Đề án 89 đào tạo tiến sĩ: Chậm hơn 3 năm, hàng ngàn ứng viên mòn mỏi chờ đợi
Đề án 89 về Nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục đại học sau 3 năm vẫn chưa một ứng viên nào được tiếp nhận kinh phí hỗ trợ.
Ngày 18/1/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 89/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục đại học đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo giai đoạn 2019 – 2030 (sau đây gọi tắt là Đề án 89).
Đề án được đưa ra nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục đại học bảo đảm về chất lượng, hợp lý về cơ cấu, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và phát triển khoa học, công nghệ cho đất nước, gắn với yêu cầu khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
Trong đó, một trong những mục tiêu cụ thể là đào tạo trình độ tiến sĩ cho khoảng 10% giảng viên đại học, bảo đảm về chất lượng, hợp lý về cơ cấu, trong đó 7% giảng viên được đào tạo toàn thời gian ở nước ngoài; 3% giảng viên được đào tạo trong nước và phối hợp giữa các trường đại học Việt Nam với các trường đại học nước ngoài đạt chuẩn chất lượng khu vực và thế giới. Phấn đấu 80% giảng viên các trường thuộc khối văn hóa, nghệ thuật và thể dục, thể thao đạt trình độ thạc sĩ trở lên, được đào tạo toàn thời gian ở nước ngoài và trong nước đạt chuẩn chất lượng khu vực và thế giới, cơ cấu hợp lý.
Sau hơn 2 năm, đến ngày 13/5/2021, Bộ GD-ĐT mới ra được công văn 1943/BGDĐT-GDĐH hướng dẫn triển khai đào tạo trình độ tiến sĩ, thạc sĩ bằng nguồn ngân sách nhà nước trong phạm vi Đề án 89 cho năm 2021 và 2022.
Đến tháng 9/2021, Bộ GD-ĐT tiếp tục ban hành Thông tư Hướng dẫn triển khai đào tạo trình độ tiến sĩ, trình độ thạc sĩ cho giảng viên các cơ sở giáo dục đại học theo Đề án 89. Thông tư hướng dẫn triển khai này có hiệu lực từ ngày 24/10/2021.
Tuy vậy, đến nay, tức là sau hơn 3 năm, nhiều ứng viên là đối tượng của Đề án này đang tỏ ra sốt ruột sau thời gian dài mòn mỏi chờ đợi.
Chia sẻ với VietNamNet, một ứng viên cho hay, bản thân đã đăng ký thụ hưởng kinh phí hỗ trợ của Đề án này từ trước ngày 13/5/2021 nhưng đến nay vẫn mờ mịt về thông tin.
“Nếu chiếu theo Thông tư hướng dẫn gần nhất thì Đề án 89 đã bị trễ rất nhiều, tuy nhiên, điều khiến tôi rất băn khoăn là tại sao Bộ GD-ĐT không đưa ra bất kỳ thông tin gì thêm để ứng viên nắm bắt”.
Video đang HOT
Được biết, riêng năm 2021, đã có hơn 1.200 giảng viên đăng ký học tiến sĩ theo Đề án 89. Con số này là hơn 1.300 vào năm 2022.
Hồi tháng 10/2021, trao đổi với VietNamNet, PGS.TS Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD-ĐT) cho hay, do ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19 trong năm 2020, 2021, nguồn ngân sách nhà nước được ưu tiên đầu tư cho chống dịch, đồng thời việc đi lại ở trong nước cũng như lưu thông giữa các nước bị hạn chế nghiêm trọng.
Tuy nhiên, theo dự kiến, nhóm người học đầu tiên được cấp học bổng theo Đề án có thể bắt đầu từ tháng 2/2022. Khi đó, đại diện Bộ GD-ĐT cho hay, Bộ GD-ĐT đang tích cực cùng phối hợp cùng Bộ Tài chính đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện cơ chế quản lý và cấp phát kinh phí của Đề án 89 để bảo đảm cho việc triển khai Đề án 89 trong năm 2022.
“Nếu theo mốc dự kiến là tháng 2/2022 thì đến nay cũng đã chậm hơn 3 tháng. Bản thân tôi rất sốt ruột và nhiều người cũng có tâm trạng như vậy. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến một cá nhân mà còn cả tập thể. Bởi trong trường hợp 1 người đi học thì ở các cơ quan, trường học còn phải lên kế hoạch bố trí nhân sự, giảng viên giảng dạy”, ứng viên này nói và kiến nghị Bộ GD-ĐT sớm có thông báo công khai.
Theo vị này, nhiều đồng nghiệp của mình ở Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, Trường ĐH Kinh tế quốc dân, Trường ĐH Giao thông vận tải,… cũng gặp tình cảnh tương tự.
Được biết, hiện Bộ Tài chính chưa ban hành thông tư hướng dẫn cụ thể về cơ chế tài chính để thực hiện Đề án này.
