Dấu hiệu nhận biết sớm trẻ tự kỷ

Hoàng Nam11:41 27/05/2012

Tại nhiều quốc gia phát triển, việc phát hiện và can thiệp sớm với trẻ tự kỷ rất quan trọng, vì trẻ sẽ có nhiều cơ hội (trên 30%) hòa nhập xã hội tốt.

Trong khi đó, tỉ lệ thành công khi trẻ tự kỷ được phát hiện muộn là rất ít.

Giai đoạn vàng

Bé M.T., 20 tháng tuổi, được cha mẹ đưa đến một cơ sở đánh giá và can thiệp trẻ tự kỷ với biểu hiện chậm nói, gọi không đáp ứng, không chơi với bạn cùng tuổi, không đáp ứng mắt… Bé chưa được chẩn đoán chính xác do chưa đủ tuổi chẩn đoán chứng rối loạn phát triển, nhất là chứng tự kỷ. Tuy nhiên, bé vẫn được đưa vào chương trình can thiệp sớm với các khiếm khuyết chính về ngôn ngữ và quan hệ xã hội. Sau một thời gian can thiệp, bé cải thiện rất nhiều, phát âm được một số từ, biết hát theo các bài của giáo viên dạy, khả năng chơi với bạn tốt hơn.

Cần can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ. (Ảnh minh họa)

Trường hợp của A.L., 5 tuổi, ngược lại. Bé có biểu hiện tương tự khi 2 tuổi, được cha mẹ đưa đi khám, tuy nhiên bác sĩ cho rằng bé cần đi học lớp mẫu giáo bình thường để hòa nhập, không cần can thiệp đặc biệt. Hậu quả đến 5 tuổi bé vẫn chưa thể nói, chỉ nói được vài từ vô nghĩa và lặp lại, có biểu hiện rối loạn hành vi, khuyết tật trí tuệ và rất khó hòa nhập cộng đồng.

Các nghiên cứu dịch tễ cho thấy tỉ lệ mắc chứng tự kỷ ở trẻ nhỏ chiếm 5-10/10.000 trẻ được sinh ra. Tuy nhiên, một số nghiên cứu gần đây cho thấy phần lớn phụ huynh phát hiện dấu hiệu tự kỷ chậm mất 13 tháng. Đây là điều đáng tiếc. 30 năm trước, các nhà chuyên môn trên thế giới đã đề cao hướng can thiệp sớm, rất nhiều mô hình can thiệp sớm ra đời nhằm giúp trẻ có thể phục hồi tốt nhất.

Video đang HOT

Hiện có nhiều chương trình tạo cơ hội cho trẻ tự kỷ vui chơi. Ảnh: Minh Đức

Sự phát triển đặc biệt về ngôn ngữ, quan hệ giao tiếp và nhận thức trong ba năm đầu đời cực kỳ quan trọng. Trẻ em phát triển ngôn ngữ chủ yếu là giai đoạn trước 3 tuổi. Tuy nhiên, theo tiêu chuẩn chẩn đoán, để đánh giá chính xác chứng tự kỷ phải sau 3 tuổi, như vậy nếu chẩn đoán chính xác thì việc can thiệp cho trẻ mắc chứng tự kỷ rất hạn chế. Và việc can thiệp trẻ tự kỷ, chậm ngôn ngữ trong “giai đoạn vàng” là trước 3 tuổi, được các nhà chuyên môn gọi là can thiệp sớm.

Can thiệp sớm

Thường các chuyên gia sẽ đánh giá sớm trẻ tự kỷ bằng các công cụ trắc nghiệm tâm lý chuyên ngành. Trên cơ sở đó, các nhà chuyên môn sẽ xác định rõ tình trạng và khiếm khuyết của trẻ để có thể xây dựng chương trình can thiệp sớm phù hợp. Nhiều trẻ chỉ có những dấu hiệu tự kỷ nhẹ thì chỉ cần can thiệp một phần thời gian ở cơ sở chuyên biệt, thời gian còn lại sẽ được đưa vào các lớp bình thường hòa nhập. Nếu trẻ có dấu hiệu nặng hơn thường được khuyến cáo phải đưa vào chương trình can thiệp chuyên biệt.

