‘Bóng đen’ bao phủ Samsung sau vụ bắt giam người thừa kế
Phán quyết bắt giữ người thừa kế Samsung – Phó chủ tịch Lee Jae-yong – đang khiến việc quản lý kinh doanh quan trọng của tập đoàn rơi vào trạng thái chờ.
Ngày 18/1, tòa án cấp cao Seoul đã kết án Phó chủ tịch Lee Jae-yong 2 năm rưỡi tù giam vì tội tham ô và hối lộ. Luật sư của Lee đã gọi quyết định này của tòa là “đáng tiếc”, nhưng không cho biết liệu thân chủ có kháng cáo hay không. Nhóm đại diện pháp lý của Samsung cũng không đưa ra bất kỳ bình luận nào về vụ việc.
Các chuyên gia nhận định án tù của Lee sẽ tạo ra khoảng trống lớn trong dàn lãnh đạo cấp cao của Samsung, khiến công ty mất người ra quyết định chiến lược ở các ngành kinh doanh cốt lõi. Trong bối cảnh tính cạnh tranh trên thị trường chất bán dẫn và thiết bị điện tử ngày càng gay gắt, việc thiếu người điều hành lúc này có thể khiến Samsung tụt lại so với các đối thủ trên thế giới.
Đây là lần thứ hai ông Lee vướng vòng lao lý và phải quay trở lại nhà giam. Năm 2017, thái tử Samsung từng bị kết án hối lộ sau vụ bê bối liên quan tới Tổng thống Park Geun Hye và bạn thân Choi Soon Sil bị phanh phui. Ông được thả sau chưa đầy một năm khi Tòa án cấp cao Seoul đình chỉ bản án. Tuy vậy, gần đây Tòa án tối cao Hàn Quốc lại yêu cầu xét xử lại vụ việc và dẫn tới phán quyết hôm 18/1 vừa qua.
Khoảng trống quyền lực
Samsung là tập đoàn gia đình lớn nhất Hàn Quốc. Công ty hoạt động kinh doanh ở đa lĩnh vực, từ thiết bị điện tử, công viên giải trí tới bảo hiểm. Samsung được biết đến là nhà sản xuất smartphone và TV lớn nhất thế giới, ngoài ra, hãng cũng cung cấp chip nhớ và màn hình cho Apple và Huawei.
Lee Jae Yong đến dự phiên xét xử tại tòa án Seoul sáng 18/1. Ảnh: Reuters.
Video đang HOT
Nhiều năm qua, Lee Jae-yong là người điều hành Samsung với vai trò Phó chủ tịch và quyền Chủ tịch tập đoàn. Sau khi cha ông – Chủ tịch Lee Kun Hee – qua đời năm ngoái, Lee Jae-yong chính thức trở thành người dẫn dắt Samsung.
Nhà phân tích SK Kim của Daiwa Securities cho biết: “Các công ty thành viên vẫn hoạt động mà không gặp quá nhiều vấn đề, nhưng việc vắng Lee sẽ ảnh hưởng tới các quyết định đầu tư và M&A quan trọng”. Ông chỉ ra rằng Phó chủ tịch Lee là người đưa ra quyết định then chốt với các thương vụ lớn tại công ty, như vụ mua lại Harman International trị giá 8 tỷ USD năm 2016 hay khoản đầu tư 27 tỷ USD vào dây chuyền sản xuất linh kiện bán dẫn ở Pyeongtaek.
“Đây là những quyết định kinh doanh trị giá hàng chục tỷ USD. Khi Lee vắng mặt, Samsung sẽ phải cực kỳ cân nhắc trong việc đưa ra các quyết định đầu tư mạo hiểm”, Kim nói.
Theo Jeff Dongwon Kim, Phó trưởng bộ phận nghiên cứu của KB Securities, việc lãnh đạo công ty sau song sắt cũng là một vấn đề. “Hãy tưởng tượng mức độ tác động tới tình hình kinh doanh toàn cầu nếu Tim Cook bị bỏ tù vì hối lộ chính phủ Mỹ hàng triệu USD”, ông nói. Kim cho biết thêm, trong những năm gần đây, các công ty đầu tư ngày càng quan tâm tới ảnh hưởng dư luận và không muốn làm ăn với các công ty dính bê bối.
