Để môi trường khoa học không bị ‘ô nhiễm’
Những hoạt động phi khoa học như viết thuê bài báo, công bố tập san khoa học ‘dỏm’… mà Thanh Niên phản ánh vừa qua đã cho thấy một môi trường nghiên cứu khoa học không lành mạnh.
Làm sao chấm dứt được tình trạng này để có môi trường làm nghiên cứu trong sạch là mong muốn của rất nhiều nhà khoa học chân chính hiện nay.
Nhà khoa học phải luôn “sống”
Theo một nhà khoa học đang công tác tại một trường ĐH thành viên của ĐH Quốc gia TP.HCM, để hạn chế tình trạng này, bắt buộc nhà khoa học phải luôn “sống”. Nghĩa là ngay cả khi đã được xét phong tặng giáo sư (GS), phó giáo sư (PGS), vẫn luôn phải nghiên cứu. Cứ 3 năm phải xét lại xem họ có công trình gì không. Sau một thời gian không hoạt động gì thì phải xét lại mới công bằng. Ở Việt Nam có thực tế nhiều GS, PGS sau khi đủ tiêu chuẩn được bổ nhiệm thì từ đó về sau không nghiên cứu nữa. Nếu đưa ra các chính sách tiếp theo về hướng dẫn cao học, nghiên cứu sinh tiến sĩ… thì cũng yêu cầu các GS, PGS phải “sống” liên tục thì mới được làm, nếu không thì không được mời vào các hội đồng.
Còn tiến sĩ H., nhà khoa học đang công tác tại Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, cho biết viết thuê, công bố tập san khoa học “dỏm” không phải là cái gốc của vấn đề. Cái gốc là ở nhiều đơn vị vẫn không tôn trọng bài báo quốc tế. Các đơn vị này chỉ cần người của mình được phong GS, PGS xong là không cần họ đăng bài báo quốc tế nữa. Sự xe.m thườn.g này khiến cho người làm thuê người viết để đi qua cánh cổng xét duyệt GS, PGS và sau đó không cần làm gì nữa.
“Để không còn tình trạng này thì phải tiến tới quy định GS, PGS phải nghiên cứu và có bài báo liên tục. Cứ một thời gian sẽ xét duyệt lại, nếu không tiếp tục nghiên cứu thì sẽ rút lại chức danh. Như vậy thì không ai bỏ tiề.n ra thuê viết liên tục được”, tiến sĩ H. cho biết.
Tiến tới giao trường ĐH tự bổ nhiệm GS, PGS?
Tiến sĩ kinh tế Trần Vinh Dự, có bằng tiến sĩ từ ĐH Texas (Austin, Mỹ), cho biết loại trừ tình trạng này khá khó khăn vì từ rất lâu đã tồn tại việc thuê viết luận án tiến sĩ. Bản chất của chuyện viết thuê, đăng tạp chí “dỏm” lấy số lượng công bố… cũng là từ những người như vậy.
“Nếu muốn không còn chuyện này nữa thì tiến tới nên giao việc bổ nhiệm GS, PGS về cho trường ĐH. Ứng viên có tốt hay không trường ĐH sẽ tự biết. Thậm chí với trường công lập tự chủ tài chính hay tư thục, không quản lý được việc này thì sẽ mất uy tín”, tiến sĩ Dự chia sẻ.
Trả lời về biện pháp hạn chế tình trạng này, GS Nguyễn Văn Tuấn, ĐH Công nghệ Sydney, cũng cho biết: “Cách để tránh tình trạng nghiên cứu thuê và viết thuê, ở nước ngoài tiếp cận vấn đề qua 2 cấp: tập san khoa học và ĐH. Đối với tập san khoa học, ban biên tập thường yêu cầu tác giả giải trình đã làm gì trong công trình nghiên cứu và phải ký giấy tuyên bố. Đối với ĐH, các cơ chế phê duyệt một công trình nghiên cứu phải hoàn tất trước khi thực hiện nghiên cứu. Làm được như vậy có thể giảm tình trạng nghiên cứu thuê”.
Video đang HOT
Theo GS Tuấn, cho đến khi giao việc bổ nhiệm GS, PGS cho các trường ĐH như các nước vẫn làm, Hội đồng cấp nhà nước vẫn phải đảm nhiệm việc xét duyệt công nhận chức danh GS, PGS. Nếu việc xét duyệt chức danh GS, PGS do các trường có đủ nhân sự khoa học đảm nhận thì các trường có thể sẽ làm chặt chẽ hơn vì họ phải trả lương. Hội đồng khoa học của trường bao gồm các GS nước ngoài xem xét và phỏng vấn từng trường hợp. Hồ sơ đều được gửi ra nước ngoài bình duyệt. Ứng viên nào công bố trên tập san “dỏm” sẽ bị phạt, ứng viên nào đăng quá nhiều đáng nghi ngờ thì phải giải trình.