Nếu trẻ có dấu hiệu tự kỷ sớm mà không được đưa vào can thiệp chuyên biệt thường rất khó hòa nhập, nhiều khi di chứng sang các rối loạn khác như rối loạn hành vi, chậm phát triển…

Dấu hiệu nhận biết * Các triệu chứng không đặc hiệu (trước 12 tháng tuổi) Tăng động (kích động khó ngủ, khóc nhiều, khó dỗ dành, hay bị cơn đau quặn bụng do đầy hơi, khó chịu không lý do) hoặc trẻ thờ ơ, yên lặng, dường như thích ở một mình, ít đòi hỏi cha mẹ chăm sóc khả năng tập trung kém: không chú ý hoặc tập trung như các trẻ cùng tuổi. * Các triệu chứng đặc hiệu hơn (sau 12 tháng) liên quan đến kỹ năng giao tiếp và xã hội Mất đáp ứng với âm thanh (cảm giác bị điếc hoặc khiếm thính), ít hoặc không cười trong giao tiếp, không có hoặc giảm kỹ năng giao tiếp không lời hay ít bập bẹ, khó tham gia các trò chơi, các tác động qua lại bằng phát âm, hoạt động giảm hành vi quan sát bằng mắt đặc biệt (có thể quay đi, tránh không nhìn chăm chăm, ánh mắt đờ đẫn, trống vắng hoặc tránh không nhìn khi giao tiếp). * 5 dấu hiệu cờ đỏ phát hiện sớm chứng tự kỷ Viện hàn lâm Thần kinh học của Mỹ đã đưa ra các dấu hiệu báo động của tự kỷ là những trẻ: – Không bi bô, không biết dùng cử chỉ, dấu vào khoảng 12 tháng. – Không biết nói từ đơn khi 16 tháng. – Không biết đáp lại khi được gọi tên. – Không tự nói được câu có hai từ khi 24 tháng. – Mất kỹ năng ngôn ngữ hoặc xã hội ở bất kỳ độ tuổi nào.

Theo ThS Lê Minh Công (Tuổi trẻ)

Dấu hiệu nhận biết sớm bệnh tự kỷ

Quá trình điều trị bệnh tự kỷ ít tốn kém nhưng mất khá nhiều thời gian. Nếu được phát hiện, chẩn đoán và can thiệp sớm một cách bài bản, toàn diện, hợp lí và kiên trì thì trẻ có thể tiến bộ tốt, hòa nhập một cách tương đối trong môi trường gia đình, nhà trường và xã hội.

Hay gặp ở trẻ em

Tự kỷ hay còn được gọi là những rối loạn phát triển lan tỏa là một trong những rối loạn nặng, làm suy yếu chức năng và cản trở cuộc sống nhiều nhất. Trong 2 năm đầu đời, trẻ có thể phát triển, vận động tương đối bình thường, sau đó các khả năng đã có lại mất dần đi. Cha mẹ thường đưa con đi khám khi thấy con chậm nói hoặc đã biết nói nhưng gọi lại không trả lời.

Cần phát hiện sớm các dấu hiệu tự kỷ ở trẻ. Ảnh: TL

Nếu chú ý, cha mẹ sẽ nhận thấy những biểu hiện bất thường xuất hiện khá sớm từ khi trẻ mới 10 - 12 tháng tuổi. Trẻ tự thu mình, không quan tâm đến người khác, không thích chơi chung với trẻ cùng tuổi và chủ động tránh những đứa trẻ này. Không biết chơi các trò chơi bắt chước, những cố gắng để lôi cuốn sự chú ý của trẻ đều vô ích.

Bé không tỏ vẻ trìu mến khi được cưng chiều, ít khóc, bé rất ngoan, thậm chí quá ngoan. Khó khăn khi hiểu và sử dụng ngôn ngữ. Chơi khác thường với đồ chơi. Quá hay kém nhạy cảm với tiếng động, nhìn, nếm sờ hoặc... ngửi. Có thái độ thách thức như hung hăng, tự gây tổn thương hoặc rút lui trầm trọng...

Trẻ thờ ơ, ít đòi hỏi chăm sóc hoặc luôn bứt rứt, quấy khóc, khó ngủ, ít cười, ánh mắt đờ đẫn, không phát âm được khi âu yếm. Khi đến 2 - 3 tuổi, các biểu hiện của bệnh dần bộc lộ rõ. Nhìn chung tất cả trẻ em mắc bệnh tự kỷ đều khiếm khuyết về khả năng tương tác xã hội, khiếm khuyết về khả năng giao tiếp bằng lời (ngôn ngữ) hoặc không lời nói và rối loạn về các hành vi.

