Chuyên gia phân tích “thiệt – hơn” về chuyện cho học sinh học vượt lớp

Dự thảo thông tư cho học sinh tiểu học vượt lớp trong phạm vi cấp học đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều.

Kế thừa quy định trong Điều lệ trường tiểu học hiện hành, dự thảo thông tư mới cho phép học sinh có thể lực tốt và phát triển sớm về trí tuệ được học vượt lớp trong phạm vi cấp học.

Cụ thể, theo Bộ GD&ĐT, thủ tục xem xét đối với từng trường hợp được thực hiện theo 3 bước: Thứ nhất, cha mẹ học sinh có đơn đề nghị với nhà trường. Bước thứ hai, hiệu trưởng nhà trường thành lập hội đồng khảo sát, tư vấn. Cuối cùng, căn cứ kết quả khảo sát của hội đồng tư vấn, hiệu trưởng xem xét quyết định.

Tuy nhiên, dự thảo thông tư này đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều.

Bộ GD-ĐT đang lấy ý kiến về việc học sinh học vượt lớp.

“Tâm lý trẻ bị ảnh hưởng”

Chuyên gia giáo dục Vũ Thu Hương (Nguyên giảng viên khoa Giáo dục tiểu học, Đại học Sư phạm Hà Nội) cho rằng, nếu đứa trẻ có đủ phẩm chất và năng lực để theo đuổi các lớp trên thì việc vượt cấp là hợp lý về khoa học.

“ Tuy nhiên, điều thứ nhất là tâm lý trẻ chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng do được đối xử vượt tuổi. Các vấn đề phát triển như sinh lý, tâm lý sẽ có ảnh hưởng lớn. Ví dụ: cả lớp học về giới tính, các giáo viên sẽ dạy đúng với lứa tuổi của các con. Nhưng các học sinh nhỏ tuổi hơn thì sẽ bị dạy sớm và vô hình trung là đẩy các con dậy thì sớm khi các con buộc phải quan tâm đến vấn đề chưa phù hợp với độ tuổi của mình.

Chuyên gia tâm lý Vũ Thu Hương.

Thứ hai, trong quá trình thực hiện, liệu có để xảy ra tình trạng chạy chọt để con học vượt cấp, vượt lớp dẫn đến việc trẻ bị ép chín, ép phát triển sớm mà không đủ phẩm chất, năng lực.

Thứ ba, hiện tiểu học vẫn có sự đánh giá thiên lệch giữa các môn học. Khi chúng ta xét vượt cấp, vượt lớp, nếu các con đánh giá theo Toán và tiếng Việt thì sẽ đẩy tình trạng học lệch trở nên nghiêm trọng hơn dẫn đến việc thiếu hụt kiến thức kĩ năng. Bên cạnh đó, liệu chúng ta sẽ đánh giá học sinh theo tiêu chuẩn nào để xét vượt cấp vượt lớp hay là lấy điểm số hàng năm?

Theo tôi mỗi đứa trẻ đều có những năng lực riêng, sự vượt trội ở năng lực này sẽ cảnh báo khả năng thiếu hụt ở năng lực khác. Nếu chỉ nhìn vào duy nhất 1 – 2 năng lực thì mới thấy sự vượt trội còn nếu nhìn tổng thể, con người hầu như luôn có những phần thiếu hụt, cần bổ sung.

Ngoài ra, nếu không có cơ chế tuyển lựa khắt khe, các phụ huynh sẽ ồ ạt đề nghị con học vượt cấp để đẩy nhanh tiến độ cho con theo đuổi chương trình học nước ngoài. Và tình trạng học thêm, dạy thêm sẽ nở rộ”, bà Hương cho hay.

Nên xem xét vượt theo môn học

PGS Chu Cẩm Thơ, Phó trưởng ban phụ trách Ban Nghiên cứu đánh giá giáo dục ( Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam) cho biết, việc học vốn dĩ phải phù hợp với năng lực, điều kiện của học sinh.

PGS Chu Cẩm Thơ.

“Trong một lớp học, một môn học sẽ có em nổi trội hơn hoặc chậm hơn so với những em khác. Khuyến khích các em được học một cách phù hợp là việc tốt, tôi ủng hộ điều đó. Tuy nhiên, nên xem xét phạm vi không phải là “lớp” mà là “môn học”. Có nghĩa là, các em có thể được “vượt lớp theo môn học” chứ không phải là một lớp học. Ví dụ, học sinh lớp 4 có thể học toán với lớp 5 nhưng vẫn học các môn học khác với lớp 4 bình thường.

Một học sinh có thể có năng lực vượt trội ở môn học/lĩnh vực này nhưng không vượt trội ở môn học khác. Bên cạnh đó, không nên hiểu “vượt trội” theo kiểu dạy trước chương trình, mà cần quan tâm đến năng lực tiếp nhận kiến thức, kỹ năng của môn học trên khả năng đáp ứng của học sinh đó”, bà Thơ cho hay.

Để thực hiện được điều này không hề dễ. Thứ nhất, nhà trường cần có bộ phận chuyên môn để đánh giá và tư vấn được “sự vượt trội” của các em. Thứ hai, nhà trường cần có cơ cấu lớp “trội”. Thứ ba, đội ngũ nhân lực phải có đủ chuyên môn để dạy học phát triển năng lực cho các em chứ không phải “trội theo kiến thức, vượt trước chương trình”.

Quy định học sinh có thể học vượt lớp đã áp dụng 10 năm

Nói về quy định học sinh tiểu học có thể học vượt lớp trong phạm vi cấp học, TS Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ giáo dục tiểu học (Bộ GD&ĐT) cho biết, quy định đã áp dụng 10 năm nay nhưng chưa được nhiều phụ huynh biết đến.

Trên thực tế có những học sinh phát triển sớm hơn, tình huống học sinh chuyển từ nước ngoài về, học sinh có năng lực vượt trội so với độ tuổi… đều có thể xin học vượt lớp. Tuy nhiên, đầu tiên phải xuất phát từ đề xuất, nguyện vọng của gia đình, sau đó nhà trường mới thành lập hội đồng đánh giá và đi đến quyết định.

Ts. Thái Văn Tài

Theo ông Tài, có thể vì đây là một trong những nội dung nhỏ của thông tư nên không phổ biến khiến phụ huynh không tiếp cận được thông tin nên không đề xuất việc học vượt lớp cho con.

Vụ trưởng Vụ giáo dục tiểu học cho rằng, việc tiếp tục đưa nội dung học sinh tiểu học có năng lực vượt trội có thể học vượt lớp vào Điều lệ Trường tiểu học mới nhằm khẳng định cơ hội học tập đến từng cá nhân, đảm bảo không bỏ sót một đối tượng đặc biệt nào.

Trước ý kiến về quy định cho học sinh vượt lớp nhưng học sinh chỉ có thể nổi trội ở một vài lĩnh vực nào đó, Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học cho rằng, đây là chủ trương mà chương trình GDPT 2018 đã hướng tới, đó là việc thực hiện mô hình “lớp học linh hoạt”, học theo nhu cầu của người học. Đây là mô hình lớp học mở, dạy và học theo nhu cầu, năng lực của học sinh. Do đó, trong quá trình triển khai chương trình GDPT mới, Bộ sẽ tiếp thu các ý kiến, nghiên cứu, đánh giá để có những điều chỉnh phù hợp.