“Chìa khóa” để mở cửa trường học, sớm đưa trẻ trở lại trường

“Trường học sẽ mở cửa trở lại khi nào và như thế nào?” là vấn đề đang được đặt ra ở nhiều quốc gia, bởi không thể cứ đóng cửa trường học, để học sinh ở nhà và học trực tuyến mãi.

Tại Việt Nam, nhiều ý kiến cho rằng trong bộ tiêu chí về trường học an toàn rất cần thêm tiêu chí quan trọng là “tiêm phủ vaccine”, để học sinh sớm trở lại trường và học tập an toàn trong điều kiện dịch bệnh.

Học sinh vùng an toàn ở Thừa Thiên-Huế được trở lại trường sau thời gian học online. Ảnh: Phúc Đạt.

Đóng cửa trường học tác động tiêu cực đến sức khỏe và phúc lợi trẻ em

Đại dịch COVID-19 bùng phát gần 2 năm qua đã làm gián đoạn việc học của trên 1,7 tỉ học sinh, sinh viên tại ít nhất 192 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Bước vào năm học thứ hai diễn ra trong bối cảnh dịch bệnh, lĩnh vực giáo dục đang gặp rất nhiều thách thức do sự lây lan nhanh chóng của biến chủng Delta. Hiện gần 50% học sinh toàn cầu vẫn bị ảnh hưởng vì trường học đóng cửa toàn bộ hoặc một phần – theo thống kê của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO).

Thời gian qua, dạy học trực tuyến được xem là “cứu cánh” để đảm bảo quyền được học tập của học sinh. Tuy nhiên, sau thời gian dài phải học tập trực tuyến do ảnh hưởng của dịch COVID-19, sức khỏe tâm thần của học sinh đang là vấn đề được nhiều quốc gia đặt ra.

Quỹ Nhi đồng Liên hợp Quốc (UNICEF) nhận định thế giới đang chứng kiến “tình trạng khẩn cấp về giáo dục”, bởi đại dịch đã ảnh hưởng tiêu cực tới quyền học tập và hưởng các phúc lợi xã hội tại trường học, đồng nghĩa với việc tương lai và hạnh phúc của trẻ em cũng chịu tác động. “Trường học đóng cửa càng lâu, nguy cơ trẻ em và thanh thiếu niên mất đi tương lai càng cao”- tổ chức này khuyến cáo.

Tại Mỹ, kết quả khảo sát trên 2,2 triệu học sinh vào đầu năm nay cho thấy đã có sự gia tăng đáng kể của tình trạng căng thẳng và các vấn đề khác liên quan đến sức khỏe tâm thần, tâm lý của học sinh.

Tại Việt Nam, theo thống kê của Bộ GDĐT đến tối 19.9, cả nước có 25 tỉnh, thành phố tổ chức dạy học trực tiếp; 24 tỉnh, thành phố dạy học trực tuyến và 14 tỉnh kết hợp giữa các phương thức.

Học sinh Hà Nội, TPHCM và nhiều tỉnh thành khác đã phải ở nhà, học trực tuyến từ năm học trước kéo dài sang năm học này và ngày trở lại trường vẫn đang phụ thuộc vào tình hình dịch bệnh.

Quan tâm đến giáo dục, dạy học thi cử trong điều kiện dịch bệnh COVID-19 còn diễn biến phức tạp, Đại biểu Trịnh Xuân An (Đoàn Đồng Nai) cho rằng lúc này ngành giáo dục, y tế cần phối hợp xây dựng mô hình trường học an toàn để sớm đưa trẻ đến trường, chứ không thể để học sinh ở nhà và học trực tuyến mãi. Bởi việc không thể đến trường ảnh hưởng rất lớn đến tâm sinh lý của học sinh, nhất là các cháu bậc mẫu giáo và tiểu học.

Tiêu chí nào để mở cửa lại trường học?

Ngay khi dịch COVID-19 bùng phát tại Việt Nam vào đầu năm 2020, trong các cuộc họp Ban chỉ đạo phòng chống dịch, tinh thần “phải an toàn, an tâm mới đi học trở lại”, “mở cửa trường học là phải an toàn, an toàn thì mới mở cửa”… luôn được nhấn mạnh. Chính phủ cũng đã giao Bộ GDĐT phối hợp với Bộ Y tế xây dựng bộ tiêu chí đánh giá về trường học an toàn trước khi đưa học sinh trở lại trường.