Có phải lỗi của mẹ?

Cho đến nay chưa có nghiên cứu nào tìm ra nguyên nhân gây bệnh tự kỷ, mặc dù thế giới không ngừng nghiên cứu về loại rối loạn này. Có những yếu tố góp phần trong rối loạn tự kỷ như di truyền hoặc một số tổn thương não. Ngoài ra, ngạt khi sinh, sang chấn do can thiệp sản khoa, sinh non, vàng da, khuyết tật tâm thần, động kinh, người mẹ khi mang thai nhiễm virut, nhiễm độc... cũng là những yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh này.

Nhận định tự kỷ là do lỗi của cha mẹ thiếu chăm sóc hoặc do phản ứng vaccin tiêm chủng... là rất sai lầm, quan niệm này đã đẩy cha mẹ vào tâm trạng luôn dằn vặt mình, cộng với tình trạng bệnh của con đã khiến cha mẹ mắc bệnh trầm cảm. Tình trạng bệnh của cha mẹ lại tác động trở lại đứa con khiến bệnh trẻ càng nặng thêm.

Tuy nhiên, nếu tách trẻ ra khỏi hơi ấm của mẹ quá sớm sẽ khiến trẻ hụt hẫng, mất phương hướng, trẻ dần dần tự cô lập, nếu có sẵn những yếu tố tự kỷ thì bệnh sẽ mau nặng lên. Trẻ được bao bọc quá kỹ lưỡng trong điều kiện vật chất dư thừa, nhưng không được giao tiếp với thế giới bên ngoài, không được hoạt động, tương tác với trẻ khác, cũng khiến hội chứng tự kỷ thêm trầm trọng.

Có thể lý giải hiện tượng trẻ em nông thôn ít bị tự kỷ hơn trẻ em thành phố là bởi trẻ nông thôn có điều kiện giao tiếp với cộng đồng thuận lợi hơn, được vận động, vui chơi với những trẻ em khác thoải mái hơn, từ đó sẽ phát triển bình thường, hoặc bị tự kỷ nhẹ thì bệnh có thể hoàn toàn tự khỏi.

Cần được phát hiện sớm

Khi thấy trẻ có những biểu hiện bất thường như: Chậm nói, hoặc biết nói rồi ngừng hẳn, chỉ thích chơi một mình, không cười, không tiếp xúc bằng mắt với bố mẹ hay người đối diện, quá say mê một thứ đồ vật nào đó, có những hành vi lặp đi lặp lại, rất thích sắp xếp đồ vật theo thứ tự, ngăn nắp một cách kỳ lạ và có biểu hiện hung hăng khi thứ tự đó bị xáo trộn...

Phần lớn các bậc cha mẹ đã nghĩ đến khả năng con bị tự kỷ. Nhưng do mặc cảm, sĩ diện nên giấu bệnh của con, bất hợp tác với bác sĩ, hoặc khi biết con bị tự kỷ thì rơi vào tình trạng chán nản, suy sụp, buông xuôi... khiến bệnh của trẻ ngày càng nặng. Cuộc chiến với căn bệnh tự kỷ thường kéo dài và rất gian nan, việc phát hiện sớm là rất quan trọng, vì phát hiện càng sớm thì việc can thiệp, khắc phục sẽ có kết quả cao hơn, trẻ càng có nhiều cơ hội hòa nhập với cộng đồng, tự lập trong cuộc sống.

Trẻ từ 18 - 36 tháng tuổi nếu được phát hiện sớm và can thiệp điều trị bởi đội ngũ nhiều chuyên gia thì có khoảng 30% khả năng trẻ sẽ trở lại bình thường, có thể hòa nhập trở lại với cộng đồng. Quá độ tuổi này, việc can thiệp sẽ gặp khó khăn và mất nhiều thời gian hơn.

Một giờ học của trẻ tự kỷ ở TP. Hồ Chí Minh.Ảnh: Duy Khương

Có thể phòng ngừa?

