đây vào năm 2011. Do tôn trọng truyền thống của làng, họ không lắp hệ thống cửa. Nhưng toàn bộ tiề.n mặt và đồ có giá trị được để trong căn phòng có ổ khóa điện điều khiển từ xa. Một số ngôi nhà và các doanh nghiệp địa phương lại lắp đặt hệ thống cửa trượt-tạo cảm giác căn nhà không cửa.
Mặc dù như vậy, người làng Shani Shingnapur vẫn hy vọng, truyền thống nhà của họ vẫn sẽ tiếp tục được duy trì.
Độc đáo giếng làng ghép đá hơn 80 năm tuổ.i ở quê lúa Nhắc đến lèn Vũ Kỳ ở huyện Yên Thành mọi người thường nghĩ đến chùa Hang, nhưng ít ai biết rằng ở ngôi làng cùng tên gần đó còn có giếng đá cổ và vườn lim hàng trăm năm tuổ.i. Ảnh: Huy Thư Giếng đá độc đáo này nằm giữa làng Vũ Kỳ, xã Đồng Thành (Yên Thành) được người dân địa phương...