Dạy sách Tiếng Việt 1 cũ mà vẫn đạt mục tiêu chương trình mới, có được không?
Rõ ràng, muốn đổi mới giáo dục thành công thì trước hết phải đào tạo giáo viên thật tốt. Giáo viên chính là gốc, là nền tảng cho đổi mới.
Học sinh lớp 1 đã học được 25% chương trình năm học. Câu chuyện về chương trình mới, về sách giáo khoa mới đang gây áp lực lớn cho giáo viên dạy và cho việc tiếp thu kiến thức của học sinh vẫn đang là đề tài tranh luận trên các diễn đàn.
Ảnh minh họa, nguồn: etep.moet.gov.vn
Một số đồng nghiệp của người viết bày tỏ lo lắng chương trình nặng, sách giáo khoa lại nhiều sạn thì học sinh sẽ học và tiếp thu những kiến thức có vấn đề ấy thế nào đây?
Giáo viên có thực sự được trao quyền sử dụng các học liệu khác nhau?
“Nội dung bài học nặng hay nhẹ là hoàn toàn phụ thuộc vào giáo viên, bởi giáo viên có quyền tổ chức phương án, hoạt động dạy học sao cho phù hợp với năng lực học sinh cũng như điều kiện của trường lớp”.
Đây chính là lời khẳng định của Phó Giáo sư – Tiến sĩ Nguyễn Văn Khánh tác giả chương trình tổng thể, tác giả môn Khoa học tự nhiên, Chủ biên môn Vật lý.
Một số lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo thì giải thích, trước đây chương trình, sách giáo khoa đều là “pháp lệnh”, còn trong chương trình mới, chương trình mới là “pháp lệnh”, sách giáo khoa là một công cụ/học liệu để thực hiện chương trình, không có tính “pháp lệnh”.
Trước ý kiến của một tác giả chương trình tổng thể như thế, nhiều thầy cô giáo chúng tôi cứ thắc mắc mãi:
Nếu thế, sao Luật Giáo dục không quy định riêng chương trình thôi, Luật còn quy định về sách giáo khoa làm gì?
Giáo viên được quyền lựa chọn tài liệu dạy học, có thể chọn dạy học trong sách giáo khoa, các tài liệu bên ngoài và cả những bộ sách khác.
Học liệu giáo viên được chủ động lựa chọn, miễn là thực hiện được mục tiêu chương trình đặt ra. Đấy là những gì chúng tôi được nghe về chương trình giáo dục phổ thông mới. Nếu được như vậy, thì việc gì phải in sách giáo khoa cho phức tạp.
Làm đúng như thế, nhà nước không phải tốn hàng nghìn tỉ cho việc viết sách, việc thẩm định có phải tốt hơn không?
Qua biết bao vòng thẩm định đã chọn ra được 5 bộ sách giáo khoa được cho là chuẩn nhất. Nay lại nói, giáo viên có thể tìm tư liệu dạy học ở những nguồn tài liệu khác nhau mà không cần phụ thuộc vào sách giáo khoa.
Vậy nếu như nhiều thầy cô giáo lớp 1 cứ chọn sách giáo khoa Tiếng Việt hiện hành, thậm chí dùng sách giáo khoa Tiếng Việt cũ trước đây mà theo nhận xét của nhiều giáo viên là dễ dạy, phù hợp với học sinh hơn những bộ sách mới hiện nay, có thể đạt các mục tiêu chương trình mới đặt ra, liệu có được không?
Cá nhân người viết tin là không! Vì theo Điều 18 Thông tư 32/2020/TT-BGDĐT, sách giáo khoa, thiết bị dạy học và tài liệu tham khảo đều do pháp luật quy định, cơ quan quản lý chọn lựa. Nay, triển khai chương trình mới, nhà trường chọn một bộ sách để dạy trong trường buộc giáo viên phải sử dụng, sao có thể không thích là thay bằng tài liệu khác?
Video đang HOT
Bao nhiêu giáo viên có đủ năng lực dạy học theo chương trình, thoát ly sách giáo khoa?
Nói về vấn đề này, bà Phạm Thị Minh Hiền, đại biểu Quốc hội cho rằng: “ Một đội ngũ có trình độ, có bề dày nghiên cứu khoa học, có học hàm học vị được nhà nước đào tạo bài bản mà biên soạn sách còn gặp nhiều thiếu sót và Hội đồng thẩm định yêu cầu thay vẫn bảo vệ đến cùng thì với trình độ bằng cấp của giáo viên vẫn thấp hơn thì giáo viên nào tự tin nói rằng tôi sẽ dùng ngữ liệu đúng hơn so với các giáo sư, tiến sĩ?”.
Quả thật, nhìn vào danh sách chủ biên và các tác giả những bộ sách ai cũng có học hàm học vị.
