“Cô giáo toàn cầu” Hà Ánh Phượng: Không ngại phát biểu vấn đề nóng trước Quốc hội nhưng nể nhất là quyết định cực ngầu này

Cách đây 1 năm cô giáo Mường “từ vườn chuối” một huyện miền núi bất ngờ tỏa sáng khi lọt top 10 giáo viên toàn cầu nhờ “ lớp học xuyên biên giới”.

Cách vận dụng học trực tuyến sinh động “với tay sang bên kia trái đất” ngay từ khi dịch Covid-19 chưa xuất hiện khiến khá nhiều người ngạc nhiên…

Năm 2021, Hà Ánh Phượng tiếp tục gặt hái thêm nhiều thành công khi trúng cử Đại biểu Quốc Hội khóa XV, là 1 trong 11 giáo viên xuất sắc đạt Giải thưởng Công chúa Thái Lan và một số giải thưởng danh giá khác… Cô Phượng cũng nhận được nhiều lời mời làm việc vô cùng hấp dẫn như cấp nhà cấp đất, mức lương trăm triệu, nhưng cô từ chối để kiên định ở lại làm cô giáo làng…

Hà Ánh Phượng, giáo viên trường THPT Hương Cần (Thanh Sơn, Phú Thọ)

Lọt Top 10 giáo viên toàn cầu – giải thưởng được ví như “Giải Nobel của giáo dục”

Là 1 trong 10 gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu

Là đại biểu Quốc Hội khóa XV

Là GV đạt giải giáo viên tiêu biểu, có thành tích xuất sắc KV Đông Nam Á do Quỹ Giải Thưởng Công Chúa Thái Lan trao tặng

Từ cô giáo Mường với tay ở “vườn chuối quê nhà” sang bên kia bán cầu…

Hà Ánh Phượng sinh ra ở một xã huyện miền núi tỉnh Phú Thọ, nơi có 80% là dân tộc thiểu số. Thời còn nhỏ Phượng cũng từng là 1 cô bé nhút nhát, tự ti, Phượng cũng có mặc cảm vì mình sinh ra ở một vùng quê nghèo. Nhưng sự hiếu học của cô bé Phượng thì rất lớn.

Bố Phượng khi biết con gái muốn trở thành cô giáo đã tự tay đóng bảng gỗ để con được tự diễn vai cô giáo trong vườn nhà. Bố cũng là người đèo Phượng hàng mấy chục cây số chỉ để mua 1 cuốn sách con cần ở trung tâm.

Không biết có phải nhờ thế mà sau này khi học ĐH, Phượng luôn tự đi làm thêm kiếm tiền lo việc học hành để ít phải phiền đến cha mẹ. Cũng nhờ làm thêm từ thời sinh viên đã giúp Phượng tự lập sớm mà còn cho cô sự năng động, giúp ích cho việc học ngoại ngữ và cũng khiến cô trưởng thành hơn. Cũng nhờ nó mà Phượng biết sắp xếp cuộc sống khoa học, biết lên kế hoạch để việc làm thêm không ảnh hưởng đến học hành và biết phát huy khả năng tự học.

Sau khi ra trường đi làm, trải nghiệm 3 năm ở thành phố đủ để hiểu mình đang đứng ở đâu muốn gì. Phượng quả quyết từ chối mức lương ngàn đô về lại quê hương mình để làm cô giáo làng, mẹ Phượng lại là người ủng hộ con gái.

Phượng không quên ước mơ thuở nhỏ, không quên mong muốn được giúp ích phần nào cho quê hương yêu dấu. Cô giáo cấp 2 là người Phượng vô cùng ngưỡng mộ và mong ước được trở thành như cô. Phượng cũng hiểu quê hương còn nghèo, còn lạc hậu nên cô cần trở về để góp 1 phần sức lực nào đó.