Ngày 28.4.2020, bộ tiêu chí này được ban hành, sau khi Bộ GDĐT phối hợp với UNICEF và tham khảo ý kiến chuyên môn của Bộ Y tế, phân định rất rõ 15 tiêu chí theo các mức độ trước khi học sinh đến trường, khi đến trường và sau khi kết thúc các buổi học để về nhà.

Trong đó có nhấn mạnh đến việc đảm bảo cơ sở vật chất, đảm bảo về thiết bị đo thân nhiệt, xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn; đảm bảo giãn cách trong và ngoài phòng học, phòng sinh hoạt tại nhà trường theo quy định của Chính phủ…

Bộ tiêu chí trường học an toàn trong điều kiện dịch bệnh đang được áp dụng tại Việt Nam. Infographic: Tùng Dương

Từ đó đến nay, bộ tiêu chí này vẫn được các địa phương và nhà trường áp dụng, đồng thời linh hoạt bổ sung các quy định để phù hợp với tình hình dịch bệnh tại địa phương.

Dù tiêu chí đã có, nhưng việc xác định thời điểm để học sinh trở lại trường vẫn là quyết định được cân nhắc kỹ lưỡng, thận trọng, bởi liên quan đến an toàn của học sinh.

Ngay tại Hà Nội, những ngày qua khi có thông tin thành phố sẽ mở cửa trường vào tháng 11 tới sau khi tiêm phủ 2 mũi vaccine cho người dân… đã có nhiều ý kiến trái chiều của phụ huynh.

Không ít ý kiến cho rằng thành phố có thể xem xét cho học sinh đi học trở lại vào tháng 10, hoặc thí điểm cho những “vùng xanh” mở cửa trường học, đúng theo tinh thần của ngành giáo dục là tận dụng “thời gian vàng” để dạy học trực tiếp. Lý do là không thể theo đuổi “Zero F0″ mãi, vì hiện nay cũng không còn khái niệm an toàn tuyệt đối với COVID-19, ngay cả những nước đã phủ gần đủ 2 mũi vaccine.

“Chìa khóa” để mở cửa trường học – kinh nghiệm từ thế giới

Hiện nước ta còn 24 tỉnh, thành đang tạm đóng cửa trường học và học sinh phải học trực tuyến tại nhà. Đây đều là những nơi có rất đông học sinh. Ngoài Hà Nội đưa ra mốc thời gian, còn lại đều chưa thể xác định được thời điểm học sinh có thể đến lớp.

Kinh nghiệm từ thế giới để mở cửa trường học, theo tổng kết của UNICEF: Ở các nước có tỉ lệ tiêm vaccine cao, cuộc sống đang trên đà chuyển sang ‘bình thường mới’ và trường học rộn ràng tiếng nói cười của học sinh. Ngược lại, ở các quốc gia có độ phủ vaccine thấp, học trực tuyến vẫn là giải pháp an toàn.

Vaccine đã và đang được các nước trên thế giới coi là “chìa khóa” để giúp trường học an toàn.

Tiến sĩ Leana Wen, giáo sư tại Trường Y tế Công cộng Milken thuộc Đại học George Washington – vừa có bài chia sẻ trên CNN về chiến lược phân lớp để có thể mở cửa lại trường học.

“Khi biến chủng Delta lây lan nhanh, cần có các lớp biện pháp khác nhau để giúp giữ an toàn cho trường học, giống như khi ngoài trời lạnh, con người cần bổ sung thêm nhiều lớp áo để giữ ấm”- bà nói.

Chiến lược phân lớp mà Tiến sĩ Leana Wen nói đến gồm có: Lớp đầu tiên là tiêm chủng. Tất cả người đủ điều kiện như phụ huynh, giáo viên, nhân viên trong trường và học sinh trên 12 tuổi cần tiêm đầy đủ vaccine.

Lớp thứ hai là xét nghiệm. Bản thân việc xét nghiệm không ngăn chặn quá trình xảy ra lây nhiễm nhưng giúp phát hiện sớm các ca mắc và nếu được thực hiện thường xuyên, biện pháp này có thể giảm thiểu nguy cơ trong cộng đồng.

Và lớp thứ ba là các biện pháp phòng ngừa COVID-19 như đeo khẩu trang, rửa tay…

Việc tiêm phủ vaccine vẫn được xem là yếu tố quyết định để sớm đưa học sinh trở lại trường trong trạng thái “bình thường mới”.