Cha mẹ dạy gì cho con?: Những giá trị làm người
Những bài học làm người từ cha mẹ đã giúp cho nhiều thế hệ trưởng thành và còn nguyên giá trị trong mọi thời đại, xã hội.
Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết thời trẻ (ngoài cùng bên phải) cùng cha mẹ (ngồi) và người thân trong gia đình – NVCC
Nghị lực học tập
GS- TS Trần Hồng Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ GD-ĐT, Chủ tịch Hiệp hội Các trường CĐ, ĐH VN, kể lại: “Tôi sinh ra ở một vùng quê nghèo, gia đình vất vả. Bố tham gia cách mạng từ rất sớm. Từ khi lấy mẹ tôi, bố đã dặn dò: Dù có cực nhọc, khổ sở thế nào, cũng phải cho con đi học. Chỉ có học, con người mới có thể trưởng thành. Không có trường học thì tìm cách tự học. Sau này, khi tôi còn nhỏ cho đến lúc lớn, mẹ đã nhắc đi nhắc lại lời căn dặn đó”.
Hình ảnh người cha ngồi trên lưng trâu nhưng lúc nào cũng cầm cuốn sách để đọc, hình ảnh người mẹ vất vả, chưa bao giờ đến trường nhưng vẫn biết chữ và có nhiều kiến thức do tự học đã có tác động lớn đến cuộc đời GS-TS Trần Hồng Quân. Ông tiếp tục chia sẻ: “Thời đó, do trong cuộc kháng chiến chống Pháp, không có trường học nên những đứ.a tr.ẻ 10 – 11 tuổ.i như tôi vẫn được đi theo các cơ quan của bố mẹ để làm những công việc như sắp xếp tài liệu, đưa thư. Đó chính là một cách để chúng tôi học chữ, tập đọc, tập viết, học đạo nghĩa… Đến năm 17 tuổ.i, đi bộ đội, nhớ lời dạy của cha, tôi tiếp tục tự mua sách học. Chúng tôi dựng lều bạt, ban ngày đi làm, buổi tối lại chong đèn học bên bờ suối. Học môn vật lý thì lại tự mày mò làm dây điện cuốn… Trong bất cứ hoàn cảnh nào, tôi đều đọc sách và học”.
Theo GS Quân, thế hệ bây giờ có quá nhiều điều kiện tốt để học tập, học bất cứ đâu và học bất cứ thứ gì, nhưng ý chí tự học dường như không phải bạn trẻ nào cũng có. “Chính vì thế, bài học của cha mẹ dạy tôi, tôi lại nhắn nhủ tới con cháu mình, là phải luôn có ý chí, nghị lực trong học tập để làm chủ kiến thức, làm chủ cuộc sống”, GS-TS Trần Hồng Quân chia sẻ.
Đối với GS-TS Vũ Gia Hiền, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng văn hóa – du lịch, tình yêu lao động đã được mẹ dạy từ khi còn rất nhỏ. GS Hiền cho hay: “Mẹ tôi dạy con phải biết yêu lao động, chăm chỉ lao động vì chỉ có lao động mới trở thành con người chân chính và làm chủ chính mình. 8 tuổ.i tôi đã được dạy để làm những công việc phù hợp như giã gạo, nuôi gà… Từ nhỏ, nhờ làm những công việc đó mà tôi nhận ra, nếu con người không chịu lao động thì cũng không thể có được niềm vui đón nhận thành quả do chính mình làm ra. Ai không lao động thì chỉ là con người vô dụng”.
Video đang HOT
Không chỉ được dạy bài học yêu lao động, GS Hiền còn nhớ mãi lời dạy “yêu học tập” của mẹ, dù mẹ không biết chữ. “Cứ thấy con cái chăm chỉ học tập, cầm sách đọc là mẹ tôi rất vui. Thấy mẹ vui, tôi lại càng hăng say, muốn làm cha mẹ vui lòng hơn nữa. Bên cạnh đó, hình ảnh mẹ đi họp hợp tác xã lúc bấy giờ cũng khiến tôi nhớ mãi về sự nghiêm túc và đúng giờ của mẹ và mọi người. Cứ kẻng một cái là mọi người đã tập trung đầy đủ, không bao giờ đến trễ. Đó là sự tôn trọng chính mình, tôn trọng người khác và tạo nên hiệu quả công việc”, GS Hiền kể.