Phượng tâm sự: “Mình hiểu giáo dục là vũ khí mạnh nhất để thay đổi thế giới. Mình không có thể thay đổi được cả thế giới nhưng sẽ góp sức 1 phần nào đó cho quê hương mình”. Phượng cũng muốn các em học sinh tự tin hơn, khát vọng hơn và dám quả quyết để chạm tay tới những ước mơ mà các em đã từng mơ như Phượng trước đây.

Nhờ bước khởi đầu đó mà tháng 11 năm 2020 đã có 1 cô giáo còn rất trẻ, người dân tộc Mường, từ vườn chuối nhà mình đã với tay sang bán cầu thế giới để được xướng tên trong “top 10 giáo viên toàn cầu”. Người đã làm xôn xao phố huyện miền núi vì làm được kỳ tích không tưởng, khi tạo ra “lớp học xuyên biên giới” để học trò quê mình dù con nhà nông chính gốc nhưng tự tin thuyết trình với đầu bên kia là bạn bè thuộc 7 quốc gia khác nhau.

Việc ứng dụng công nghệ 4.0, việc không ngừng tìm cách đổi mới sáng tạo trong việc dạy và học đã khiến cho Phượng nổi tiếng từ vườn chuối quê nhà, người ta khâm phục với cú lội ngược dòng ngoạn mục ấy.

“Trong một buổi sinh hoạt chuyên môn xung quanh mô hình lớp học không biên giới và nhà bị mất điện nên mất wifi. Không muốn dang dở sự kết nối, hàng xóm thì có điện nhưng buổi trưa sang tận nhà thì phiền họ nếu “ké” wifi, nên tôi ra ngồi ở vườn chuối bắt wifi hàng xóm và kết nối với thầy cô ở châu lục khác. Nên câu chuyện từ vườn chuối vươn tay ra thế giới là có thật, chứ không phải chỉ là hình tượng như nhiều người nghĩ đâu”, Phượng nói.

Và nhờ lớp học không biên giới học trò của cô Phượng không cần visa đã du lịch tới 51 nước khám phá bao nhiêu câu chuyện văn hóa thú vị, xây những tình bạn xuyên biên giới. “Tôi tin cái các em học được không chỉ là ngoại ngữ mà là sự tự tin nói chung. Học trò của tôi đã có em nối bước tôi để vào trường ĐH Hà Nội, có em thi được điểm cao thứ 2 toàn trường”, cô Phượng tự hào nói.

Phượng không ngại tự nhận mình là “cô giáo tham vọng” nhưng cô tham vọng không vì muốn nổi danh mà vì muốn đem học sinh trường làng của mình vươn ra thế giới để trở thành những công dân toàn cầu. Cô Phượng muốn chứng minh dù môi trường học tập còn khó khăn, nhưng đó không phải là lý do để cô và trò thôi ước mơ và chinh phục nó.

… đến nữ đại biểu Quốc Hội không ngại phát biểu những vấn đề nóng của giáo dục

Tháng 6 năm 2021, cô Hà Ánh Phượng trúng cử đại biểu Quốc hội khóa XV. Với môi trường giáo dục mà nhiều người cho rằng thường ngại va chạm, nhưng cô Phượng cho biết mình sẽ không ngại nói đến những vấn đề nóng của giáo dục: “Tôi biết rằng mình là người đại diện cho rất nhiều cử tri trong đó có nhiều thầy cô giáo, các em học sinh và các bậc phụ huynh trong cả nước trao gửi niềm tin. Tôi cũng đang cùng học sinh thực hiện nhiều dự án với các chủ đề nóng như “Phòng chống bạo lực trên không gian mạng” hay “Bạo lực học đường”… Vì vậy không có lý do gì để tôi lảng tránh những vấn đề nóng của giáo dục“.

Sự thực ngoài việc dạy trên lớp cô Phượng đang cùng các em học sinh thực hiện 2 dự án lớn. Dự án được tài trợ bởi Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ là cô trò cùng làm dự án dài hạn về tâm lý học đường. Hiểu được tầm quan trọng của học sinh trong bối cảnh hiện tại có nhiều vấn đề liên quan đến tâm lý, căng thẳng thi cử, bạo lực học đường, vấn đề bắt nạt trên không gian mạng, tình yêu học đường… nên cô Phượng thực hiện dự án này.

