Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Giáo dục là phải đổi mới

Năm 2017, ngành giáo dục đào tạo vẫn tiếp tục đổi mới, trong đó có đổi mới thi, tuyển sinh đại học, cao đẳng.

Trước thềm năm học mới, chiều 4/9, Bộ trưởng GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ trao đổi với báo chí xung quanh câu chuyện đổi mới trong giáo dục.

Bỏ đổi mới còn gì là giáo dục?

- Thưa ông, phương án tiếp tục đổi mới thi và tuyển sinh đại học, cao đẳng trong năm 2017 có gì mới?

- Thời điểm này chưa phải chính thức, nhưng chủ trương của Bộ GD&ĐT là không phải đổi mới mà tiếp tục thực hiện phương án 2016. Kỳ thi và tuyển sinh đại học năm nay được đánh giá cơ bản thành công, được xã hội đồng tình.

Tuy nhiên, phương án nào cũng có những hạn chế. Sau khi xem xét, Bộ GD&ĐT nhận thấy có những điểm phải cải thiện để tốt lên.

Về tổ chức thi, năm 2016 có hai cụm thi địa phương và cụm thi đại học. Qua thực tế, địa phương hoàn toàn tổ chức được thi và không nhất thiết phải tồn tại hai cụm thi trong một địa phương. Như vậy, năm 2017 chỉ còn một cụm thi. Bản chất vẫn như năm 2016 nhưng gọn nhẹ, thiết thực hơn.

Đề thi năm nay được đánh giá nghiêm túc, nhưng những người làm giáo dục, cũng như giáo viên thấy thí sinh vẫn học tủ, học lệch. Trong khi đó, giáo dục phổ thông phải học toàn diện.

Do đó, năm 2017 có cải tiến để đảm bảo tính toàn diện, tránh học tủ, học lệch; sử dụng công nghệ thông tin để tổ chức bài thi tổng hợp theo hướng trắc nghiệm khách quan, gọn nhẹ, bao quát.

Mặt khác, năm 2016, đề thi được đánh giá tốt nhưng qua phản ánh và thực tế kiểm tra, đâu đó vẫn còn tình trạng thí sinh nhìn được bài nhau.

Về chấm thi, giáo viên chấm theo barem nên có sự du di giữa các thầy cô. Trong khi đó, phương thức thi của ĐH Quốc gia Hà Nội cho thấy có thể sử dụng công nghệ trong chấm thi để giải quyết vấn đề này. Thí sinh sẽ làm bài thi tổng hợp trắc nghiệm đối với nhóm môn Toán, Khoa học xã hội, Khoa học nhân văn, Ngoại ngữ. Thi trên giấy, chấm trên máy sẽ khắc phục tốt những băn khoăn dư luận đặt ra.

Đây là những đổi mới có tính chất bổ sung cho hạn chế năm 2016.

Liên quan xét tuyển, thi tuyển, năm 2017 vẫn áp dụng một kỳ thi 2 mục đích. Các trường được quyền tự chủ, nhưng trong thực tế, nhiều đại học chưa có kinh nghiệm, cũng như chưa có điều kiện để có thể đứng lên tổ chức một kỳ thi.

Mặt khác, tự chủ không có nghĩa muốn làm gì cũng được, Bộ GD&ĐT vẫn phải có trách nhiệm đứng ra quản lý chất lượng vì quyền lợi của người học.

Khắc phục điểm bất cập của năm 2016, thí sinh chỉ được 2 trường 4 nguyện vọng, trong quá trình xét tuyển thông tin không được công khai thì năm 2017 sẽ có phần mềm cùng sử dụng, thí sinh có thể đăng ký nhiều nguyện vọng.

Họp báo về Khai giảng năm học mới 2016-2017 do Bộ GD&ĐT tổ chức chiều 4/9. Ảnh: VOV.

- Nhiều người cho rằng giáo dục “đổi mới” rất nhiều nhưng chưa mang lại hiệu quả như mong muốn?

- Thứ nhất, phương án thi năm 2017 không phải hoàn toàn mới mà là sự kế thừa, cải tiến phương án thi 2016 để tốt hơn. Không phải mỗi năm một phương án mới.

Nhân đây, tôi cũng khẳng định nếu bỏ từ đổi mới đi thì còn gì là Nghị quyết đổi mới căn bản toàn diện giáo dục.

Giáo dục có nhiều khía cạnh phải đổi mới. Chuyển từ truyền thụ kiến thức theo kiểu nhồi nhét sang phương thức tiếp cận năng lực. Vì vậy, bỏ đổi mới thì còn gì là giáo dục?

Cách đặt vấn đề của một số phụ huynh, một số thầy cô như thế không chuẩn. Đổi mới là quá trình, đổi mới là liên tục. Chỉ có điều đổi mới thế nào cho hiệu quả.