Ấy vậy mà nhiều văn bản trong sách giáo khoa còn bị sai kiến thức, lệch lạc thông điệp giáo dục thì những giáo viên tiểu học xuất phát điểm chỉ có bằng sơ cấp, trung cấp (nay chuyên tu lên đại học) lại có đủ khả năng tìm ngữ liệu đúng hơn, hay hơn để thay thế hay sao?
Từ xưa đến nay, người viết nhận thấy hầu hết giáo viên đều được đào tạo, tập huấn, kiểm tra chất lượng dạy học theo sách giáo khoa nên khi dạy chỉ trung thành với sách giáo khoa. Nay, bảo thầy cô thoát ly khỏi sách, đặc biệt là tự tìm nguồn tài liệu khác để thay thế hạt sạn, thay thế những bài học chưa hay, đối với phần lớn giáo viên quả là vô cùng khó.
Giao quyền điều chỉnh nội dung dạy học cho giáo viên, vậy ai sẽ là người sẽ thẩm định lại những nội dung ấy có đạt không? Nếu sử dụng học liệu “không qua thẩm định” như quy định trong Luật Giáo dục 2019, giáo viên có vi phạm gì không?
Dù rất buồn, xót xa nhưng cũng phải thẳng thắn nhìn nhận một sự thật rằng những thầy cô giáo đủ năng lực dạy học thoát ly khỏi sách giáo khoa, biết tìm ngữ liệu thay thế phù hợp thì trong một trường có lẽ chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Số giáo viên còn lại thường dạy thụ động, sách viết sao thì cứ dạy y chang như thế, thậm chí có những kiến thức viết chưa phù hợp vẫn luôn trung thành theo kiểu “sách giáo khoa viết thế mà”.
Nguyên nhân một phần do cả một giai đoạn dài thiếu giáo viên nên nhiều nơi tuyển giáo viên tiểu học kiểu “vơ bèo vạt tép”.
Có người tốt nghiệp 12 cho đi học cấp tốc, người chỉ tốt nghiệp lớp 9 chỉ sau vài tháng bổ trợ cấp tốc cũng đã đứng trên bục giảng.
Những thầy cô giáo này vừa đi dạy, vừa đi học cũng chuyên tu, từ xa để có bằng đại học nhưng năng lực cũng không vì thế mà tương xứng với tấm bằng được nhận.
Sau mỗi giờ lên lớp, giáo viên lại tất tả ngược xuôi lo cơm áo gạo tiền để nuôi sống gia đình thì thời gian nào dành cho việc nghiên cứu tài liệu giảng dạy chứ nói gì đến những tài kiệu khác để biết cái hay, cái đẹp, cái cần thay thế những bài học chưa đạt trong sách giáo khoa?
Phải lấy giáo viên làm gốc, hy vọng vào lớp giáo viên trẻ
Rõ ràng, muốn đổi mới giáo dục thành công thì trước hết phải đào tạo giáo viên thật tốt. Giáo viên chính là gốc, là nền tảng cho đổi mới. Chương trình mới có phù hợp đến đâu, Sách giáo khoa có hay đến thế nào nhưng đội ngũ giáo viên chất lượng thấp thì chắc chắn hiệu quả giáo dục sẽ không cao.
Vì thế, cần ưu tiên nguồn nhân lực chất lượng cao để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong giảng dạy là nhiệm vụ cấp thiết nhất hiện nay.
Muốn có một đội ngũ giáo viên tốt, chất lượng buộc phải nâng cao chất lượng tuyển đầu vào. Thế nhưng, làm thế nào để tuyển được người giỏi vào sư phạm lại phải cần đến chế độ đãi ngộ tương xứng.
Cùng với đó, các trường sư phạm cũng cần thay đổi giáo trình giảng dạy, đào tạo giáo sinh theo hướng tích cực, chuyên sâu phát triển năng lực của người học đào tạo ra những giáo viên có các năng lực như:
Dạy học theo từng chủ đề, dạy học thoát ly sách giáo khoa, có khả năng thẩm định các ngữ liệu dạy học chuẩn, dạy học tích hợp, dạy học phân hóa, tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo… được như thế thì chương trình mới triển khai thật sự mới đạt được mục tiêu mong muốn.
Như vậy có thể thấy, đổi mới chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa còn cần đến một chiến lược tổng thể giải quyết nhiều vấn đề trung hạn, dài hạn, chứ không phải cứ ban hành xong chương trình, sách giáo khoa mới là mọi thứ thay đổi ngay được.
Tài liệu tham khảo:
https://giaoduc.net.vn/giao-duc-24h/chuong-trinh-moi-kho-thanh-cong-neu-giao-vien-van-le-thuoc-vao-sach-giao-khoa-post213408.gd
Dậy học lớp 1 theo chương trình, sách giáo khoa mới như thế nào?