Trong khi đó, GS Nguyễn Minh Thuyết, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Giáo dục – Thanh niên – Thiếu niên – Nhi đồng của Quốc hội, cũng xúc động nhớ lại hình ảnh người chahôm nào cũng đi làm từ 5 giờ rưỡi sáng, dù 7 giờ 30 cơ quan mới làm việc. Ông rưng rưng: “Ngày nào bố tôi cũng gọi các con dậy từ 4 rưỡi sáng, phân công công việc như quét nhà, rửa ấm chén, nấu ăn. Bố tôi bảo làm công việc của bố (phó phòng hành chính – quản trị – tài vụ) luôn phải đi sớm hơn người khác để chuẩn bị công việc. Đó là bài học về sự chăm chỉ, quý trọng thời gian, yêu lao động. Nếp nhà, nếp sống của bố mẹ tôi đã có tác động rất lớn tới công việc và cuộc sống của chúng tôi sau này”.
Theo GS Thuyết, dù nhà nghèo nhưng cha mẹ ông luôn răn dạy con phải sống trong sạch, liêm khiết, không dối trá, không nói bậy. “Bố tôi không bao giờ nhận quà của ai, và cũng không tặng quà cho cấp trên bao giờ. Lúc đó nhà tôi chật chội, chỉ có 18 m2. Dù nằm trong hội đồng phân phối nhà, được cơ quan cấp cho nhà ở Kim Liên nhưng bố tôi từ chối, nhường cho người khó khăn hơn”, GS Thuyết cho biết.
Những bài học làm người đó, đến giờ, GS Thuyết lại tiếp tục dạy cho con, cháu mình. Đó là tình yêu lao động, học tập và trở thành con người tử tế, có ích trong xã hội.
“Bài học của cha mẹ dạy tôi, tôi lại nhắn nhủ tới con cháu mình, là phải luôn có ý chí, nghị lực trong học tập để làm chủ kiến thức, làm chủ cuộc sống”
GS-TS Trần Hồng Quân
Theo thanhnien
Cha mẹ dạy gì cho con?: Dạy theo cách... không dạy gì hết
Hãy dạy con bằng cuộc sống, cách sống của mình. Dạy con bằng cách... không dạy gì hết. Cha mẹ tìm ra chính mình, thì sẽ luôn yên tâm khi dạy con mình. Đó là chia sẻ của ông Giản Tư Trung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu giáo dục IRED.
Ông Giản Tư Trung nói chuyện với sinh viên - ẢNH: NVCC
3 câu hỏi gốc rễ
Dạy con là một chủ đề luôn luôn sục sôi. Lâu nay người ta thường hay đặt ra câu hỏi "Dạy con theo kiểu nào?". Nhưng đó không phải là gốc rễ của vấn đề. Vậy câu hỏi thỏa đáng trong việc dạy con là gì? Đó là trả lời 3 câu hỏi: "Thế nào là con người?", "Muốn con trở thành người như thế nào?", "Dạy con trở thành người như thế nào?". Hai câu hỏi đầu người ta thường không quan tâm, chỉ quan tâm đến câu thứ 3. Như vậy rất nguy hiểm.
Như trong câu chuyện Cuộc phiêu lưu của Alice vào xứ sở thần tiên, Alice bị lạc đường có hỏi con mèo là đi đường nào? Alice hỏi vậy nhưng không biết đi đến đâu. Mèo mới nói: "Cậu không quan tâm thì đi đường nào chả được".
Giáo dục cũng vậy. Gia đình lâu nay phó thác cho nhà trường, nhà trường phó thác cho nhà nước trong khi cha mẹ chưa để ý vai trò của mình.
Có mấy điều giáo dục sau đây mà điều nào cũng cần có triết lý. Một là triết lý giáo dục do nhà nước đưa ra: cần có công dân như thế nào? Thứ hai là triết lý giáo dục của nhà trường: tạo ra con người như thế nào? Thứ ba là triết lý của nhà giáo. Thứ tư là triết lý giáo dục của cha mẹ để dạy con. Cuối cùng là triết lý của bản thân, bao gồm cả học trò, cha mẹ, thầy cô... Muốn giáo dục tr.ẻ e.m, mỗi bộ phận này đều cần phải có triết lý riêng của mình.
