Dạy học trực tuyến: Giảm chi phí, tăng cơ hội tiếp cận

Lợi ích kinh tế tính trên quy mô là động lực. Hầu hết chi phí của những khóa học trực tuyến là cố định, tức chi phí cho mỗi sinh viên sẽ giảm mạnh theo số lượng.

Một sinh viên học trực tuyến trong những ngày không đến trường vì dịch COVID-19 – Ảnh: TRỌNG NHÂN

Đã từ lâu, tại nhiều ĐH, hầu hết nội dung các môn thiên về lý thuyết, từ hóa học , khoa học máy tính cho đến tài chính… đều được “sản xuất” trước và “phân phối” một cách hiệu quả.

Nhưng việc này phụ thuộc rất lớn vào chính sách giáo dục của nhà nước. Một trong những khó khăn là làm sao để san bằng chuyện trường biết áp dụng thành thạo công nghệ với trường không.

Giảng viên ngôi sao

Theo giáo sư David O Dapice – giảng viên ĐH Harvard và Fulbright Việt Nam, những giảng viên nổi tiếng sẽ được biết đến rộng rãi hơn với việc giảng dạy trực tuyến.

Một khóa học trực tuyến với giảng viên kiến thức rộng, có lối trình bày vấn đề lôi cuốn nhất nhì thế giới , thầy cô ấy lại dùng những trang thiết bị hỗ trợ học tập như hoạt hình Pixar và được hỗ trợ từ những nhà làm phim tài liệu giỏi cùng một đội ngũ trợ giảng đang học thạc sĩ.

Một khóa học trực tiếp cùng nội dung nhưng giảng viên chỉ trình độ trung bình, luôn phải nhìn vào giáo án. Giữa hai phương án đó, sinh viên sẽ chọn phương án nào?

Đây là một ví dụ. Hầu hết giáo sư sinh học đều sẽ cảm thấy mình khó lòng vượt qua được giáo sư Eric Lander. Vị giảng viên MIT này đã thực hiện một khóa dẫn nhập vào môn sinh học qua mạng. Khóa học này hấp dẫn đến nỗi hiện có hơn 134.000 sinh viên theo học, nhưng họ không phải đóng học phí.

Thật ra, từ lâu nay đã có những khóa học trực tuyến với những giảng viên không chuyên nhưng lại là những người hàng đầu thế giới trong lĩnh vực của họ.

Những lớp này do Master Class tổ chức với người đứng lớp như Dan Brown – tác giả của Mật mã Da Vinci; Jodie Foster – nữ tài tử đồng thời là đạo diễn; Gordon Ramsay – người phụ trách chương trình truyền hình Vua đầu bếp…

Việc giảng dạy từ xa với những nhà giáo hàng đầu đang được áp dụng rộng rãi. Và một số ĐH Mỹ tiên phong đã có thêm các khoản thu mới, như vậy sẽ lại thúc đẩy việc cải thiện chất lượng.

Chỉ tốn tiền một lần

Việc thực hiện một video dạy học tốt nhất cũng chỉ tốn tiền có một lần và cho dù có bao nhiêu sinh viên học thì chi phí cũng vậy thôi. Chi phí bổ sung duy nhất để mở rộng các khóa học từ xa sẽ là việc mời thêm trợ giảng – sinh viên đang học bậc thạc sĩ chẳng hạn – ở địa phương.

ĐH Cambridge của Anh, theo The Guardian, đã thông báo là hầu hết bài giảng sẽ được đưa lên mạng cho đến mùa hè năm 2021.

Đó cũng là trường hợp của hệ thống ĐH bang California, nơi vừa cho biết sẽ không nhận nửa triệu sinh viên trong 23 cơ sở của mình vào lớp. Tại Canada, những ĐH ở Ottawa và Montreal cùng ĐH McGill, ĐH British Columbia và ĐH Victoria cũng làm như thế.

Không thể thay thế học trực tiếp

Nói đi thì cũng phải nói lại, sinh viên có thể sẽ thích ngồi trong lớp để nghe giảng trực tiếp. Và giảng dạy không phải là nhiệm vụ duy nhất của ĐH.

