Cấm WeChat – thách thức lớn nhất Trump dành cho Cook
Lệnh cấm WeChat của Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể buộc CEO Tim Cook phải “trổ tài” nhiều hơn nếu muốn tiếp tục kinh doanh tại Trung Quốc.
Hôm 7/8, Trump đã ký sắc lệnh không cho phép các công ty Mỹ được làm ăn với Tencent, chủ sở hữu WeChat.
Động thái này lập tức khiến không ít chuyên gia cho rằng doanh số iPhone – thiết bị chủ đạo của Apple – tại Trung Quốc có thể giảm mạnh thời gian tới nếu người dùng không thể tải WeChat từ kho ứng dụng App Store. Trong số đó, “chuyên gia tin đồn” Ming-chi Kuo cho rằng doanh thu toàn cầu có thể giảm 30%, do iPhone bị người dùng Trung Quốc quay lưng.
Tim Cook (bên trái) có thể sẽ gặp Donald Trump (bên phải) để bàn về vấn đề WeChat. Ảnh: AP.
Tại Trung Quốc, WeChat là tất cả
Xuất phát điểm là phần mềm nhắn tin OTT, nhưng WeChat hiện nay được mệnh danh là một “siêu ứng dụng” tại Trung Quốc nhờ hàng loạt tính năng được tích hợp. Sản phẩm của Tencent có thể gọi đồ ăn, gọi và thanh toán t.iền taxi, mua vé xem phim, chơi game, đăng ký chuyến bay… Thậm chí, nó có thể được dùng để mua rau củ ở ngoài chợ, đặt lịch hẹn khám bệnh với bác sĩ, nhận bản sao kê ngân hàng, theo dõi tin tức từ người nổi tiếng hoặc gây quỹ từ thiện. Theo The Verge, gần đây WeChat còn được tích hợp thẳng vào hệ thống chứng minh nhân dân điện tử của Trung Quốc.
Để có được “siêu tính năng” này, WeChat đã được Tencent áp dụng mô hình tiên phong “mọi ứng dụng trong một ứng dụng”. Thống kê cho thấy có hàng triệu phần mềm nhỏ hơn nằm trong WeChat, giúp người dùng thực hiện bất cứ điều gì họ muốn. Điều này khiến nó giống như một trình duyệt cho các website trên thiết bị di động, lại vừa giống như một hệ điều hành có kho ứng dụng riêng.
“Mọi dịch vụ trong cuộc sống của một công dân Trung Quốc – online, đi chợ, giải trí, chuyển t.iền – đều thông qua một ứng dụng duy nhất”, blogger Ben Thompson nhận xét vào năm 2017. “WeChat phổ biến tại Trung Quốc đến nỗi nó gần như bắt buộc phải được cài trên mỗi chiếc điện thoại”.
Còn theo ký giả Connie Chan, WeChat thậm chí nằm trong tiềm thức của người Trung Quốc. Mỗi khi nhấc điện thoại, việc đầu tiên của họ sẽ là nhấn vào ứng dụng này là có thể biết được gần như mọi thứ.
WeChat với Apple
Video đang HOT
Người dùng Trung Quốc thích các sản phẩm của Apple, đặc biệt là iPhone. Thị trường này hiện chiếm khoảng 20% doanh số bán iPhone, theo số liệu từ Bloomberg.
Tuy nhiên, vấn đề của Apple tại Trung Quốc là hầu hết người dùng tại đây chỉ quan tâm đến phần cứng và hình ảnh thương hiệu của iPhone, nhưng iOS và các tính năng bên trong ít được chú ý. Thậm chí với không ít người, điện thoại thông minh đơn giản chỉ là một thiết bị để sử dụng WeChat.
Như vậy, nếu iPhone không thể cài WeChat, những người yêu thích iPhone tại Trung Quốc có thể sẽ từ bỏ thiết bị này để chuyển sang một nhà sản xuất trong nước. Tất nhiên, ưu tiên của họ vẫn là một sản phẩm có thương hiệu, phần cứng hấp dẫn và cài được WeChat. “Đó là một mối đe dọa”, ký giả Ben Lovejoy nói.