Hướng tới loại bỏ tập san khoa học kém chất lượng
8 hội đồng khoa học chuyên ngành trong lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật của Quỹ NAFOSTED hiện đang tranh luận và bàn thảo về việc lựa chọn danh mục các tập san quốc tế có uy tín mới. Dự kiến đến tháng 9 Quỹ mới có thể có được danh mục này. Về cơ bản, quan điểm của Quỹ và các hội đồng là dựa trên bảng cập nhật của Web of Science, Scopus…, loại bỏ các tạp chí kém chất lượng để hướng tới chất lượng công bố và đảm bảo sự nghiêm ngặt của khoa học.
Liên quan đến tập san truy cập mở (open access), các hội đồng cho rằng truy cập mở là một trong những xu thế xuất bản hiện nay của thế giới nhằm tạo điều kiện cho các nhà nghiên cứu, đặc biệt là nhà khoa học ở các nước kém phát triển, có thể tiếp cận, tìm hiểu các công trình khoa học mới mà không phải mất phí truy cập. Trong nhiều phiên họp của các quỹ khoa học toàn cầu mà Quỹ tham gia đều có đề cập đến xu hướng này và coi đó là một hình thức xuất bản cần được hỗ trợ, thúc đẩy. Tuy nhiên, thế giới đang thảo luận về việc phân loại tạp chí truy cập mở có bình duyệt và truy cập mở ngụy tạo, “săn mồi”, chỉ quan tâm đến việc thu phí xuất bản nhưng lại sơ sài trong bình duyệt. Do đó, Quỹ cũng ứng xử với tạp chí truy cập mở theo cách như vậy.
Quy định điểm số bài báo khoa học để xét công nhận PGS, GS
Theo Quyết định 37/2018/QĐ-TTg “Ban hành Quy định tiêu chuẩn, thủ tục xét công nhận đạt tiêu chuẩn và bổ nhiệm chức danh PGS, GS” có quy định rõ điểm cho bài báo khoa học mang tính chất quyết định.
Ứng viên GS phải có ít nhất 20 điểm công trình khoa học quy đổi. Trong đó, ứng viên thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên, kỹ thuật và công nghệ, lĩnh vực khoa học sức khỏe phải có ít nhất 12 điểm công trình khoa học tính từ các bài báo khoa học hoặc (và) bằng độc quyền sáng chế; giải pháp hữu ích. Ứng viên thuộc lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn, lĩnh vực nghệ thuật, thể dục thể thao phải có ít nhất 8 điểm công trình khoa học tính từ các bài báo khoa học hoặc (và) giải pháp hữu ích; tác phẩm nghệ thuật, thành tích huấn luyện, thi đấu thể dục thể thao đạt giả.i thưởn.g quốc gia, quốc tế.
Từ ngày 1.1.2020, ứng viên GS cũng phải là tác giả chính đã công bố được ít nhất 5 bài báo khoa học hoặc (và) bằng độc quyền sáng chế; giải pháp hữu ích; tác phẩm nghệ thuật, thành tích huấn luyện, thi đấu thể dục thể thao đạt giả.i thưởn.g quốc tế.
Ứng viên PGS phải có ít nhất 10 điểm công trình khoa học quy đổi. Trong đó, ứng viên thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên, kỹ thuật và công nghệ, lĩnh vực khoa học sức khỏe phải có ít nhất 6 điểm công trình khoa học tính từ các bài báo khoa học, bằng độc quyền sáng chế hoặc giải pháp hữu ích. Ứng viên thuộc lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn, lĩnh vực nghệ thuật, thể dục thể thao phải có ít nhất 4 điểm công trình khoa học tính từ các bài báo khoa học hoặc giải pháp hữu ích; tác phẩm nghệ thuật, thành tích huấn luyện, thi đấu thể dục thể thao đạt giả.i thưởn.g quốc gia, quốc tế.
Từ ngày 1.1.2020, ứng viên PGS cũng phải là tác giả chính đã công bố được ít nhất 3 bài báo khoa học hoặc (và) bằng độc quyền sáng chế; giải pháp hữu ích; tác phẩm nghệ thuật, thành tích huấn luyện, thi đấu thể dục thể thao đạt giả.i thưởn.g quốc tế.
Tiến sĩ Đại học Harvard và câu chuyện đến với ngành Miễn dịch học "kết quả của một mối tình nông nổi, bồng bột"
Hệ miễn dịch thật sự là một phép màu, một kiệt tác.