Theo giáo sư Dwight Perkins – giảng viên ĐH Harvard và Fulbright Việt Nam, kinh nghiệm của những tháng vừa qua cho thấy giảng dạy, học tập trực tuyến không thể nào thay thế những kinh nghiệm rộng lớn mà sinh viên nhận được trong khuôn viên ĐH.

Sinh viên vào trường, một phần còn là để mở rộng mạng lưới quan hệ cũng như có được thông tin giúp họ tìm kiếm việc làm sau này.

Cần hoàn thiện, bổ sung thêm

Đó là ý kiến chung của nhiều giáo viên, lãnh đạo nhà trường khi được hỏi về dự thảo thông tư về dạy học trực tuyến trong nhà trường phổ thông và cơ sở giáo dục thường xuyên.

Cần hướng dẫn kiểm tra, đánh giá

Trong bối cảnh hiện nay, việc công nhận đồng thời có những quy định cụ thể về dạy và học trực tuyến là cần thiết. Tôi cho rằng Bộ GD-ĐT cần có hướng dẫn cụ thể về các phương pháp kiểm tra – đánh giá học sinh khi dạy học trực tuyến.

Trước đây trong thời gian học sinh nghỉ học để phòng tránh dịch COVID-19, trường chúng tôi triển khai dạy trực tuyến nhưng chỉ xét và lấy điểm kiểm tra thường xuyên, còn đợt kiểm tra định kỳ thì vẫn phải thực hiện trực tiếp.

Bây giờ nếu các trường có thể cho học sinh làm kiểm tra trực tuyến và lấy điểm kiểm tra định kỳ thì cần phải làm theo hướng như thế nào để đảm bảo khách quan, công bằng, tránh tình trạng học sinh nhờ sự trợ giúp của người khác trong quá trình làm bài.

Cô Vũ Thị Ngọc Dung (hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân, TP.HCM)

Không thấy nói về phương tiện học tập của học sinh

Tôi đã đọc dự thảo thông tư của Bộ GD-ĐT về tổ chức dạy học trực tuyến nhưng không thấy nói về phương tiện học tập của học sinh. Đối với những em không có phương tiện học tập như điện thoại, máy tính thì cần có giải pháp như thế nào?

Cái khó nhất của giáo viên chúng tôi hiện nay chính là sự phối hợp của phụ huynh, việc liên lạc, nhắc nhở, dặn dò học sinh hiện mất rất nhiều thời gian và cả tốn kém khi nhiều phụ huynh không cho con lên mạng, không cho con dùng Facebook, Zalo, Viber…

Thầy Võ Kim Bảo (giáo viên môn văn Trường THCS Nguyễn Du, Q.1, TP.HCM)

Nhiều khó khăn

Việc triển khai và đẩy mạnh dạy học trực tuyến chính là cơ hội để giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy, đổi mới cách ra đề kiểm tra – đánh giá học sinh. Nhưng hiện việc dạy học trực tuyến đang gặp khá nhiều khó khăn.

Ở một số trường có hẳn một nhóm chuyên hỗ trợ giáo viên dạy trực tuyến như: điểm danh, giám sát học sinh (giáo viên chỉ tập trung vào bài giảng), giải quyết những vấn đề trục trặc về máy móc, đường truyền, quay phim…

Tuy nhiên, không phải trường nào cũng làm được như vậy vì khá tốn kém và cũng mất nhiều nhân lực. Khó khăn tiếp theo chính là ý thức của học sinh và chủ trương, nhận thức của lãnh đạo mỗi trường.

Trên thực tế nếu học sinh không muốn học trực tuyến thì các em có rất nhiều lý do để vắng mặt, giáo viên không muốn dạy trực tuyến thì cứ giao cho học sinh một đống bài tập rồi sau đó công bố đáp án và gọi đó là dạy trực tuyến…

Thầy Phạm Thư Tùng (giáo viên môn vật lý Trường THPT Ernst Thlmann, TP.HCM)

H.HG. ghi