Cùng Tổng Chủ biên vì sao mỗi sách lại có cách dạy chữ P, âm “pờ” khác nhau?
Sách Tiếng Việt 1- Kết nối tri thức với cuộc sống, dạy chữ cái P, âm “pờ” khác với bộ Chân trời sáng tạo, dù cùng Tổng Chủ biên và Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
Ngày 25/2, Phó Giáo sư Bùi Mạnh Hùng Tổng Chủ biên Tiếng Việt 1, bộ Kết nối tri thức với cuộc sống, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, khẳng định sách có dạy chữ P (chữ pê), âm đầu và âm cuối P (pờ). [1]
Thế nhưng, lời khẳng định của vị Phó Giáo sư vẫn không làm thỏa mãn một số nhà giáo, nhà nghiên cứu ngôn ngữ học, vì thế cuộc tranh luận vẫn chưa ngã ngũ.
Sách Tiếng Việt 1, bộ Kết nối tri thức với cuộc sống, dạy chữ P, âm P thế nào?
Theo Phó Giáo sư Bùi Mạnh Hùng, sách Tiếng Việt 1, bộ Kết nối tri thức với cuộc sống, dạy âm đầu P (âm pờ) trong bài dạy âm PH (âm phờ). Trước khi học âm PH, học sinh được luyện đọc âm P, chứ không học âm P riêng và không có từ ứng dụng riêng cho âm đầu P.
Sau khi làm quen, tập đọc âm P ngay trước khi học âm PH, học sinh được luyện đọc âm đầu P trong một số bài học sau đó, chẳng hạn, khi học vần IN, các em luyện đọc và viết từ đèn pin (trang 78, tập một), luyện đọc từ Sa Pa trong đoạn văn viết về Tây Bắc (trang 105 tập một) và trong bài đọc Ruộng bậc thang ở Sa Pa (trang 154, tập hai).
Sở dĩ các tác giả chọn cách dạy này vì âm P và PH đều được học trong phần “Âm”, ở khoảng tuần 5 hoặc tuần 6 của lớp 1. Nếu dạy âm P riêng thì cần phải có “từ ứng dụng” để học sinh tập đọc và phát triển vốn từ.
Phó Giáo sư Bùi Mạnh Hùng cho biết, học sinh không học âm P riêng và không có từ ứng dụng riêng cho âm đầu P. (Ảnh: Phan Thế Hoài)
Những từ này chỉ chứa các âm tiết mở (bộ phận vần chỉ có 1 nguyên âm), nghĩa là buộc phải dùng từ như pi-a-nô/piano, pa-nô/panô,….; không thể dùng các từ như Sa Pa, Nậm Pì,… vì 2 lí do: học sinh chưa được học âm S (trong Sa Pa) và vần ÂM (trong Nậm Pì); do thông thường, tên riêng không được dùng ở phần dạy phát triển vốn từ.
Mới chỉ được học 5 – 6 tuần mà học sinh phải đọc và hiểu nghĩa của những từ như pi-a-nô/piano, pa-nô/panô,…. là không phù hợp. Chắc hẳn nhiều người sẽ e ngại vì học sinh lớp 1, mới đến trường mấy tuần, mà phải đọc, viết và hiểu nghĩa của những từ không quen thuộc như vậy.
Đồng thời, đây cũng là sự kế thừa cách dạy của sách giáo khoa Tiếng Việt 1, năm 2000 của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Bộ Chân trời sáng tạo dạy chữ P, âm pờ theo cách nào?
Theo tìm hiểu của cá nhân người viết, sách Tiếng Việt 1 (tập 1), bộ Chân trời sáng tạo, Phó Giáo sư Bùi Mạnh Hùng làm Tổng Chủ biên và do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ấn hành lại dạy chữ P, âm pờ ngay từ phần “Âm” (trang 60 tập 1). [2]
Trước hết, chữ cái P, PH được ghi ở phần mục lục (trang 4). Tiếp đến, bài học: “Đi sở thú” (trang 60), sách dạy chữ cái P, âm P riêng biệt. Cụ thể, đó là các từ “pa nô” (trang 60), “pa tê” (trang 61).
