Châu Âu ngóng màn “chào sân” của Quyền Bộ trưởng quốc phòng Mỹ

Các đồng minh của Mỹ trong khối NATO đang nóng lòng chờ cuộc gặp đầu tiên với Quyền Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan trong tuần này để xem liệu ông có ủng hộ liên minh quân sự giống người tiền nhiệm hay không, sau những căng thẳng giữa Tổng thống Trump và khối NATO.

Tổng thống Donald Trump và Quyền Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan (Ảnh: Reuters)

Ông Shanahan, một cự giám đốc điều hành của hãng Boeing và hầu như chỉ tập trung vào các vấn đề nội bộ kể từ khi gia nhập Lầu Năm Góc vào tháng 7/2017, đã đảm nhiệm vị trí Quyền Bộ trưởng quốc phòng thay thế ông Jim Mattis, người từ chức hồi cuối năm ngoái do các khác biệt về chính sách với Tổng thống Donald Trump.

Trong thư từ chức, ông Mattis đã tiết lộ về điều mà ông xem là sự khác biệt không thể hàn gắn giữa ông và Tổng thống Trump, chỉ trích Tổng thống vì không tôn trọng các đồng minh từng sát cánh với Mỹ trong vài cuộc chiến. Ông Mattis đã nhắc tới NATO hai lần.

Ông Shanahan, người trước đây là phó của ông Mattis, không được biết đến nhiều trong giới ngoại giao và các đồng minh muốn xem liệu ông sẽ tương tác thế nào với Tổng thống Trump, người đã bày tỏ hoài nghi về sự cần thiết của NATO.

Cho tới tận đầu tuần này, ông Shanahan chưa từng tới thăm Afghanistan hoặc Iraq, nơi Mỹ có khoảng 19.000 binh sĩ đồn trú.

Một nhà ngoại giao NATO tại châu Âu giấu tên cho biết liên minh này hi vọng ông Shanahan là người có thể tin tưởng và hợp tác.

“Ông Mattis là một trong số những ít người còn lại trong các quan chức cấp cao của chính quyền Trump mà chúng tôi có thể tin tưởng, vì thế đó là một sự mất mát lớn”, nhà ngoại giao trên nói. “Thẳng thắn mà nói chúng tôi không biết gì về ông Shanahan”.

Vị trí tạm thời

Mặc dù Tổng thống Trump nói ông Shanahan đang làm tốt công việc của mình, nhưng vẫn chưa có gì chắc chắn là ông sẽ chính thức được đề cử vào vị trí mà ông Trump đã sa thải ông Mattis chỉ sau 11 ngày ông tuyên bố từ chức.

Ông Shanahan bắt đầu giữ chức thay ông Mattis kể từ đầu năm nay. Trước đó, Quyền Bộ trưởng quốc phòng lâu nhất là ông William Taft, người giữ chức trong 60 ngày.

Trong một dấu hiệu cho thấy tình thế của ông mong manh thế nào, Chủ tịch Ủy ban quân vụ thượng viện James Inhofe hồi tuần này nói rằng ông không tin Tổng thống Trump sẽ đề cử ông Shanahan.

Khi được hỏi về các bình luận trên, ông Shanahan nói với các phóng viên tại Brussels: “Dù có là quyền hay không thì cũng là một công việc. Tôi sẽ vẫn làm như thế. Thật là vinh dự được phục vụ trong vị trí này”.

Cựu quan chức Lầu Năm Góc Derek Chollet cho rằng không công bằng khi kỳ vọng ông Shanahan có thể tự trấn an các đồng minh đang bất an, đặc biệt là ở cương vị quyền Bộ trưởng.

Một quan chức quốc phòng cấp cao giấu tên của Mỹ cho hay ông Shanahan sẽ ủng hộ NATO trong các cuộc đàm phán tại Brussels. Nhưng quan chức này nói thêm, ông Shanahan sẽ hối thúc các đồng mình về sự cần thiết phải chia sẻ gánh nặng ngân sách và thực hiện các cam kết quốc tế, một yêu cầu then chốt của Tổng thống Trump.

Nhiều vấn đề nóng

Các đồng minh nhiều khả năng sẽ tìm kiếm sự đảm bảo về một loạt các lĩnh vực chính sách quan trọng, trong đó có tương lai của NATO tại Syria và Afghanistan, và kế hoạch rút khỏi hiệp ước các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) với Nga.

Hồi tháng 12 năm ngoái, ông Trump đã khiến đội ngũ an ninh quốc gia của ông và các đồng minh quốc tế bất ngờ khi quyết định rút 2.000 binh sĩ khỏi Syria. Ông Shanahan sẽ gặp gỡ một nhóm nhỏ các bộ trưởng quốc phòng tại Munich, Đức về kế hoạch này.

Về Afghanistan, các quan chức Mỹ đã tổ chức vài vòng đàm phán tới Taliban tại Qatar trong nỗ lực nghiêm túc nhất nhằm tìm kiếm hòa bình cho quốc gia Nam Á, vốn đã ở trong tình trạng chiến tranh kể từ khi Mỹ lật đổ các cựu lãnh đạo nước này sau các vụ tấn công khủng bố 11/9. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán đã gây ra sự hoài nghi bên trong châu Âu về ý nghĩa của chúng đối với sứ mệnh của NATO tại quốc gia này, và các quốc gia riêng lẻ giờ đây cũng đang cân nhắc rút quân.

Một quan chức quốc phòng cấp cao của Mỹ cho hay ông Shanahan có thể thảo luận với các đồng minh về kiểm soát vũ khí, sau khi Mỹ hồi đầu tháng này thông báo sẽ rút khỏi hiệp ước INF trong vòng 6 tháng nếu Nga không chấm dứt các hành động bị cáo buộc là vi phạm hiệp ước lịch sử.

Quan chức trên nói thêm, hội nghị thượng đỉnh NATO có thể là cơ hội để thảo luận bất kỳ cấu trúc kiểm soát vũ khí mới tiềm tàng nào và điều gì là cần thiết để bảo vệ liên minh NATO.

An Bình

Theo Dantri