Chiếc email viết nhầm ‘Facebook’ thành ‘Fecebook’ của Steve Jobs và cuộc chiến kéo dài cả thập kỷ giữa Apple và Facebook

Hai gã nhà giàu Facebook, Apple “ghét” nhau từ thời Steve Jobs.

Apple giới thiệu iPad năm 2010 nhưng đến tháng 10/2011 mới có ứng dụng Facebook cho iPad. Trong thời gian này, một kỹ sư Facebook thậm chí còn bỏ cuộc và viết trên blog lý do trì hoãn là vì quan hệ căng thẳng với Apple.

Tháng 7/2011, Giám đốc phần mềm khi đó của Apple là Scott Forstall gửi email cho cựu Giám đốc tiếp thị Phi Schiller và Steve Jobs. Trong thư, ông nói đến chuyện đã trao đổi với Mark Zuckerberg về ứng dụng Facebook iPad. Ông nói với Mark rằng Facebook không nên đưa “ứng dụng được nhúng” vào. “Không bất ngờ khi anh ta không vui vẻ với điều này do anh ta xem chúng là một phần của “trải nghiệm Facebook tổng thể” và không dám chắc họ có nên làm ứng dụng iPad mà không có chúng hay không”, Forstall viết.

Thời điểm ấy, Facebook đang biến mạng xã hội thành nền tảng cho game và ứng dụng. Nổi tiếng nhất chính là game nông trại Farmville, nơi người làm vườn trong tài khoản Facebook của họ. Facebook muốn Apple nhượng bộ và đưa ra 4 gợi ý song Steve Jobs muốn loại bỏ gợi ý thứ ba. Đặc biệt, ông còn viết nhầm tên Facebook thành “Fecebook”.

Ba ngày sau, Forstall làm theo và đã có cuộc nói chuyện dài với Mark. Facebook không thích ý tưởng cấm ứng dụng Facebook liên kết với Safari của Apple. Schiller phản hồi: “Tôi không hiểu vì sao chúng ta muốn làm điều này. Tất cả ứng dụng này không phải ứng dụng gốc (do Apple phát triển – PV), họ không có quan hệ hay xin phép chúng ta, họ không sử dụng API hay công cụ của chúng ta, họ không dùng cửa hàng của chúng ta…”.

Vài năm gần đây, quan hệ giữa hai gã khổng lồ công nghệ Mỹ tiếp tục nóng lên khi năm ngoái, Facebook công khai chỉ trích Apple lạm dụng quyền kiểm soát App Store và iPhone để “làm tổn hại nhà phát triển và người dùng”. CEO Apple Tim Cook lại phê phán cách Facebook xử lý quyền riêng tư của người dùng. Apple còn sử dụng Facebook làm ví dụ cho tính năng mới “không theo dõi” trên iOS 14.5.

Trong nhiều năm, Tim Cook của Apple đã nói rằng Facebook coi người dùng của mình như một sản phẩm để kiếm tiền từ quảng cáo và lập lờ về quyền riêng tư của họ. Trong khi đó, Mark Zuckerberg nói rằng các sản phẩm của Apple rất đắt đỏ và nó có động cơ ngầm nhằm hướng chỉ trích tới Facebook.

Năm ngoái, theo New York Times, Apple thậm chí đã cắt bỏ các công cụ dành cho nhà phát triển của Facebook.

Chương mới nhất trong cuộc chiến giữa hai công ty diễn ra vào tuần trước đã làm cho mối quan hệ thậm chí trở nên tồi tệ hơn.

Xát muối vào vết thương

Đầu năm nay, Apple đã thông báo họ sẽ giới thiệu tính năng App Tracking Transparency (Theo dỗi tính minh bạch của ứng dụng) để cho phép mọi người kiểm soát dữ liệu của họ tốt hơn.

Điều quan trọng là khách hàng có thể lựa chọn dữ liệu nào của họ – trước đây được bàn giao theo mặc định – sẽ được sử dụng bởi các ứng dụng như Facebook.

Đó là một vấn đề lớn đối với Facebook, công ty bán các quảng cáo nhắm mục tiêu để kiếm lợi nhuận hấp dẫn. Facebook nói một cách công khai rằng điều này sẽ gây thiệt hại cho hoạt động kinh doanh của công ty họ.

Tuy nhiên, Apple đã hoãn các thay đổi được đề xuất cho đến năm sau, để các nhà phát triển có thời gian chuẩn bị. Trong một bức thư nêu rõ lý do tại sao thay đổi bị trì hoãn vào tuần trước, Jane Hovarth của Apple đã không thể ngừng bình luận nhắm vào công ty của Zuckerberg: “Các giám đốc của Facebook đã nói rõ ý định của họ là thu thập càng nhiều dữ liệu càng tốt. Sự coi thường quyền riêng tư của người dùng này tiếp tục mở rộng.”

Facebook phản pháo lại rằng: “Họ đang sử dụng vị trí thống lĩnh thị trường của mình để tự ưu tiên thu thập dữ liệu của riêng mình, trong khi khiến đối thủ cạnh tranh của họ gần như không thể sử dụng cùng một bộ dữ liệu. Họ tuyên bố đó là về quyền riêng tư – nhưng nó là về lợi nhuận.”