Sách Tiếng Việt 1 – Chân trời sáng tạo, dạy chữ P, âm P ngay từ phần “âm”. (Ảnh: Phan Thế Hoài)
Video đang HOT
Sách Tiếng Việt 1, Chân trời sáng tạo, dạy từ “pa tê”. (Ảnh: Phan Thế Hoài)
Vấn đề đặt ra là, ngày 25/2, Phó Giáo sư Bùi Mạnh Hùng nói rằng, sách giáo khoa Tiếng Việt 1 của Bộ Giáo dục và Đào tạo (chương trình Tiếng Việt năm 2000) đã áp dụng cách thứ nhất (dạy âm đầu P (âm pờ) trong bài dạy âm PH (âm phờ). Trước khi học âm PH, các em được luyện đọc âm P, chứ không học âm P riêng và không có từ ứng dụng riêng cho âm đầu P)
Cách dạy này rất quen thuộc với đông đảo giáo viên dạy tiếng Việt lớp 1 trên cả nước trong 20 năm qua. Sách giáo khoa Tiếng Việt 1, bộ Kết nối tri thức với cuộc sống, kế thừa cách dạy này.
Vậy tại sao sách Tiếng Việt 1, Chân trời sáng tạo, Phó Giáo sư Bùi Mạnh Hùng chọn cách dạy thứ hai (dạy âm P riêng và đưa những “từ ứng dụng” như pi-a-nô/piano, pa-nô/panô để học sinh tập đọc và phát triển vốn từ)?
Liệu Phó Giáo sư Bùi Mạnh Hùng có tự mâu thuẫn với lời nói, quan điểm của chính mình? Tóm lại, cách dạy thứ nhất và cách dạy thứ hai thì cách nào ưu việt hơn?
Về hai bộ sách có cách dạy khác nhau, Báo VietNamNet ngày 24/2 dẫn lời Phó Giáo sư Bùi Mạnh Hùng khẳng định: “Cả hai cách đều đúng, nhưng với quan điểm của nhóm chúng tôi, cách của bộ Kết nối tri thức với cuộc sống hiệu quả hơn, dạy âm vần tiết kiệm thời gian hơn. Bộ Chân trời sáng tạo do Phó Giáo sư Nguyễn Thị Ly Kha làm Chủ biên, và tôi tôn trọng giải pháp của Chủ biên”. [3]
Phó Giáo sư Bùi Mạnh Hùng tôn trọng giải pháp của Phó Giáo sư Nguyễn Thị Ly Kha, vậy hàng triệu học sinh lớp 1 hết thế hệ này đến thế hệ khác phải chịu thiệt thòi khi học sách Tiếng Việt 1, bộ Chân trời sáng tạo?
Có lẽ đây cũng là một trong những lí do gây tranh cãi về dạy chữ P, âm P trong những ngày qua. Chẳng hạn một số bài viết được đăng tải trên các báo như: “Sách Tiếng Việt 1 chưa dạy chữ P: Cuối cùng chỉ có học trò chịu thiệt” (Báo Đại Đoàn Kết ngày 25/2). [4]
“Giải thích của Tổng chủ biên Tiếng Việt 1 chưa hướng đúng trọng tâm của dư luận” (Báo Đại Đoàn Kết ngày 25/2). [5]
Thầy Đào Quốc Vịnh: “Tác giả sách giáo khoa Tiếng Việt đang không phân biệt được âm pờ và chữ P” (Báo VOV.VN ngày 25/2). [6].