"Bén duyên" với mối tình mang tên ngành Miễn dịch học
Cao Bảo Anh hiện là nghiên cứu sinh tiến sĩ, chuyên ngành Miễn dịch học, Đại học Harvard. Anh đã có 10 năm gắn bó với chuyên ngành này, và sẽ còn đi cùng nó mãi về sau.
Điểm khởi đầu dường như là một cơn bốc đồng, kiêu ngạo, khi được một đàn anh cho biết rằng Miễn dịch học là chìa khóa của y học hiện đại, là một ngành thời thượng. Bảo Anh quyết tâm biến nó trở thành niềm đam mê mà mình sẽ theo đuổi suốt đời, là tương lai, định mệnh, tình yêu của mình. Chính vì thế anh đà làm mọi thứ vì nó, trở thành tình nguyện trong phòng thí nghiệm, lấy bằng thạc sĩ rồi theo học tiến sĩ...
Nhưng đến khi phải thật sự sống với miễn dịch học, quay cuồng trong mớ kiến thức rời rạc mà dù đủ thông minh để nhớ, để sao chép, nhưng không sao kết nối cho liền lạc những bí ẩn đầy mẫu thuẫn, Bảo Anh bắt đầu thấy xa lạ trong chính tình yêu của mình. 10 năm trước, "người ấy" đầy bí ẩn và cuốn hút khiến cho anh quyết tâm khám phá. 10 năm sau, sự bí ẩn trở thành phức tạp, quá nhiều điều chưa thể biết trở thành xa lạ, khoảng cách. Đây là điều mà anh gọi là "kết quả của một mối tình nông nổi, bồng bột".
Dù thế, tình yêu này là điều thực tại và gần gũi nhất, làm sao mà dứt bỏ được, khi "người yêu" của mình chính là hệ miễn dịch, vẫn luôn ở ngay đây, trong thân thể mình, và theo một nghĩa nào đó không đầy đủ: là chính mình. À, câu hỏi kinh điển của nhân loại: Ta có phải là thân xác của ta không, có phải là cơ, xương, da, huyết, móng, tóc, má.u thịt này không, có phải là hệ miễn dịch đấy không. Để trả lời được điều đó, ta nhất định phải biết thân thể này là như thế nào đã.
Cứ lang thang trong cuộc tình của mình, với đủ loại thuật ngữ và khái niệm vừa phức tạp, vừa xa lạ. Bảo Anh đã quên mất vấn đề cốt lõi, hệ miễn dịch là những gì ở ngay trong mình - anh bắt đầu nhìn những tế bào hệ miễn dịch như là những người anh em. Hoạt động của hệ miễn dịch là một hoạt động sống, mang đặc tính của sự sống.
Giống như vừa được gõ vào đầu bằng một cây đũa thần nào đó, thân thể xác thịt, các tế bào, hóa chất và chuỗi phản ứng liền hóa thành sự sống diệu kì. Thay vì lang thang với mớ khái niệm phức tạp, Bảo Anh bắt đầu tận hưởng công cuộc khám phá ngôi nhà thân thể mình, với hệ miễn dịch là một kiệt tác, các tế bào là một cộng đồng sống với những giá trị, vô tư, cống hiến, hòa ái, vị tha...
Đấy là điểm khởi đầu cho cuốn sách tuyệt vời có tên là: Hệ miễn dịch, kiệt tác của sự sống.
Cao Bảo Anh trong phòng thí nghiệm.
Hệ miễn dịch - kiệt tác của sự sống
Cuốn sách này được viết dưới dạng câu chuyện, với nhân vật chính - những anh hùng quả cảm, là các tế bào trong hệ miễn dịch. Không cần biết đến những khái niệm xa lạ, hãy nhìn các tế bào hệ miễn dịch như những người anh em của chúng ta, vì chúng đích thực là như thế. Không có điều gì thực tại hơn thế. Giống như khi mắt bạn đang nhìn vào những dòng chữ này, là vì có một quá trình bên trong thân thể phục vụ cho điều đó, có những cống hiến, hi sinh thầm lặng mà bạn không hề hay biết.
Câu chuyện bắt đầu từ điểm xuất phát của một tế bào hệ miễn dịch, được đào tạo thế nào, trưởng thành ra sao và bắt đầu tham gia những cuộc chiến. Đó là những cuộc chiến diễn ra hằng ngày trong thân thể. Bạn biết rằng: Thân thể luôn có cách để tự cân bằng và bảo vệ mình! Và những tế bào hệ miễn dịch luôn cống hiến, không ngừng nghỉ, thậm chí sẵn sàng hi sinh, kích hoạt chế độ tự hủy để bảo vệ sự sống này. Thật tuyệt vời! Thật cảm động! Đấy là sự sống, ở ngay trong bạn đấy!