Nếu WeChat chỉ bị cấm ở Mỹ, ứng dụng này sẽ không bị ảnh hưởng nhiều do số lượng người dùng không đáng kể. Những đối tượng bị tác động chỉ có thể là công dân Trung Quốc cư trú tại đây, hoặc những người có gia đình hoặc bạn bè tại Trung Quốc. Trong kịch bản này, doanh số iPhone toàn cầu có thể giảm 3 – 6%.
Tuy nhiên, lệnh cấm của Trump tác động lớn hơn thế. Theo tuyên bố, những công ty như Apple buộc phải chấm dứt mọi mối quan hệ kinh doanh với Tencent, phải xóa WeChat khỏi App Store trên toàn cầu, bao gồm Trung Quốc.
Nếu một chiếc iPhone không có WeChat, về cơ bản, nó vô dụng tại Trung Quốc. Không ai muốn và sẽ không ai mua. Đó là lý do tại sao Kuo nói rằng lệnh cấm của Trump sẽ “làm c.hết” iPhone tại thị trường lớn nhất thế giới. Việc doanh số iPhone giảm sẽ kéo theo hàng loạt hệ lụy như doanh số AirPods, Apple Watch, iPad… và tất nhiên là cả mảng dịch vụ sẽ “c.hết” theo. Cuối cùng, tổng doanh thu của Apple trên toàn cầu giảm 25 – 30%.
Tim Cook phải làm gì?
CEO của Apple và người đứng đầu Nhà trắng thường có rất ít điểm tương đồng. Quan điểm chính trị và xã hội của họ cũng hoàn toàn khác nhau. Tuy nhiên, Cook luôn lập luận rằng tốt nhất là nên tham gia vào các vấn đề và cố gắng gây thiện cảm đối với những hành động của Trump hơn là “đoạn tuyệt” mọi thứ.
Trong quá khứ, Trump không ít lần đe dọa hoạt động kinh doanh của Apple. Tháng 2/2017, khi Trump áp lệnh cấm nhập cư, Cook thừa nhận hàng trăm nhân viên Apple gặp khó khăn. Khi Trump áp thuế nhập khẩu với các sản phẩm do Trung Quốc sản xuất, hầu hết thiết bị và phụ kiện do Apple bán ra đều ảnh hưởng ít nhiều.
Cook nhiều lần gặp Trump với mục đích chính là muốn tìm kiếm một lệnh miễn trừ đối với các sản phẩm của Apple. Phần lớn những nỗ lực này đều thành công, dù được đ.ánh giá là hết sức khó khăn.
Cook sẽ tiếp tục gặp Trump để bàn về lệnh cấm WeChat. Người đứng đầu Apple sẽ vẫn thuyết phục việc đảo ngược lệnh cấm bằng tài ăn nói thuyết phục và những diễn giải sáng tạo. Tuy vậy, câu chuyện không dễ dàng như trước đây.
Một số chuyên gia đ.ánh giá, Apple đang đặt cược tương lai của mình tại Trung Quốc vào tài thao lược của Cook. Trước đây, Apple luôn có đủ tài chính để chống chịu những lệnh cấm của chính phủ Mỹ. Nhưng nếu cấm WeChat, Apple có thể mất toàn bộ thị trường Trung Quốc chỉ sau một đêm và đó sẽ là thiệt hại vô cùng lớn, nhất là khi hãng sắp ra mắt loạt iPhone 12 mới.
Trong “trận chiến” này, Cook buộc phải thắng.
Lệnh cấm WeChat - Hay cách ông Trump nâng tảng đá đ.ập vào chân Apple như thế nào?
Lệnh cấm của Tổng thống Mỹ có thể mang lại những hậu quả vô cùng sâu rộng đối với Apple, một trong số ít các công ty có thâm niên kinh doanh lâu đời tại Trung Quốc.
Apple có một lượng khách hàng đáng kể ở Trung Quốc và gần như tất cả các đối tác sản xuất cùng lắp ráp quan trọng của công ty này đều có trụ sở tại đó. Và nếu được thực hiện, lệnh cấm của Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể không chỉ buộc Apple phải xóa WeChat khỏi App Store - điều sẽ phá hủy hoạt động kinh doanh điện thoại thông minh tại Trung Quốc của Apple - mà còn có thể thay đổi cách Apple xây dựng và bán các sản phẩm mới trong tương lai.