Liên quan đến việc dạy chữ P, âm P, tôi đã tham khảo cách dạy của sách Tiếng Việt 1, Cánh Diều, thì được biết, sách này cũng dạy âm P, chữ P riêng. Theo đó, bài 23 (trang 44) dạy chữ P, PH, lấy ví dụ từ “pi a nô”, “pa nô”. [7]
Sách Tiếng Việt 1, Cánh Diều dạy chữ P, âm pờ độc lập. (Ảnh: Phan Thế Hoài)
Thay lời kết
Khoản d Điều 1 Quyết định 404/QĐ-TTg ngày 27/3/20215 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông có nội dung như sau:
“Thực hiện một chương trình, nhiều sách giáo khoa… Chương trình mới được thực hiện thống nhất trong toàn quốc, trong đó quy định những yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực của học sinh sau mỗi cấp học, nội dung và thời lượng giáo dục bắt buộc đối với tất cả học sinh, đồng thời có một phần thích hợp để các cơ sở giáo dục chủ động vận dụng phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương…”. [8]
Vậy, cách dạy chữ P, âm pờ của sách Tiếng Việt 1, Kết nối tri thức với cuộc sống, khác với bộ Chân trời sáng tạo và Cánh Diều thì “Chương trình mới được thực hiện thống nhất trong toàn quốc” ở chỗ nào?
Tôi cho rằng, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam và đội ngũ tác giả cần thẳng thắn nhìn vào sự thật để chỉnh sửa sách giáo khoa Tiếng Việt 1, Kết nối tri thức với cuộc sống, sao cho hợp lí, nhất là sách dạy cho học sinh chỉ mới lên 6 tuổi.
Tài liệu tham khảo:
[1] //giaoduc.net.vn/giao-duc-24h/tong-chu-bien-tieng-viet-1-sgk-bo-ket-noi-co-day-chu-p-pe-va-am-p-po-post224632.gd
[2] //drive.google.com/file/d/1f5oYgFV7nsxcILFEr0VBliX_LKMkTh9v/view
[3] //vietnamnet.vn/vn/giao-duc/chu-bien-vu-bo-chu-p-dung-ten-2-bo-sgk-2-cach-day-khac-nhau-818393.html
[4] //daidoanket.vn/sach-tieng-viet-1-chua-day-chu-p-cuoi-cung-chi-co-hoc-tro-chiu-thiet-5680516.html
[5] //daidoanket.vn/giai-thich-cua-tong-chu-bien-tieng-viet-1-chua-huong-dung-trong-tam-cua-du-luan-5680491.html
[6] //vov.vn/xa-hoi/giao-duc/thay-dao-quoc-vinh-tac-gia-sgk-tieng-viet-dang-khong-phan-biet-duoc-am-po-va-chu-p-post926527.vov
[7] //booktoan.com/sach-giao-khoa-tieng-viet-lop-1-canh-dieu.html?fbclid=IwAR0RYQdOgq7FCxY47OvdLlQDd4wODBqhqfP_BQHtI8qKL2MTr_Emw84sOhM
[8] //thuvienphapluat.vn/van-ban/Giao-duc/Quyet-dinh-404-QD-TTg-2015-doi-moi-chuong-trinh-sach-giao-khoa-giao-duc-pho-thong-270720.aspx
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
Giải thích của Tổng chủ biên Tiếng Việt 1 chưa hướng đúng trọng tâm của dư luận
Trước lý giải của PGS.TS Bùi Mạnh Hùng, Tổng chủ biên Sách Tiếng Việt 1 của bộ Kết nối tri thức và cuộc sống, PGS.TS Nguyễn Hữu Đạt, Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa Phương Đông cho rằng, cách giải thích của ông Tổng chủ biên chưa hướng đúng vào trọng tâm của dư luận.
Tiếng Việt 1 không dạy chữ P là hoàn toàn không có cơ sở
Theo PGS.TS Bùi Mạnh Hùng, Tổng chủ biên kiêm chủ biên SGK Tiếng Việt 1, Bộ Kết nối tri thức với cuộc sống của NXB Giáo dục Việt Nam, bảng chữ cái trong sách giáo khoa (SGK) Tiếng Việt 1, bộ "Kết nối tri thức với cuộc sống" có đầy đủ 29 chữ cái theo quy định của Bộ GD-ĐT (trang 12, tập một). Đây là quy định "cứng", không có bất kì bộ SGK nào dám thay đổi và không có lý do gì để thay đổi.