Dự án liên quan đến bạo lực trên không gian mạng nhằm nâng cao nhận thức của các em học sinh trong việc sử dụng mạng internet, tránh bị bắt nạt cũng là vấn đề nóng của giáo dục.

Hiện tại cô Phượng cũng không ngừng phát huy những sáng kiến như dạy học qua phim, dạy học qua âm nhạc, mô hình lớp học xuyên biên giới hay là những dự án gắn liền với 17 mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc.

Cô Phượng cũng là người năng nổ và nhiều kinh nghiệm trong việc học trực tuyến, áp dụng công nghệ 4.0 ngay từ khi dịch Covid-19 chưa xuất hiện. Người biết ứng dụng công nghệ tạo ra những buổi học sinh động và hấp dẫn khiến trò nào cũng say mê.

Bí quyết để giờ học trực tuyến sinh động khiến học sinh say mê, nói không với ngủ gật hay làm việc riêng

Với “lớp học không biên giới” cô Phượng là người đã áp dụng công nghệ 4.0 phá được rào cản giới hạn trong 4 bức tường, khiến lớp học vượt qua lũy tre làng đến các quốc gia trên thế giới. Và với thời điểm hiện tại khi dịch bệnh Covid-19 diễn ra phức tạp thì học trực tuyến đang là cách giáo dục thích ứng phù hợp thì cô Hà Ánh Phượng là người có nhiều kinh nghiệm vì đã đi trước đón đầu trong phương pháp dạy và học này.

Từng biết cách phát huy lợi thế của việc học trực tuyến khi Covid-19 chưa ập đến, cô Hà Ánh Phượng cho rằng, hình thức này có thể tạo ra kết quả giảng dạy đáng kinh ngạc nếu có sự phối hợp chặt chẽ từ nhà trường, giáo viên, học sinh và gia đình.

Cô Phượng không phủ nhận những khó khăn khi triển khai học trực tuyến, nhưng trong điều kiện học trực tuyến bình thường, phương pháp này với cô vẫn có nhiều lợi ích ưu việt. Bởi việc dạy và học trực tuyến có thể cho phép giáo viên thiết kế bài dạy sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn, thu hút sự tương tác của học sinh hơn lớp học truyền thống.

Theo cô Phượng, nhờ sự hỗ trợ của công nghệ, giáo viên có thể dễ dàng lồng ghép các nội dung số vào trong bài giảng. Ví dụ, giáo viên có thể biến các nội dung bài học dưới dạng các trò chơi, thông qua phần mềm trực tuyến như Quizizz, Kahoot, Blooket, Nearpd, Gimkit…, hay các phần mềm lấy ý kiến, phiếu bầu của học sinh; dễ dàng kết nối với các lớp học khác trong và ngoài nước để thực hiện nhiệm vụ học tập,…

Cô Phượng lấy ví dụ, trước đây, trong giờ Writing truyền thống, giáo viên thường khó có thể quản lý và nắm bắt được học sinh đang viết đến đâu, tiến độ ra sao. Một tiết học 45 phút quá ngắn để giáo viên có thể cùng lúc chữa bài cho từng em và phát hiện ra lỗi sai.

Nhưng khi học trực tuyến, trên cùng một giao diện như padlet, whiteboard.fi, livesheet, hệ thống Office online…giáo viên có thể nhìn thấy tiến độ viết, hay quan điểm của từng học sinh trong cả lớp, có thể nhắc nhở, chỉnh sửa trực tiếp vào bài nếu học sinh đó viết sai.

Đặc biệt, cũng nhờ học trực tuyến mà các thầy cô giáo cần học hỏi không ngừng, học từ đồng nghiệp nhưng không dừng lại ở một phạm vi trường học mà nâng lên phạm vi toàn cầu. Các thầy cô giáo cũng sẽ phải tích cực trau dồi chuyên môn, nâng cao công nghệ để tìm ra các phương pháp dạy và học chất lượng và hiệu quả thực sự.