Chưa hết trong khi hệ miễn dịch không ngừng phải ứng phó và cân bằng với những tác nhân gây hại đến từ bên ngoài, những người anh em này luôn phải chịu ảnh hưởng từ chính những suy nghĩ tiêu cực hay thói quen xấu của chúng ta. Bạn có thể không biết đấy là xấu, không cảm nhận được đa.u đớ.n nào. Nhưng thân biết, biết tất cả. Cả những đa.u đớ.n trong tâm cảm hay những ý nghĩ quẩn quanh tiêu cực hằng ngày, thân thể đều ghi nhận. Bởi vì đó chính xác là những gì đang trực tiếp tác động đến thân.
Mỗi người đều có ba phần Thân - Tâm - Ý làm thành một thể thống nhất, và các phần có tác động qua lại lẫn sau. Thân thể mệt mỏi thì suy nghĩ cũng bế tắc và ngược lại những suy nghĩ tiêu cực làm thân thể rối loạn. Bạn biết rồi đấy, khi ta tức giận, nhịp tim thay đổi, huyết áp tăng lên và rất nhiều những phản ứng tiêu cực khác - sức ép cuối cùng đều đổ dồn lên hệ miễn dịch. Khi ta có một thói xấu như hút thuố.c l.á thì hệ miễn dịch và các tế bào phổi phải ngày đêm chống chọi với các chất độc hại. Những cái chế.t, những tiếng gào thét liên tục xảy ra trong chính cơ thể này.
Và kết cục tệ hại của những hành động hủy hoại thân chính là ung thư - sự phản bội, cuộc trả thù của các tế bào biến chất. Hóa ra kẻ thù không phải ở đâu xa, chính là sự thiếu hiểu biết và những thói xấu của chúng ta thường ngày. Thân thể quả thực có khả năng tự cân bằng, chỉ có tâm ý thì luôn luôn rối loạn. Hiểu về hệ miễn dịch chính là để biết rằng chúng ta cần phải sống khác đi, làm đúng hơn.
Đó là câu trả lời, là niềm hi vọng cho những ai đang mang bệnh, là lời cảnh tình cho những ai đang sai lệch. Thói quen sống sẽ quyết định kết cục của thân thể, đó là điều tàn nhẫn nhất cũng có thể là ân huệ lớn nhất.
Phần tiếp theo của cuốn sách, tác giả nói về môi trường sống hiện đại như là một nguồn cơn của nhiều căn bệnh mới liên quan đến hệ miễn dịch. Thân thể này được cấu tạo và vận hành theo những nguyên lí của tự nhiên, đời sống hiện đại xa rời tự nhiên chính là đặt con người vào chỗ sai lệch. Thân thể sai lệch ắt sinh ra bệnh tật. Cho nên, vấn đề vẫn là làm sao để biết điều đúng, hiểu điều đúng thì có thể điều chỉnh cho đúng. Xây dựng một lối sống lành mạnh cả về thân thể, tâm lí và suy nghĩ, đó là mấu chốt để bạn đích thực hạnh phúc.
Kết lại cuốn sách là những chia sẻ khơi gợi nhiều suy ngẫm của tác giả:
"Điều chúng ta cần làm là lựa chọn và hành động. Lựa chọn giữa việc thấu hiểu cơ thể mình để có một đời sống lành mạnh hay nhắm mắt làm ngơ tiếp tục ngược đãi thân thể này. Lựa chọn một cuộc sống cống hiến như những những người anh em tế bào miễn dịch hay tiếp tục bất chấp tất cả mọi thứ vì bản thân mình. Và chắc chắn rằng chúng ta sẽ có được kết cục đúng như lựa chọn của mình."
Gấp cuốn sách lại, bạn quả thật có thể tự hào thốt lên rằng "Tôi yêu mình biết bao".
Hệ miễn dịch thật sự là một phép màu, một kiệt tác. Và cuốn sách này là một nỗ lực tuyệt đẹp, đến từ một người đang bước trên một con đường thật lớn lao, cao đẹp: đó là thấu hiểu chính mình, hướng tới những giá trị cao thượng, và lan tỏa những điều tốt đẹp nhất đến mọi người.
Tiên Yên
Ba đại học tại TP.HCM giảm học phí trong mùa dịch ĐH Văn Lang, ĐH Quốc tế Hồng Bàng và ĐH Văn Hiến chia sẻ khó khăn với sinh viên và phụ huynh trong mùa dịch bằng cách giảm học phí học kỳ II. Ngày 18/3, ĐH Quốc tế Hồng Bàng thông báo sinh viên đại học chính quy, liên thông, học viên cao học, nghiên cứu sinh tiến sĩ liên thông của trường...