Giáo dục đào tạo phải có lộ trình, bước đi vững chắc. Tính bền vững phải thể hiện được khả thi và lâu dài, tránh tình trạng không đủ cơ sở khoa học để thực hiện, đổi mới xong lại làm lại. Còn nếu đổi mới có lộ trình thì ngày càng có nền tảng. Trong giáo dục đào tạo, không phải hôm nay đổi mới, ngày mai có kết quả. Có những đổi mới chục năm sau mới có kết quả. Có những đổi mới vài năm đã có kết quả.

Tôi cho rằng, giáo dục cần thực hiện nghiêm túc. Các mô hình, dự án mới đều phải triển khai thí điểm, có đánh giá, ra điều kiện kèm theo mới thực hiện một cách thận trọng.

Những cụm từ: “chuột bạch”, “thí nghiệm”, “nhồi nhét”… rất xa lạ với giáo dục. Điều này khiến những nhà làm giáo dục hết sức trăn trở. Bị nhận xét như vậy là cú sốc đối với những người làm quản lý giáo dục trong quá trình đổi mới.

Rút kinh nghiệm Thông tư 30, VNEN

- Thưa Bộ trưởng, nhiều giáo viên lo ngại dự thảo sửa đổi Thông tư 30 với cách đánh giá, phân loại học sinh theo A, B, C chỉ là bình mới, rượu cũ?

- Tinh thần của Thông tư 30 là tốt. Học sinh tiểu học còn nhỏ không nhất thiết phải đánh giá lượng hóa bằng cách chấm điểm, thi đua, tạo ra áp lực và dạy thêm, học thêm.

Thông tư có cách đánh giá cả năng lực lẫn phẩm chất của học sinh bằng cách vừa cho điểm vừa nhận xét. Một câu khen cũng là cách đánh giá, đâu nhất thiết phải cứ cho 5 hay 10 điểm. Tuy nhiên, Bộ phải rút kinh nghiệm, tính toán làm sao khi đổi mới cũng phải có lộ trình, bước đi phù hợp đảm bảo có sự chuẩn bị, kể cả giáo viên, cơ sở vật chất trường lớp.

Bản dự thảo sửa đổi lần này sẽ thay đổi việc thầy cô phải ghi nhận xét nhiều. Phương án đánh giá học sinh theo mức A, B, C là khác căn bản so với cách đánh giá cũ. Không có chuyện bình mới rượu cũ, bởi chỉ đánh giá bằng lời khó lượng hóa được sự tiến bộ của học sinh.

Khi đó, A, B, C là thang bậc của sự tiến bộ. Học sinh được A là sự tiến bộ vượt bậc cả về năng lực lẫn phẩm chất, hay điểm C không phải chê các cháu mà cần cố gắng.

Cũng giống Thông tư 30, VNEN là mô hình mới cần có sự chuẩn bị phù hợp và không phải địa phương nào cũng áp dụng được. Trong khi đó, thực tế đã có xu hướng đua nhau triển khai dẫn đến một số cơ sở, địa phương không có sự chuẩn bị. Điều này, Bộ phải rút kinh nghiệm trong việc tổ chức, triển khai những chủ trương, mô hình mới. Phải tiến hành thận trọng, có thí điểm, đánh giá mới nhân rộng mô hình.

Chưa báo cáo hoãn chương trình – sách giáo khoa mới

- Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa theo lộ trình 2018 sẽ bắt đầu áp dụng thay sách giáo khoa cuốn chiếu từng cấp học. Xin Bộ trưởng cho biết bao giờ công bố chương trình tổng thể, chương trình bộ môn?

- Về chương trình, sách giáo khoa, Bộ GD&ĐT đã có kế hoạch. Nhiều ý kiến cũng băn khoăn, Bộ có quan điểm muộn nhưng chắc. Bộ xây dựng chương trình tổng thể sau đó mới xây dựng chương trình môn học, trên cơ sở đó mới tiến hành sách giáo khoa.

Chúng tôi xác định chậm lại nhưng cách làm cũng có sự đổi mới khi kết hợp nâng cao chất lượng giáo viên gắn với sách giáo khoa. Cách làm sách giáo khoa cũng sẽ được công khai.

Năm học 2016 – 2017, chương trình sách giáo khoa vẫn được tiến hành triển khai nhưng chưa đặt vấn đề làm nhanh. Thời điểm này, Bộ GD&ĐT cố gắng làm chắc chắn. Tôi tin khi có chương trình tổng thể, chương trình môn học, giai đoạn viết sách giáo khoa sẽ rất nhanh. Cho đến thời điểm hiện tại, Bộ chưa có ý định báo cáo hoãn chương trình, sách giáo khoa mới.

Hiện tại, trong lúc chờ sách giáo khoa 2018, tôi đã chỉ đạo các đơn vị cắt giảm các chương trình có nội dung không cần thiết, trùng lặp để giảm tải.

Theo Zing