Điều đó chẳng khác nào xát muối vào vết thương đối với Apple, công ty luôn tự hào về niềm tin rằng mình có một mô hình kinh doanh cao cả hơn Facebook.

Từ năm 2010, người đồng sáng lập Apple Steve Jobs đã cảnh báo Facebook về quyền riêng tư. Và vào năm 2018, ông Cook, giám đốc điều hành hiện tại của Apple, nói rằng ông có thể đã theo chân Facebook, sử dụng dữ liệu để bán quảng cáo nhưng “chúng tôi quyết định không làm điều đó”.

Một trong những quảng cáo truyền hình phổ biến nhất ở Mỹ vào mùa thu này là chiến dịch bảo mật của Apple. Trong quảng cáo, nhiều người đã thốt ra những điều đáng xấu hổ mà họ đã tìm kiếm trên internet cho những người lạ ngẫu nhiên. Khẩu hiệu của quảng cáo đó là: “Một số thứ không nên chia sẻ – iPhone giúp bạn giữ kín điều đó.”

Vì vậy, Apple rõ ràng tin rằng quyền riêng tư là của mọi người, và thật kỳ lạ nếu Apple phá hoại niềm tin này của họ, như lời Facebook buộc tội.

Không công bằng đối với các nhà phát triển

Tuy nhiên, nhiều bên chính giới đã mô tả Apple là một công ty độc quyền. Công ty này đang thực hiện một loạt các hành động pháp lý, sau khi bị cáo buộc lạm dụng App Store của mình để áp đặt các điều khoản không công bằng cho các nhà phát triển.

Và sau đó có những cáo buộc rằng họ không trả đủ thuế theo lợi nhuận, điều mà Apple đã phủ nhận.

Vào năm 2014, khi Cook lần đầu tiên công khai chỉ trích Facebook vì coi khách hàng của mình như một sản phẩm, giám đốc điều hành Facebook đã phản pháo lại, nói với tạp chí Time: “Tôi thất vọng là nhiều người ngày càng đánh đồng một mô hình kinh doanh quảng cáo không phù hợp với khách hàng của bạn bằng cách nào đó. Bạn nghĩ sao, vì bạn đang trả tiền cho Apple mà bằng cách nào đó bạn phù hợp với họ? Nếu bạn phù hợp với họ, thì họ sẽ làm cho sản phẩm của họ rẻ hơn rất nhiều”.

Trong một phỏng vấn được đăng trên trang bìa của Tạp chí Time năm 2014, người đứng đầu Facebook đã chỉ trích lập trường của Apple và Tim Cook về quyền riêng tư. “Tôi đã rất thất vọng khi ngày càng có nhiều người cho rằng mô hình kinh doanh bằng quảng cáo là không phù hợp với người dùng. Tôi nghĩ thật nực cười”, Zuckerberg nói. “Bạn nghĩ rằng mình đang trả tiền cho Apple thì bạn đứng ngang hàng với họ? Nếu bạn là đồng minh với họ thì đã làm cho sản phẩm của họ rẻ hơn rất nhiều rồi”.

Cuộc chiến kỳ lạ

Điều kỳ lạ hơn nữa của sự coi khinh lẫn nhau này là sự phụ thuộc của hai công ty vào nhau. iPhone sẽ kém hấp dẫn hơn với nhiều khách hàng nếu Facebook (cùng với WhatsApp và Instagram) không có trên điện thoại của họ. Ngược lại, liệu mọi người có tìm kiếm các nền tảng mạng xã hội khác nếu họ không thể sử dụng Facebook trên iPhone không?

Cả hai công ty có một mối quan hệ làm việc lành mạnh và bền chặt là một viễn cảnh hợp lý, nhưng nó lại không xảy ra.

Chuyên gia của Apple, Carolina Milanesi là một trong số nhiều người tin rằng hai công ty nhìn thế giới theo cách khác nhau và mối hiềm khích giữa họ là văn hóa và cá nhân.

Bà nói: “Về mặt triết lý, họ rất khác nhau. Khi bạn đang nhìn vào Apple, nếu công ty cảm thấy thù ghét về cách Facebook đang hành xử chống lại khách hàng của họ, vậy tại sao chúng tôi lại bao gồm Facebook như một ứng dụng trên các thiết bị của Apple?”

Và đó là điểm mấu chốt của vấn đề. Cho đến nay, đây là cách mà hai công ty không hòa hợp với nhau. Nhưng đó là một cuộc chiến giả: thực sự thì mối quan hệ giữa hai công ty mang tính chất cộng sinh.

Tuy nhiên, những gì Apple hiện đang đề xuất không phải là giả tạo. Nỗi ám ảnh về quyền riêng tư của Apple không phải là một tín hiệu tốt cho Facebook. Các quy tắc mới của Apple sẽ làm tổn thương mạng xã hội này.

Trong tất cả các cặp đối thủ có khả năng xảy ra trong lĩnh vực công nghệ lớn, Facebook và Apple dường như ít có khả năng xảy ra nhất. Google là đối thủ cạnh tranh rõ ràng của Facebook; và Microsoft và Google là của Apple. Nhưng vấn đề về quyền riêng tư đã châm ngòi cho một cuộc chiến dai dẳng giữa Facebook và Apple.