Giáo viên chủ động điều phối kế hoạch dạy học theo khả năng tiếp thu của học sinh; hiệu trưởng sát cánh cùng giáo viên... nhằm thực hiện Chương trình GDPT 2018 đạt hiệu quả.
Để thực hiện chương trình mới hiệu quả đòi hỏi GV phải chủ động đổi mới phương pháp dạy học.
Dạy học là quá trình linh hoạt, có tính "mở"
Tại Trường Tiểu học Hòa Bình (Quận 1, TP.HCM), cô Đặng Thị Kiều Diễm Dung - giáo viên Lớp 1/6 đã giãn tiến độ thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 (còn gọi là chương trình mới - PV) và tăng thời lượng tiết dạy để vừa sức với học sinh trong những buổi đầu mới làm quen con chữ.
Riêng môn tiếng Việt lớp 1, được cô Dung phân bổ tiết dạy theo hướng tăng thêm thời lượng ở phần âm, vần để rèn thêm kỹ năng đọc, viết cho học sinh. Trong đó, cô tận dụng tối đa các tiết thực hành, ôn tập, ôn luyện để hỗ trợ, hướng dẫn học sinh hình thành các kỹ năng cơ bản và hoàn thành nhiệm vụ học tập.
Từ phương pháp dạy học "mở", việc thực hiện chương trình mới và sử dụng SGK giảng dạy cho học sinh lớp 1 đã bắt đầu bắt nhịp, làm quen. Đa số học sinh vui vẻ, phấn khởi học tập.
"Quá trình dạy học là quá trình linh hoạt, không mang tính một màu và có tính "mở". Giáo viên nên cố gắng căn cứ vào đặc điểm của học sinh, điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của từng lớp, từng trường để chủ động lựa chọn hay tiến hành những điều chỉnh hoặc bổ sung cụ thể về nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học", Cô Dung cho biết.
So với chương trình GDPT 2006 thời lượng dành cho môn tiếng Việt lớp 1 là 350 tiết (10 tiết/tuần), còn chương trình GDPT 2018 là 420 tiết (12 tiết/tuần), tăng 70 tiết với mong muốn học sinh lớp 1 sớm đọc thông viết thạo, có công cụ để học tốt các môn học khác.
Mặt khác, nội dung sách còn nhiều chữ. Số lượng chữ trong một số bài đọc còn nhiều làm cho việc khai thác hết ý nghĩa của câu chuyện đối với một số học sinh còn hạn chế. Học sinh lớp 1 chưa biết chữ và số nên cũng tạo sự khó khăn cho các em khi tiếp nhận kiến thức, đặc biệt đối với học sinh chậm tiếp thu.
Như vậy, để có được phương pháp giảng dạy hiệu quả, cô Dung cho rằng giáo viên cần thường xuyên sinh hoạt tổ khối chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học; cùng trao đổi, chia sẻ để điều chỉnh chương trình, nội dung, kế hoạch bài dạy phù hợp với đối tượng học sinh.
Bên cạnh đó, giáo viên cần tìm hiểu, đánh giá đúng thực trạng, tìm hiểu kỹ đặc điểm học sinh của lớp mình phụ trách cả về tâm lý, thể chất, hoàn cảnh gia đình và việc trẻ có được học chữ trước hay chưa để tùy mức độ tiếp nhận của các em, từ đó chủ động điều chỉnh kế hoạch dạy học, phân bổ các tiết dạy trong từng giai đoạn cho phù hợp.
Đặc biệt, cô Dung nhấn mạnh: "Giáo viên cần ghi nhận sự tiến bộ của học sinh dù là nhỏ nhất, tuyệt đối không chê bai, phê bình các em. Tăng cường gặp gỡ, trao đổi, phối hợp với phụ huynh để giúp học sinh làm quen, hòa nhập với môi trường, nề nếp học tập và sinh hoạt tại trường. Với những học sinh tiếp thu bài chậm, giáo viên chủ động liên hệ để trao đổi, tư vấn, hướng dẫn, bàn biện pháp phối hợp giữa phụ huynh và giáo viên để giúp các em tiến bộ".
Bộ SGK lớp 1 "Chân trời sáng tạo" được ngành giáo dục TP.HCM lựa chọn giảng dậy trong năm học 2020-2021. Đây là bộ sách được đánh giá là có từ ngữ, hình ảnh gần gũi với học sinh TP.HCM, khắc phục được khuyết điểm của bộ SGK hiện hành có quá nhiều phương ngữ miền Bắc.
Hiệu trưởng phải gần giáo viên hơn nữa
Cũng như các địa phương khác trên cả nước, thời gian đầu các trường tiểu học trên địa bàn TP.HCM triển khai chương trình GDPT 2018, sách giáo khoa mới gặp phải một số khó khăn như trẻ tiếp thu chậm, viết chữ chưa đúng yêu cầu,...