Không dễ để mô tả sự nổi bật và tầm quan trọng của WeChat ở Trung Quốc. Như quan điểm của nhà phân tích Ben Thompson đã đưa ra năm 2017 thì: "Không có bất kỳ quốc gia nào khác có thể so sánh được, thậm chí là với các tính năng của Facebook (bao gồm cả Facebook, Messenger và WhatsApp) mà WeChat thường được so sánh. Tất cả những thứ đó đều liên quan đến giao tiếp hoặc gây lãng phí thời gian. WeChat cũng vậy, nhưng nó cũng là công cụ để đọc tin tức, gọi taxi, trả t.iền cho bữa trưa và để tiếp cận các nguồn lực của chính phủ, hay để kinh doanh. Thực tế mà nói, WeChat chính là điện thoại của bạn và ở một mức độ lớn hơn thì tại một quốc gia như Trung Quốc thì một chiếc điện thoại là tất cả những gì bạn cần".
Một chiếc iPhone không có WeChat thực sự không phải là một chiếc điện thoại (ở Trung Quốc)
Một chiếc iPhone không có WeChat thực sự không phải là một chiếc điện thoại dành cho hàng trăm triệu người dùng Trung Quốc, những khách hàng mà toàn bộ mô hình kinh doanh iPhone của Apple đang dựa vào. Nếu Apple không thể cung cấp WeChat trên iPhone do lệnh cấm của Trump, thì hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc của công ty này gần như chắc chắn sẽ bốc hơi, chỉ sau một đêm.
Apple đang mắc vào một cái bẫy do chính họ tạo ra ở đây, nhờ vào một nền tảng bị khóa kín. Một hệ thống cởi mở hơn, tương tự như Android của Google, sẽ cho phép người dùng cài đặt WeChat mà không cần sự chấp thuận rõ ràng của Apple. Đây không phải là lý tưởng cho Apple, nhưng ít nhất nó cho phép hàng triệu khách hàng Trung Quốc vẫn có thể sử dụng iPhone của họ.
Nhưng lệnh cấm WeChat của Tencent có thể còn tạo ra tác động mạnh hơn đến Apple, bằng cách làm leo thang xung đột đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc, vốn đã bị lôi kéo vào các cuộc tranh chấp thương mại trong nhiều năm. Apple đã bắt đầu cảm thấy sự chia sẻ ở đây, từ mức thuế 25% đối với 5 bộ phận cho máy tính để bàn Mac Pro; 10% thuế suất đối với bộ sạc, HomePod, AirPods và Apple Watch. Và suýt chút nữa là 15% thuế trên iPhone, thứ có thể làm tăng chi phí của sản phẩm quan trọng nhất của Apple lên tới 150 USD.
Về mặt lý thuyết, Apple không thể thuê ngoài việc sản xuất sản phẩm của mình ở bất kỳ nơi nào khác trên thế giới (và chắc chắn không phải ở Mỹ), ngoài Trung Quốc. Không quốc gia nào ở hiện tại có thể cạnh tranh với quy mô chuỗi cung ứng, số lượng công nhân lành nghề, cơ sở hạ tầng có thể di chuyển mọi thứ nhanh chóng hoặc nguồn lao động tương đối rẻ ở quốc gia Đông Á này.
Quá trình chuyển đổi hệ thống sản xuất năm 2005 của Tim Cook nhằm cắt giảm hàng tồn kho dư thừa và liên tục tung ra các sản phẩm mới đã mang lại mọt kết quả ngoài mong đợi. Đó là việc Apple ngày nay hầu như chỉ phụ thuộc vào các nhà sản xuất Trung Quốc như Foxconn. Khi các nhà máy ở Trung Quốc ngừng hoạt động vì Covid-19, nó đã gây ra trục trặc cho toàn bộ chuỗi cung ứng của Apple - và thậm chí có thể gây ra sự chậm trễ cho dòng sản phẩm iPhone 12 sắp ra mắt vào mùa thu này.
Apple bị rơi vào cái bẫy do chính họ tạo ra.
Apple gần đây đã hướng sự phát triển sang Ấn Độ để cố gắng giảm bớt sự phụ thuộc của mình vào Trung Quốc, nhưng đó chỉ là một con số rất nhỏ so với những gì mà công ty đã xây dựng trong cả thập kỷ qua.