Bộ GDĐT nói gì về chất lượng trong đào tạo tiến sĩ?
Những ngày qua, mạng xã hội và báo chí có nhiều phản ánh liên quan tới chất lượng luận án tiến sĩ, chất lượng đào tạo tiến sĩ, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GDĐT) đã có trao đổi một số nội dung liên quan đến vấn đề này.
Với những luận án có phản ánh sẽ tiến hành thẩm định theo quy chế hiện hành
Bà Nguyễn Thu Thủy - Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GDĐT) cho biết: Bộ GDĐT luôn hướng tới hoàn thiện hệ thống văn bản chính sách nhằm bảo đảm chất lượng đào tạo, tăng cường sự minh bạch, gia tăng vai trò giám sát của các bên liên quan trong quá trình đào tạo tiến sĩ trên tinh thần thực hiện tự chủ đại học và nâng cao trách nhiệm giải trình của các cơ sở đào tạo, đặc biệt là đội ngũ giảng viên, nhà khoa học theo Luật Giáo dục đại học và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học. Đặc biệt, Bộ GDĐT đánh giá rất cao vai trò phản biện, giám sát của cộng đồng khoa học đối với chất lượng các luận án tiến sĩ.
Bà Nguyễn Thu Thủy - Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GDĐT).
Theo quy định tại Quy chế đào tạo tiến sĩ của Bộ GDĐT, yêu cầu đối với luận án tiến sĩ phải báo cáo tổng hợp kết quả học tập và nghiên cứu của nghiên cứu sinh, thể hiện nghiên cứu sinh có khả năng độc lập nghiên cứu, sáng tạo tri thức mới có giá trị làm gia tăng tri thức khoa học của lĩnh vực nghiên cứu hoặc đề xuất những ý tưởng, giải pháp mới giải quyết những vấn đề đang đặt ra ở lĩnh vực nghiên cứu trong những hoàn cảnh thực tiễn cụ thể.
Việc đánh giá luận án phải tuân thủ quy trình 3 bước như sau: đánh giá luận án ở đơn vị chuyên môn, gửi lấy ý kiến nhận xét đối với luận án của phản biện độc lập và bảo vệ luận án tại Hội đồng cấp trường/viện. Người phản biện luận án là những nhà khoa học, chuyên gia ở Việt Nam hoặc ở nước ngoài (ít nhất có người không công tác tại cơ sở đào tạo), có kinh nghiệm nghiên cứu khoa học và chuyên môn phù hợp với đề tài nghiên cứu của luận án. Thành viên Hội đồng đánh giá luận án phải là những nhà khoa học có tiêu chuẩn như người hướng dẫn, trong đó Chủ tịch Hội đồng phải là giáo sư hoặc phó giáo sư ngành phù hợp với chuyên môn của đề tài luận án. Yêu cầu phải công bố kết quả nghiên cứu của đề tài luận án trên các tạp chí, sách chuyên môn tham khảo, hội nghị khoa học ở trong hoặc ngoài nước; đăng tải thông tin buổi bảo vệ luận án, nội dung toàn văn luận án trên trang thông tin của Bộ GDĐT, của các cơ sở đào tạo trước và sau khi bảo vệ luận án đã bổ sung thêm một kênh công khai, minh bạch hóa thông tin để tiếp nhận sự phản hồi, phản biện của xã hội và của những ai quan tâm đến đề tài luận án.
Ngoài ra, quy chế còn quy định Bộ GDĐT sẽ tổ chức thẩm định nội dung một số luận án tiến sĩ khi có phản ánh, khiếu nại hoặc tố cáo hay theo yêu cầu của công tác quản lý, kiểm tra và giám sát. Đối với việc tổ chức thực hiện, quy chế của Bộ GDĐT quy định các cơ sở đào tạo phải có trách nhiệm xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện quy định riêng của cơ sở đào tạo trên cơ sở cụ thể hóa những quy định của Bộ GDĐT với yêu cầu ngang bằng hoặc cao hơn nhưng không được trái với những quy định của Bộ GDĐT.
Như vậy, quy định về việc đánh giá chất lượng luận án, hàm lượng khoa học của từng luận án là minh bạch, rõ ràng và trước hết là trách nhiệm của cơ sở đào tạo, của người hướng dẫn, của đơn vị chuyên môn và của các nhà khoa học tham gia vào các bước đánh giá luận án, trong đó vai trò của người hướng dẫn là quan trọng nhất.
Việc này cũng gắn liền với uy tín của người hướng dẫn, của hội đồng đánh giá và của cơ sở đào tạo. Những quy định này cũng đặt ra yêu cầu cho các cơ sở đào tạo, người hướng dẫn khoa học, những nhà khoa học được tin tưởng giao trọng trách cầm cân nảy mực phản biện luận án... phải luôn đề cao đạo đức khoa học, nghiêm minh, trung thực, khách quan, không nể nang dễ dãi trong quá trình đào tạo và đánh giá để nâng cao chất lượng đầu ra của sản phẩm được đào tạo; nâng cao nhận thức về việc minh bạch thông tin, giữ gìn uy tín về chất lượng chuyên môn chính là đảm bảo cho sự phát triển bền vững của mỗi cơ sở đào tạo tiến sĩ.
Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học chia sẻ, với những luận án có phản ánh và có ý kiến của dư luận, Bộ GDĐT sẽ tiến hành thẩm định theo đúng quy chế hiện hành.
Yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo tiến sĩ, không chạy theo số lượng
Khuyến cáo các cơ sở đào tạo trong việc đảm bảo chất lượng đào tạo tiến sĩ, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học cho rằng, đối với việc đào tạo tiến sĩ, là bậc học cao nhất trong hệ thống đào tạo nhân lực có trình độ cao, các cơ sở đào tạo phải tập trung nâng cao chất lượng, không chạy theo số lượng.
Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu các cơ sở đào tạo tập trung nâng cao chất lượng đào tạo tiến sĩ, không chạy theo số lượng.
Theo Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, việc đánh giá luận án không chỉ ở tên đề tài mà còn ở nội dung và giá trị khoa học, giá trị thực tiễn của luận án được cộng đồng khoa học trong lĩnh vực nghiên cứu đó chấp nhận. Tuy nhiên, các hội đồng xét duyệt và người hướng dẫn cần nghiêm túc, nghiêm minh, không duyệt những tên đề tài có phạm vi quá hẹp, không đủ tầm của một luận án tiến sĩ, gây dư luận xã hội, đặc biệt là đối với những luận án thuộc lĩnh vực khoa học xã hội và quản lý.
Triển khai thực hiện Khung trình độ quốc gia của Việt Nam, Bộ GDĐT đã xây dựng và ban hành chuẩn chương trình đào tạo các trình độ của GDĐH, trong đó cốt lõi của cấu trúc và nội dung chương trình đào tạo tiến sĩ là nghiên cứu khoa học và luận án tiến sĩ với khối lượng học tập chiếm đến 80%. Chương trình đào tạo của các cơ sở đào tạo tiến sĩ phải tuân thủ chuẩn này và đáp ứng chuẩn đầu ra bậc 8 theo Khung trình độ quốc gia của Việt Nam. Đây là một trong những căn cứ để người hướng dẫn xem xét đồng ý cho phép nghiên cứu sinh được nộp luận án để thực hiện các bước đánh giá tiếp theo, đồng thời thành viên các hội đồng phải bám sát các yêu cầu này khi đánh giá luận án tiến sĩ.
Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học nhấn mạnh: Các cơ sở đào tạo cần nâng cao tự chủ và trách nhiệm giải trình trong chuyên môn học thuật, tiếp tục tăng cường minh bạch thông tin về quy trình đào tạo tiến sĩ để tranh thủ tiếp nhận và tổng hợp các phản biện xã hội, phản hồi của các bên liên quan về chất lượng đào tạo tiến sĩ. Đồng thời, khai thác triệt để lợi thế của công nghệ thông tin trong rà soát việc sao chép luận văn, luận án và thực hiện tốt liêm chính khoa học.
Bên cạnh đó, các cơ sở đào tạo cũng cần nâng cao nhận thức và vai trò giám sát, phản biện của cộng đồng khoa học trong đánh giá luận án tiến sĩ, giữ gìn đạo đức khoa học, tránh việc nể nang, dễ dãi để bảo đảm giá trị khoa học của từng luận án.
Chấn chỉnh Học viện Khoa học xã hội và Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam
Dư luận gần đây cũng xôn xao về kết luận của Thanh tra Chính phủ đối với Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, trong đó có các vi phạm liên quan đến đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ trong giai đoạn 2015-2019.
Liên quan đến đào tạo trình độ thạc sĩ, trình độ tiến sĩ, Thông báo đã chỉ ra: "Công tác tuyển sinh, đào tạo, quản lý đào tạo từ năm 2017 đến nay cơ bản thực hiện theo các quy định của Nhà nước" và "Trước năm 2017, công tác đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ còn nhiều khuyết điểm, sai phạm (từ năm 2017 đến nay đã cơ bản được khắc phục)". Tuy nhiên, Thanh tra Chính phủ vẫn kiến nghị: "Yêu cầu Học viện Khoa học xã hội bổ sung đầy đủ quy trình đào tạo".
10 năm thực hiện Đề án trường chuyên, Bộ GD báo cáo gì về đội ngũ giáo viên? Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá, cơ chế, chính sách thu hút giáo viên giỏi về công tác giảng dạy tại trường chuyên ở một số nơi chưa hấp dẫn. Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, sau 10 năm thực hiện Đề án "phát triển hệ thống trường trung học phổ thông chuyên giai đoạn 2010-2020" cho...