Giáo viên “thời học trực tuyến” phải trau dồi và học hỏi không ngừng

Theo quan điểm của cô Phượng, để triển khai việc dạy và học trực tuyến thành công, yếu tố quan trọng nhất vẫn là con người. Các thầy cô cần phải nghiêm túc cùng học sinh thiết lập văn hóa lớp học, đặc biệt là phải xây dựng bộ quy tắc ứng xử, văn hóa học trực tuyến để tạo “bộ khung” cho lớp học của mình.

Ví dụ như việc yêu cầu học sinh cần phải có vở ghi chép đầy đủ, tránh tình trạng bật mic, tắt camera để làm việc khác mà không tập trung vào việc học, cần có khen thưởng rõ ràng trong lớp… Cách để cô duy trì sự chú ý của học sinh tránh tình trạng ngủ gật, làm việc riêng là liên tục tương tác, giao nhiệm vụ trong suốt buổi dạy, linh hoạt kiểm tra, đánh giá,…

Theo cô Phượng, có một thực tế, nhiều giáo viên rất sợ… công nghệ. Họ e ngại việc học những cái mới mất thời gian và hiệu quả không cao. Nhưng thực tế, đến khi áp dụng, giáo viên sẽ phát hiện ra có nhiều cái hay như có thể chia sẻ màn hình, thiết kế trò chơi, chấm bài trực tiếp, thậm chí là thiết kế những thí nghiệm online cho các môn học tự nhiên. Vì thế, giáo viên cần thay đổi tư duy, không chỉ kêu dạy trực tuyến khó nữa mà tìm cách thực hiện nó hiệu quả sẽ tốt hơn.

Vai trò của giáo viên thời học trực tuyến liệu có những thay đổi, vị thế của giáo viên thời đại này tăng lên hay giảm đi là do đánh giá của mỗi người, nhưng theo cô Phượng thì giáo viên phải học hỏi và trau dồi rất nhiều mới có thể đáp ứng được yêu cầu ở thời kỳ hiện tại.

“Có lần học sinh có câu hỏi bên lề bài học, tôi không trả lời ngay được và tôi phải tìm hiểu học hỏi hơn rất nhiều. Đặc biệt trong bối cảnh 4.0 hiện nay, học sinh dễ dàng học hỏi từ các trang mạng và các giáo viên giỏi khác nên tôi phải tìm cách để bài học của mình có thể tạo dấu ấn riêng cũng như học trò có niềm tin vào chính người đang dạy. Đó là khó khăn, thách thức và cũng là cơ hội để phát triển bản thân của bất cứ thầy cô giáo nào. Có những thầy cô giáo toàn cầu mới có học sinh toàn cầu. Muốn học sinh tiến lên thì thầy cô phải là người tiên phong trước tiên“, cô Phượng tâm sự.

Người ta bảo cái đập cánh của con bướm có thể gây ra cơn địa chấn ở cách xa nó hàng vạn dặm. Hiệu ứng cánh bướm (butterfly effect) là cách gọi dùng để mô tả một khái niệm đặc trưng trong lý thuyết hỗn loạn về tác động của điều kiện ban đầu tới sự thay đổi cuối cùng của một hệ phức tạp liên quan đến việc biến đổi khí hậu.

Nhưng trường hợp này với cô Hà Ánh Phượng cũng là một cú đập cánh gây rung động tới bên kia bán cầu trái đất nhưng theo nghĩa tích cực hơn. Một cô giáo làng ở một huyện miền núi tỉnh Phú Thọ được quốc tế gọi tên. Hay đơn giản hơn là một cô giáo tâm huyết muốn đưa những em học sinh quê mình trở thành công dân toàn cầu và cô cùng trò hành động thật sự để chinh phục giấc mơ ấy.