Ảnh hưởng tới Hàn Quốc
Với giá trị vốn hóa chiếm hơn 30% thị trường Hàn Quốc, đóng góp 20% thuế doanh nghiệp và tạo việc làm cho khoảng 300.000 lao động trong nước, Samsung đóng vai trò rất lớn trong nền kinh tế Hàn Quốc. Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Hàn Quốc, ông Park Yong Maan, được cho là đã trình đơn kiến nghị, kêu gọi tòa án nương tay với Lee.
Tuy nhiên, theo Chung Sun-sup, Tổng biên tập báo Chaebol.com – trang tin chuyên phân tích các tập đoàn gia đình của Hàn Quốc, về dài hạn, phán quyết này của tòa có thể có tác động tích cực tới xã hội. Nhiều nhà phân tích từ lâu đã coi hoạt động mua bán ân huệ giữa các chính trị gia và doanh nghiệp Hàn Quốc là một “căn bệnh nan y” ở nước này.
Trong quá khứ, cố chủ tịch Samsung và nhiều lãnh đạo Chaebol khác dù bị kết tội hối lộ và trốn thuế, đều được ân xá và cho phép trở lại điều hành doanh nghiệp. Việc đưa Lee trở lại nhà tù lần này cho thấy Hàn Quốc đang sẵn sàng nhìn nhận vấn đề một cách nghiêm túc hơn.
“Đây là bước khởi đầu cho hành trình gỡ rối mối quan hệ giữa chính phủ và doanh nghiệp. Đó là một điều tốt cho nền kinh tế Hàn Quốc về lâu dài”, Chung nói.
Vì sao "thái tử Samsung" phải nộp tới 9 tỷ USD tiền thuế?
Việc này không phải ngoại lệ, và giới siêu giàu Hàn Quốc cũng có những cách thức đảm bảo tài sản và quyền lực vẫn về tay gia đình mình.
Hôm qua, ngày 25/10/2020, Samsung thông báo chủ tịch tập đoàn Lee Kun Hee đã qua đời, hưởng thọ 78 tuổi. Ông là cá nhân biến Samsung trở thành một trong những tập đoàn lớn mạnh nhất thế giới, giành giật vị trí thống trị thị trường công nghệ với những cái tên sừng sỏ và lâu đời nhất lịch sử nền kinh tế.
Từ năm 2007 tới nay, Lee Kun Hee nắm giữ vị trí cá nhân giàu có nhất Hàn Quốc với tài sản ước tính trước khi mất là 21 tỷ USD. Kể từ khi Lee Kun Hee phải nằm liệt giường sau một cơn đau tim xảy ra năm 2014, con trai ông là Lee Jae Yong đã nắm quyền điều hành tập đoàn Samsung. Khi ông Lee Kun Hee qua đời, "thái tử Lee" sẽ phải gánh vác hai trọng trách. Đầu tiên, là có thể giúp Samsung vượt qua những khó khăn hiện tại, tăng trưởng sao cho xứng đáng với di sản mà người cha để lại.
Cố chủ tịch tập đoàn Samsung Lee Kun Hee, 1942-2020.
Trọng trách thứ hai Lee Jae Yong phải thực hiện là trách nhiệm với đất nước: nộp khoản thuế thừa kế khổng lồ. Trang tin Reuters ước tính số tiền Lee Jae Yong phải trả lên tới hơn 9 tỷ USD.
Hàn Quốc là quốc gia chịu thuế thừa kế lớn thứ hai thế giới, ở mức 50% giá trị thị trường trung bình của cổ phiếu trong 4 tháng trước và sau khi mất của người sở hữu. Đây là mức nặng thứ hai chỉ sau con số 55% của Nhật Bản; mà nếu như người nhận tài sản thừa kế cũng là cá nhân sở hữu cổ phần lớn nhất trong công ty, mức thuế thừa kế sẽ phải đóng lên tới 65%.