Nhiều người cho rằng, đa số giáo viên còn mang nặng tư duy phương pháp giảng dạy cũ nên khi vận dụng vào chương trình mới cảm thấy áp lực, thiếu chủ động.
Thầy Cao Xuân Hùng, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Kỳ Đồng (Quận 3, TP.HCM) cho biết, ở chương trình mới, giáo viên được trao quyền chủ động trong thiết kế từng bài học, vận dụng phương pháp dạy học phù hợp cho từng đối tượng. Nhưng hiện tại giáo viên vẫn chưa đủ sự tự tin, mạnh dạn trong việc đổi mới phương pháp dạy học.
"Chính những người quản lý giáo dục phải tháo gỡ cho được sự chưa tự tin ở giáo viên. Cần chủ động bàn bạc, trao đổi với giáo viên, đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học", thầy Cao Xuân Hùng nói.
Đồng quan điểm, cô Mai Thị Kim Phượng, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tân Sơn Nhì (quận Tân Phú, TP.HCM) chia sẻ, bên cạnh trao quyền chủ động cho giáo viên trong phân bổ bài dạy thì rất cần sự góp ý cho giáo viên từ ban giám hiệu trường hoặc từ những buổi họp tổ chuyên môn. Cụ thể, hướng dẫn giáo viên cách soạn giảng, sử dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS.
Để giáo viên thật sự tự tin, chủ động đổi mới phương pháp dạy học, thầy Nguyễn Văn Hiếu, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM cho rằng, chính hiệu trưởng đóng vai trò cầu nối vô cùng quan trọng.
"Hiệu trưởng phải xuống lớp cùng dạy, cùng dự giờ mới biết giáo viên đang gặp khó khăn gì, để từ đó góp ý, định hướng chuyên môn. Hiệu trưởng phải gần giáo viên hơn nữa để kịp thời tháo gỡ khó khăn cũng như hỗ trợ thầy cô", Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM nhấn mạnh.
Theo thầy Nguyễn Văn Hiếu, giáo viên hôm nay đã có nhiều nỗ lực, sáng kiến. Chính các giáo viên sẽ là người gỡ được các "nút thắt" chương trình mới mà nhiều người đang lo lắng.
Với thời lượng, nội dung chương trình hiện nay đòi hỏi giáo viên phải chủ động cân đối thời gian, không được bớt thời lượng của môn học để cuối cùng giúp các em học sinh đạt được các yêu cầu về kỹ năng sau một năm học, sau một cấp học.
Cũng lưu ý, sách giáo khoa hiện nay là tài liệu cơ bản và chủ yếu dùng để xây dựng kế hoạch dạy học chứ không phải là tài liệu bắt buộc như trước đây, nên giáo viên có thể chủ động thay đổi ngữ liệu dạy học cho phù hợp.
Mặt khác, cần động viên, khuyến khích tinh thần học tập của học sinh chứ không phê bình trước đám đông để các em mỗi ngày đến trường là một niềm vui. Phối hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh, qua đó nắm bắt tâm lý, hoàn cảnh, năng lực giúp các em hòa nhập học tốt hơn.
"Việc dạy và học chương trình mới có khó khăn nhưng nếu có sự hợp tác, hỗ trợ giữa phụ huynh học sinh với giáo viên, giữa hiệu trưởng với giáo viên và sự quan tâm thường xuyên của Sở GD-ĐT, phòng GD-ĐT thì ngành giáo dục sẽ luôn đi đúng hướng của chương trình đó là phát triển toàn diện năng lực, phẩm chất học sinh", thầy Nguyễn Văn Hiếu nhìn nhận.
Chị Cao Thái Hà, phụ huynh học sinh lớp 1 Trường Tiểu học Võ Văn Tần (Quận 6, TP.HCM) chia sẻ, chương trình GDPT 2018 và sách giáo khoa mới thực sự giúp trẻ năng động, sáng tạo. Nội dung sách giáo khoa triển khai theo từng chủ đề tích hợp các vấn đề trong cuộc sống, giúp trẻ vừa biết chữ, các con số còn nắm được kiến thức tổng quát, hướng đến phát triển tư duy. Khoảng 2 tuần đầu, trẻ có gặp khó khăn nhưng sau đó trẻ tiếp thu bài tốt, hoạt bát, có sự sáng tạo sau mỗi chủ đề bài học.
TP.HCM gặp khó khăn khi triển khai chương trình, sách giáo khoa mới Học sinh được học 2 buổi/ngày, khó tiếp cận chương trình, là những vấn đề mà ngành giáo dục TP.HCM đang phải giải quyết. Trong báo cáo ngày 30/10 về chương trình và sách giáo khoa (SGK) mới sau hai tháng triển khai, ngành giáo dục TP.HCM thừa nhận thành phố có một số khó khăn khách quan và chủ quan khi bắt...