Và trong bối cảnh đó, sự leo thang căng thẳng mới nhất của ông Trump trong việc nhắm mục tiêu vào một trong những công ty Trung Quốc thuộc hàng lớn nhất trên thế giới, có thể gây ra các thiệt hại không thể sửa chữa được. Thay vì nhận được ân huệ từ những mức thuế sắp áp dụng, Apple có thể bị buộc phải chịu tất cả chi phí hoặc đối mặt với mức thuế nhập khẩu thậm chí cao hơn, nếu Trung Quốc cũng sử dụng biện pháp tương tự để trả đũa.
Và để miêu tả tầm quan trọng của các hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc đối với Apple, những con số dưới đây có thể là minh chứng rõ ràng hơn. Theo Economist, Apple đã kiếm được tổng cộng 44 tỷ USD tại Trung Quốc vào năm ngoái - nhiều hơn bất kỳ công ty Mỹ nào khác. Thị trường này cũng đã có đóng góp lớn thứ ba cho lợi nhuận của Apple - trong thu nhập quý 3 năm 2020 gần đây nhất của công ty, với khoảng 15% doanh thu. Và không giống như châu Âu hay Mỹ, nơi mà thị phần của Apple đã bị trì trệ lâu nay với các sản phẩm iPhone và Mac, Trung Quốc vẫn có tiềm năng phát triển rất lớn đối với Apple, vốn chỉ chiếm khoảng 9% tổng thị trường điện thoại thông minh (hiện do Huawei thống trị, cùng Vivo, Oppo và Xiaomi).
Và không chỉ là doanh số bán iPhone, các khách hàng Trung Quốc đã chi 1,53 tỷ USD trong tháng 4 chỉ để mua hàng trên App Store, một con số thậm chí không bao gồm doanh thu dịch vụ khác của Apple (như đăng ký iCloud hoặc Apple Music), một phần quan trọng của chiến lược kinh doanh mà Apple đang thực hiện.
Apple đã phải vật lộn với việc tiếp tục tăng trưởng đó ở Trung Quốc trong những năm gần đây khi doanh số bán điện thoại chậm lại, do phải đóng cửa các cửa hàng do Covid-19.
Đây chính là một lời nhắc nhở cho Apple về sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
Hiện tại, hầu hết các dịch vụ trả phí của Apple như iTunes Store, Apple Books, Apple TV Plus, Apple Arcade, Apple News Plus và Apple Card cũng không khả dụng ở Trung Quốc. Đây là một vấn đề lớn đối với Apple và công ty đã bắt đầu hướng đến việc đăng ký định kỳ để bù đắp cho thị trường iPhone đang bão hòa ổn định.
Có thể nói, thành công của Apple dưới thời Tim Cook chủ yếu được xây dựng dựa trên việc mở rộng sang Trung Quốc, cả với tư cách là một trung tâm sản xuất và cơ sở khách hàng đáng kể. Lệnh cấm WeChat của ông Trump có thể tấn công vào nền tảng vững chắc này, với khả năng phá vỡ một trong những cơ sở khách hàng lớn nhất của Apple và khả năng sản xuất hầu hết mọi sản phẩm của Apple.
Ngay cả khi điều này kết thúc một cách êm đẹp (bằng cách kỳ diệu này đó), nó cũng là một lời nhắc nhở rõ ràng cho Apple về mức độ phụ thuộc của công ty vào Trung Quốc. Đồng thời cũng là một lời nhắc nhở về sự bấp bênh của các trung tâm sản xuất siêu tập trung, các chính sách của App Store và các giao dịch kinh doanh quốc tế có thể tan rã như thế nào - và có khả năng, sẽ hạ gục một phần sức mạnh to lớn của Apple.
Huawei thấm đòn, số phận rơi vào tay ông Trump Huawei đang dần cảm nhận được sự ảnh hưởng từ những đòn trừng phạt của chính phủ Mỹ. Tương lai của công ty này cùng nhiều người dùng smartphone do Huawei sản xuất bị bỏ ngỏ. Một lần nữa, tham vọng xây dựng hệ điều hành và quần thể sinh thái công nghệ toàn cầu riêng của Huawei Technologies bị chặn lại ngay...