Trong quá khứ, ta đã nhiều lần thấy số tiền thuế lớn đè áp lực lên những người thừa kế của các tập đoàn Hàn Quốc. Năm 2018, Koo Kwang-mo, người thừa kế LG Group cùng các chị em của mình phải trả số tiền thuế 8,7 tỷ USD trong vòng 5 năm. Năm 2019, khi chủ tịch tập đoàn Hanjin Group là Cho Yang-ho qua đời, con trai của ông - chủ tịch tập đoàn Korean Airlines là Cho Won-tae đã phải bán một phần cổ phần để trả hơn 230 triệu USD tiền thuế cho chính phủ Hàn Quốc.
" So sánh với thời điểm 20 năm trước khi gia đình tôi thành lập công ty, giá trị của cổ phiếu đã lên cao quá cao, tới mức phải tìm cách bẻ lái luật pháp để mà trả thuế. Thực tế, tôi sẽ phải bán cả công ty để bù tiền thuế", một CEO nặc danh trả lời Financial Times. Theo dữ liệu mà nhóm nghiên cứu thị trường CEO Score thu được, người thừa kế 25 tập đoàn lớn nhất Hàn Quốc phải trả tổng cộng 21 tỷ USD tiền thuế.
Lee Jae Yong.
Cơ chế "cha truyền con nối" trong các tập đoàn Hàn Quốc lớn bộc lộ điểm yếu, khi mà người nhận quyền tiếp quản đế chế phải bán bớt cổ phần, tự tay cắt đi chút quyền hành của mình để có thể trả được lượng tiền thuế khổng lồ.
Tuy nhiên, vẫn có những khe cửa hẹp cho phép Lee Jae Yong giảm bớt gánh nặng thuế má. Những cách thức được dùng nhiều trong giới siêu giàu Hàn Quốc và cũng là tâm điểm lên án của nhiều bên.
Trong tổng số 59 nhóm kinh doanh có tài sản vượt mức 5 triệu won (4,3 tỷ USD), có ít nhất 19 đứa trẻ chưa tới 18 tuổi nắm trong tay cổ phần trị giá triệu USD của công ty. Trong số đó, có những bé còn chưa biết nói hay mới chập chững biết đi. Những đứa trẻ giàu có ngày một xuất hiện nhiều khi mà những chủ tịch tập đoàn lớn, những cá nhân vực dậy nền kinh tế Hàn Quốc sau chiến tranh, ngày một già đi.
Để gia đình quản lý tập đoàn của mình giữ được hàng tỷ USD cũng như quyền lực tuyệt đối trước những quyết định tương lai của công ty, họ cho phép con, cháu họ hàng nhận những khoản thừa kế khổng lồ. Theo khảo sát của Bloomberg trong năm 2019, thì đứa trẻ Hàn Quốc nắm trong tay nhiều triệu USD tiền cổ phiếu nhất, ở mức 19 triệu USD, là cháu nội 15 tuổi của Huh Man-jung - chủ tịch GS Holdings.
Trước thời điểm ông Lee Kun Hee qua đời, phát ngôn viên đại diện cho gia đình vị tỷ phú nói ra quyết định cuối cùng của con cái ông Lee, rằng "mọi đồng tiền thuế liên quan tới tài sản thừa kế sẽ được trả một cách minh bạch, như luật pháp yêu cầu".
Ấy mới là chuyện mức thuế kỷ lục, còn chưa rõ những diễn biến tiếp theo của quá trình chuyển giao quyền lực sẽ ra sao. Ở vị thế tập đoàn hàng đầu với chủ tịch là một trong những cá nhân quyền lực nhất nền kinh tế, gánh nặng phía trước của Samsung không chỉ dừng lại ở 50%.
Kế vị ở các chaebol Hàn Quốc ngày càng giống một cuộc chiến, đã tới lúc phải thay đổi? Huynh đệ đưa nhau ra tòa, người ngồi tù vì cáo buộc thâu tóm quyền lực, việc thừa kế trong các tập đoàn hàng đầu Hàn Quốc đang ngày càng khó khăn. Sự ra đi của Chủ tịch Lee Kun-Hee ở tuổi 78 chính thức đưa Samsung sang một trang mới, dù đã nhiều năm qua Phó chủ tịch Lee Jae-yong, con trai...