Ông Hùng khẳng định ở nhiều bài học trong bộ sách này, học sinh được học và luyện viết chữ P qua ngữ liệu là những từ như đèn pin, cặp da, cá mập, lốp xe, tia chớp, bếp, bìm bịp, búp sen,... (trang 78, 118, 120, 124,... tập một).
Ở tập hai, trong các văn bản đọc thì số các từ có chữ P không thể tính hết. Vì vậy, ý kiến cho Tiếng Việt 1 không dạy chữ P là hoàn toàn không có cơ sở.
Về vấn đề là dạy âm P (pờ) (được ghi bằng chữ P, chữ pê) như thế nào, ông Hùng cho hay trong tiếng Việt, âm P xuất hiện chủ yếu là cuối âm tiết. Trong một số trường hợp, xuất hiện đầu âm tiết.
"Trước hết, xin nói về việc dạy âm P cuối âm tiết (hiện tượng phổ biến). Qua loạt bài dạy vần ở tập một như ap, ăp, âp (trang 118); op, ôp, ơp (trang 120); ep, êp, ip, up (trang 124),... và những từ như đã nêu ở trên (cặp da, cá mập, lốp xe, tia chớp, bếp, bìm bịp, búp sen,...) thì có thể thấy rõ, SGK Tiếng Việt 1, bộ Kết nối, có dạy âm P cuối và dạy nhiều.
Còn về việc dạy âm đầu P (pờ), tất cả các bộ sách Tiếng Việt 1 đều phải đạt được mục tiêu học xong lớp 1, học sinh có khả năng đọc được các từ như đèn pin, Sa Pa, Nậm Pì,...", chủ biên SGK Tiếng Việt 1, bộ "Kết nối tri thức với cuộc sống" nói.
Tuy nhiên, ông Hùng cũng cho rằng mỗi bộ sách có thể có những cách khác nhau. Cách thứ nhất, dạy âm đầu P (âm pờ) trong bài dạy âm PH (âm phờ). Trước khi học âm PH, các em được luyện đọc âm P, chứ không học âm P riêng và không có từ ứng dụng riêng cho âm đầu P.
Cách thứ hai sẽ dạy âm P riêng và đưa những "từ ứng dụng" như pi-a-nô/piano, pa-nô/panô để học sinh tập đọc và phát triển vốn từ.
Lý giải về việc chọn cách thứ nhất, ông Hùng cho rằng âm P và PH đều được học trong phần âm, ở khoảng tuần 5 hoặc tuần 6 của lớp 1. Nếu dạy âm P riêng thì cần phải có "từ ứng dụng" để học sinh tập đọc và phát triển vốn từ.
"Tiếng Việt 1, bộ "Kết nối tri thức với cuộc sống" có dạy chữ P (chữ pê), âm đầu và âm cuối P (pờ) (ghi bằng chữ P). Tất cả đều dạy theo cách quen thuộc với giáo viên dạy tiếng Việt lớp 1 trên cả nước trong nhiều năm qua", ông Hùng khẳng định.
Chủ trương không đúng và lạc hậu với tình hình
Trước thông tin phản ánh việc âm P (pờ) không được dạy trong Sách Tiếng Việt 1 bộ Kết nối tri thức với cuộc sống của NXB Giáo dục Việt Nam và chữ P không có trong mục lục của sách này, trao đổi với phóng viên Đại Đoàn Kết Online, PGS.TS Nguyễn Hữu Đạt, Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa Phương Đông nêu quan điểm, trong các kết quả nghiên cứu về ngữ âm học tiếng Việt từ cuối thế kỷ trước, âm P được coi là âm mượn từ tiếng Âu châu.
Nói cách khác, người ta quan niệm đó là âm không có trong tiếng Việt. Về bản chất, nó là phụ âm môi - môi, khi phát âm hơi bật ra nên gọi là phụ âm bật hơi, tắc vô thanh.