Để tránh nguy cơ trẻ mắc bệnh tự kỷ, khi mang thai, các bà mẹ cần giữ gìn sức khỏe, kiêng rượu, thuốc lá để hạn chế nguy cơ nhiễm độc, đẻ non, đặc biệt tránh dùng nhiều mỹ phẩm (vì nhiều loại chứa chất thủy ngân - nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tự kỷ)... Sau khi trẻ ra đời, không nên tách trẻ khỏi mẹ quá sớm Cha mẹ nên dành nhiều thời gian chăm sóc, trò chuyện, chơi đùa với trẻ để giúp trẻ phát triển năng lực, tránh để trẻ bị chấn động về não, hoặc sang chấn tâm lý.

Một thái độ ân cần, một ánh mắt cảm thông là liều thuốc giúp trẻ tự kỷ và cha mẹ đứng vững và tiếp tục bước trên con đường chông gai. Ngược lại, một lời nói hay một cử chỉ kỳ thị dù nhỏ, cũng đủ làm họ rơi vào tuyệt vọng. Cộng đồng xã hội hãy chung tay hành động vì trẻ tự kỷ, phá đi bức tường ngăn cách để các em được hòa nhập với xã hội. Chỉ như thế mới giúp những đứa trẻ vốn đã kém may mắn đỡ thiệt thòi hơn.

Mỗi năm Bệnh viện Nhi Trung ương tiếp nhận khoảng 6.000 trẻ bị nghi mắc bệnh tự kỷ đến khám và điều trị. Trên thực tế, số trẻ mắc tự kỷ rất lớn vì gia đình không biết, hoặc biết mà lơ là, nghĩ là không quan trọng nên không đưa trẻ đến các bệnh viện chuyên khoa để khám và điều trị. Hiện ở Việt Nam mới chỉ có một vài trung tâm từ thiện của các tổ chức phi chính phủ hoặc tư nhân điều trị cho trẻ tự kỷ.

Đề án để trẻ tự kỷ đến trường giai đoạn 2010-2015 của Bộ Giáo dục & Đào tạo khẳng định: Đến năm 2015 phải có 90% số trẻ tự kỷ đến trường. Tuy nhiên, thực tế đến nay, số trẻ tự kỷ đến trường vẫn còn nhiều rào cản, con số trẻ đến trường mới chỉ đạt khoảng 60-70%.

Theo Bác sĩ Trần Quốc Ninh (Sức khỏe đời sống)

Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm nói? Chậm nói đơn thuần là chứng suy giảm ngôn ngữ và khả năng phát triển ngôn ngữ ở trẻ em khá phổ biến hiện nay. Tuy không liên quan đến việc chậm phát triển trí tuệ nhưng không ít bậc phụ huynh thật sự lo lắng bởi không rõ nguyên nhân, chữa trị làm sao? Và sau này trẻ có thể nói bình...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Chủ đề: đầy hơi khó ngủ tự kỷ khó đỡ yên lặng trẻ tự kỷ khóc nhiều chậm nói đau quặn bụng

Xem thêm Share

Xem nhiều

Khởi tố, bắt tạm giam nữ tài xế ô tô Mercedes gây tai nạn liên hoàn00:39

Bác sĩ phân xác nhân tình ở Đồng Nai lĩnh án tử hình10:00

Nữ tài xế Mercedes đâm hàng loạt xe máy: Đi sai làn đường, có nồng độ cồn00:48

12 giờ nghẹt thở giải cứu doanh nhân Trung Quốc bị bắt cóc, tống tiền 255 tỷ đồng01:20

Câu trả lời của Tổng thống Putin với đề xuất ngừng bắn ở Ukraine07:05

Xác minh clip 2 tài xế dừng xe đánh nhau trên cầu ở vùng ven TPHCM00:51

Hơn 30 nước đồng minh NATO họp kín về Ukraine, Mỹ không được mời?09:41

Ukraine tấn công quy mô lớn vào Nga08:40

Chiến đấu cơ Trung Quốc rơi trên đảo Hải Nam03:13

Nữ tài xế ô tô và người giao hàng đánh nhau giữa phố bị công an mời làm việc00:27

Tổng thống Zelensky tuyên bố 'sứ mệnh hoàn tất' ở Kursk08:46

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Tiêm chủng vaccine là biện pháp hữu hiệu để phòng bệnh sởi

14:15:03 19/03/2025

Khi phát hiện có các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh sởi (sốt, ho, chảy nước mũi, phát ban) cần sớm cách ly và đưa trẻ đến các cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám, tư vấn điều trị kịp thời.