Dạy con kiểu "nguyên con"
Hiện nay có mấy kiểu dạy con. Một là nói cho con nghe những điều mình nghĩ rằng con nên biết. Cách thứ hai là trả lời câu hỏi của con. Cách này hiệu quả hơn vì con hỏi là con quan tâm. Cách thứ ba là để con dạy mình, làm học trò của con. Có nhiều cha mẹ không biết chữ nhưng có nhiều đứa con thành tài là vì vậy.
Nhưng cách thứ 4 mới là hay nhất. Đó là không dạy gì hết! Cứ cố dạy con thì nhiều khi không dạy được. Dạy con bằng cuộc sống, bằng cách sống của mình. Tôi gọi đó là "dạy nguyên con". Đây không phải là dạy con theo kiểu làm gương cho con. Cách làm gương rất phản giáo dục và rủi ro. Ví dụ đi trên đường, không có ai thì vượt luôn đèn đỏ. Đến khi chở con thì dừng đèn đỏ. Nhưng có lúc quên cha mẹ sẽ vượt luôn, thành "tổ trác" trước mặt con. Làm gương là cố tình diễn cho con. Còn "nguyên con" là hiện nguyên hình trước mặt con.
Cách này rất khó vì cha mẹ hư hỏng rất nhiều. Nhưng cách này ai cũng làm được chứ không phải chỉ người xuất sắc. Vì chúng ta không nên trở thành người hoàn mỹ, giả dối trước mặt con. Con đi theo mình suốt đời, "diễn" thì mệt lắm. Nhưng con cái gắn bó chúng ta cho đến chế.t. Không phải lúc nào cũng diễn được cả cuộc đời. Nếu với con mình không là chính mình thì cả đời này chúng ta không còn là chính mình nữa. Đó là bi kịch.
Người nhiều mặt xấu hơn thì con sẽ ảnh hưởng. Cha mẹ lúc này phải tu tâm sửa tính để con khỏi hư. Nhưng không cần phải hoàn mỹ. Vì sống "nguyên con" là con người tự do.
Giúp con tìm ra chính mình
Nhưng phương pháp dạy con không quan trọng bằng triết lý dạy con. Mình muốn con mình là người thế nào thì giúp con mình tìm ra chính mình, làm ra chính mình.
Tìm ra chính mình có 3 thứ. Đó là tìm ra con người giới tính, thuộc giới tính nào thì sống đúng với giới tính đó (dị tính, đồng tính, lưỡng tính, chuyển giới, vô tính). Nếu con là gay mà bắt sống như đàn ông là hại con. Thứ hai là con người văn hóa. Thứ ba là con người nghề nghiệp, phù hợp với nghề nghiệp nào. Nếu con là "con cá" thì không thể bắt con leo cây như "con khỉ".
Thông thường mọi người quan tâm con người giới tính, con người nghề nghiệp chứ ít quan tâm con người văn hóa. Con người văn hóa mới là quan trọng nhất, vì nó làm ra 3 thứ, cần phải có 3 thứ là "đạo sống", giá trị sống, thái độ sống và hành xử. Đạo sống là trung tâm nằm trong những vòng tròn lớn hơn chồng lên là giá trị sống, sau đó là thái độ sống và hành xử. Đó là cấu trúc văn hóa. Không có "đạo sống" thì không có lý tưởng, không có dấn thân và sẽ không có thành tựu, không có giá trị.
Khi cha mẹ có cả 3 thứ này thì dạy con sẽ yên tâm, sẽ tạo ra được một bầu sinh quyển tự nhiên như hít thở khí trời. Như vậy thì không cần phải nghĩ đến chuyện phải dạy con thế nào nữa. Người thầy quan trọng nhất của giáo dục tr.ẻ e.m chính là gia đạo. Cha mẹ là người tạo ra gia đạo ấy.
"Người thầy quan trọng nhất của giáo dục tr.ẻ e.m chính là gia đạo. Cha mẹ là người tạo ra gia đạo ấy"
GIẢN TƯ TRUNG
Theo thanhnien
Cha mẹ dạy gì cho con? Chuyện dạy dỗ kiến thức lâu nay vẫn mặc định thuộc về thầy cô, cha mẹ chỉ cần yêu thương con là đủ. Cha mẹ dạy con từ chính những hành vi, ứng xử của họ trong cuộc sống - ẢNH: NGỌC DƯƠNG Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, các bậc phụ huynh chắc chắn phải trở thành "người thầy" của con,...