Tuy nhiên, đó là nhìn nhận P với tính chất là phụ âm đầu. Trong cấu tạo âm tiết tiếng Việt, P còn tham gia với tư cách là phụ âm cuối. Nó có mặt trong rất nhiều từ như: khiếp (khiếp đảm, khiếp vía, khiếp hãi), tiếp (tiếp nhận, tiếp theo, tiếp tục). Đặc biệt là nó có mặt trong nhiều từ láy: chiêm chiêm, thiêm thiếp... Do đó, dạy tiếng Việt cho các em không thể dạy âm P.
Trên phương diện từ vựng, vào thời điểm đó, các kết quả nghiên cứu cho thấy, các từ có âm P mở đầu tồn tại rất ít. Đó là các từ như: pinh pông (bóng bàn), pô pô lin, pê ni xi lin... Tuy nhiên, đến giai đoạn hiện nay thì tình hình đã khác nhiều.
Do quá trình hội nhập khu vực và thế giới, số lượng các từ có âm P từ nước ngoài vào Việt Nam không còn ít như trước mà ngày một tăng lên. Có thể nói là càng ngày càng nhiều.
Như thế, việc không dạy âm P trong Sách Tiếng Việt 1 của bộ Kết nối tri thức với cuộc sống là chủ trương không đúng và lạc hậu với tình hình.
Trước lý giải của PGS.TS Bùi Mạnh Hùng, Tổng chủ biên Sách Tiếng Việt 1 của bộ Kết nối tri thức và cuộc sống, PGS.TS Đạt cho rằng, cách giải thích của ông Tổng chủ biên chưa hướng đúng vào trọng tâm của dư luận.
Đó là dạy âm P khi nó đứng trước các nguyên âm. Rõ ràng, chỉ giới thiệu các từ có âm P là chưa đủ mà phải dạy nó với tư cách là một phụ âm đầu. Dù có quan niệm cho rằng, đó là âm ngoại lai, nhưng thực tế nó đã đi vào hệ thống ngữ âm tiếng Việt.
"Tất nhiên, biện lý rằng, nhà ngữ âm hàng đầu của Việt Nam coi đó là âm ngoại lai nên có thể coi đó không phải là phụ âm đích thực của tiếng Việt và không chú trọng dạy nó. Như thế lại càng sai hơn nữa, vì như tôi nhấn mạnh, cách quan niệm như vậy là cách quan niệm rất cũ.
Chứng cớ là, trong danh mục tên người và địa danh của các dân tộc thiểu số Việt Nam, âm P là một âm không hiếm gặp: Giàng A Páo, Sa Pa, suối Nậm, Pắc Bó (Pác Bó)... trong đó có cả các địa danh có tính lịch sử", PGS.TS Đạt phân tích.
PGS.TS Đạt cũng khẳng định: "Như vậy quan niệm cho rằng, chưa dạy chữ P vì rất ít từ tiếng Việt có chữ P đứng trước các nguyên âm là quan niệm thiếu tính khoa học, đặc biệt rất xa rời thực tiến phát triển của ngôn ngữ cũng như của xã hội.
Theo thông lệ trên thế giới thì, thường thường, sau 20 năm người ta phải thay SGK để tránh tụt hậu. Từ thời điểm như tôi vừa nêu, đến nay đã trải qua 30 - 40 năm rồi. Chủ trương dạy tiếng Việt như vậy theo tôi là chưa đáp ứng được chuyên môn cũng như thực tế. Nó rất bất lợi cho khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ em".
Liên quan vụ "Sgk Tiếng Việt 1 không dạy chữ/âm p"?: Cần nhìn thẳng vào sự thật! Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tô Hiến Thành tiếp tục "đấu" sau khi bên biên soạn và xuất bản sách lên tiếng Phản hồi ý kiến cho rằng sách giáo khoa (SGK) Tiếng Việt 1 bộ Kết nối tri thức và cuộc sống (gọi tắt là Tiếng Việt 1) không dạy chữ p, Nhà Xuất bản (NXB) Giáo dục Việt Nam cho rằng...