Ca mắc sởi tăng cao, các địa phương đẩy nhanh tiến độ tiêm vaccine

14:04:05 19/03/2025

Theo bác sỹ Hàng Láo Lử, Trưởng khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lai Châu, năm 2024, khoa không ghi nhận ca mắc sởi. Tuy nhiên, từ đầu năm 2025 đến nay, lượng bệnh nhân nhập viện tăng cao.

Năm khuyến cáo phòng bệnh sởi cha mẹ nên biết

13:52:21 19/03/2025

Bệnh sởi lây lan nhanh nhất trong số các bệnh truyền nhiễm, bệnh lây qua không khí khi người bị nhiễm bệnh ho hoặc hắt hơi và chỉ có thể cắt đứt sự lây truyền khi miễn dịch cộng đồng đạt ít nhất 95%.

Quảng Bình rà soát kỹ các đối tượng để tiêm vaccine sởi

13:37:14 19/03/2025

Từ đó nâng cao nhận thức cộng đồng về bệnh sởi cũng như tầm quan trọng của tiêm vaccine phòng ngừa bệnh sởi, nhằm đạt được miễn dịch cộng đồng.

Thuốc điều trị lichen nitidus

13:34:01 19/03/2025

Lichen nitidus không cần điều trị trong hầu hết các trường hợp, vì ở phần lớn bệnh nhân, các nốt sần không ngứa hoặc khó chịu và có thể sẽ tự biến mất theo thời gian. Thông thường, lichen nitidus tự khỏi mà không cần điều trị trong vòng...

Bệnh sởi đang lây lan nhanh, Bộ Y tế khuyến cáo phòng bệnh

13:31:18 19/03/2025

Trong khi sởi là bệnh có tốc độ lây truyền nhanh hơn COVID-19, 90% người chưa có miễn dịch sẽ bị mắc bệnh nếu tiếp xúc gần với bệnh nhân sởi và trung bình một người mắc bệnh có thể lây cho 12-18 người khác.

Bác sĩ buộc phải gây mê mổ mắt cho bệnh nhân vì lý do đặc biệt

11:21:35 19/03/2025

Theo bác sĩ Kiền, điều trị cho bệnh nhân mắc hội chứng Down luôn là thử thách lớn, vì bệnh nhân thường khó kiểm soát được hành vi nên không thể hợp tác tốt.

Người phụ nữ mắc hội chứng "trái tim tan vỡ" sau hôn mê do ngã thang

10:24:01 19/03/2025

Ngã từ độ cao khoảng 3m, người phụ nữ nhập viện trong tình trạng hôn mê. Bốn ngày sau, bệnh nhân đột ngột xuất hiện triệu chứng nhồi máu cơ tim cấp và được chẩn đoán mắc hội chứng trái tim tan vỡ .

Xét nghiệm máu ung thư tuyến tụy với độ chính xác 85%

08:27:59 19/03/2025

Ngoài ra, xét nghiệm này còn loại trừ được 98% bệnh nhân không mắc ung thư và phân biệt chính xác 100% bệnh nhân có bệnh lý tuyến tụy khác nhưng không phải ung thư.

Tạm biệt viêm nhiễm với 6 siêu thực phẩm giúp bạn sống khỏe mỗi ngày

08:22:47 19/03/2025

Viêm là phản ứng miễn dịch tự nhiên của cơ thể, nhưng viêm mãn tính lại là kẻ thù của sức khỏe, liên quan đến các bệnh tim mạch, viêm khớp và rối loạn tự miễn dịch.

Bảo vệ sức khỏe răng miệng, nâng cao chất lượng cuộc sống

08:20:16 19/03/2025

Thực tế, sức khỏe răng miệng đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống. Một hàm răng khỏe mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc ăn nhai, tiêu hóa, phát âm, thẩm mỹ giúp mọi người tự tin hơn trong giao t...

Lạm dụng uống nước lá cây, nhiều người nhập viện vì men gan tăng cao

08:18:51 19/03/2025

Người bệnh được điều trị tích cực kiểm soát đường huyết, điều trị phục hồi chức năng gan. Sau 5 ngày, sức khỏe đã ổn định, người bệnh hết mệt, ăn uống tốt, hết đầy tức ngực và được xuất viện.