Bí mật về chương trình hạt nhân của Israel

Theo dõi VGT trên

Ngay sau ngày ra đời của Nhà nước Do Thái (1948), Israel đã nghĩ đến chuyện xây dựng một tiềm lực quân sự hùng mạnh, để đối phó với các quốc gia láng giềng Ảrập.

Do biết cách tận dụng nguồn chất xám của nhiều nhà khoa học gốc Do Thái chạy sang Trung Đông lánh nạn phát-xít mà người đầu tiên là nhà vật lí David Begman, Israel đã xây dựng được một nền tảng nghiên cứu khoa học hạt nhân cơ bản rất mạnh. Năm 1949, Begman được chỉ định làm người đứng đầu Trung tâm hoá học phóng xạ thuộc Viện Nghiên cứu năng lượng nguyên tử quốc gia mang tên Wayseman.

Cùng năm đó, nhà vật lí hạt nhân Pháp F. Perin, bạn thân của Begman, đã mời các đồng nghiệp Israel tại Viện Wayseman tham gia xây dựng Trung tâm hạt nhân, Lò phản ứng chiết xuất plutonium G-1 và Nhà máy tái chế, làm giàu uranium UP-1 của Pháp. Chương trình hợp tác hạt nhân giữa Pháp – Israel đã giúp Israel trở thành cường quốc hạt nhân ở Trung Đông.

Bí mật về chương trình hạt nhân của Israel - Hình 1
Khoa học kỹ thuật quân sự Israel tại Trung Đông rất tân tiến. Ảnh: Times of Israel

Lí do để Pháp hợp tác với Israel trong lĩnh vực hạt nhân là do Pháp bị tụt sau Mỹ, Liên Xô và Anh trong lĩnh vực này, và người Pháp nhìn thấy ở Israel một đối tác “vừa sức” nhất. Đổi lại, Israel đồng ý cung cấp hào phóng cho Pháp các tin tình báo giá trị về phong trào giải phóng dân tộc đang diễn ra tại các thuộc địa của Pháp ở khu vực Bắc Phi.

Trước cuộc khủng hoảng kênh đào Sue (1956), Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Israel David Ben Gurion phái Simon Peres tới gặp Uỷ ban Năng lượng nguyên tử Pháp để yêu cầu phía Pháp giúp xây dựng lò phản ứng hạt nhân của riêng mình. Tháng 9/1956, hai bên kí một bản ghi nhớ về vấn đề này.

Cuộc khủng hoảng kênh đào Sue kết thúc bằng thất bại của Pháp, còn Israel phải rút khỏi bán đảo Sinai trước lời đe doạ sử dụng vũ khí hạt nhân của Liên Xô. Tháng 11/1957, Israel chỉ trích kịch liệt việc Pháp bỏ mặc đồng minh đơn thương độc mã trong lúc nước sôi lửa bỏng, đồng thời “đòi” Pháp giúp Israel phát triển khả năng răn đe hạt nhân.

Video đang HOT

Kết quả là Pháp hứa cung cấp lò phản ứng hạt nhân kiểu EL-3, công suất thiết kế 18MW (sau này nâng lên 24MW, còn khi xây dựng thực tế thì công suất của nó đã nâng lên gấp 3) có thể được sử dụng để chiết xuất plutonium.

Địa điểm được chọn là thị trấn Dimona, trên sa mạc Negeth ở phía nam Israel. Hàng trăm kĩ sư và chuyên gia người Pháp đã tham gia xây dựng nhà máy. Đầu năm 1958, bắt đầu lắp đạt lò phản ứng EL-3. Hơn 20 tấn nước nặng dùng chạy lò được mua từ Na Uy với điều kiện ngặt nghèo là phía Na Uy được quyền giám sát việc sử dụng số nước nặng này trong 32 năm.

Bí mật về chương trình hạt nhân của Israel - Hình 2
Ảnh chụp tổ hợp hạt nhân Dimona năm 1968. Ảnh: Wikipedia

Tuy nhiên, trên thực tế cho đến nay, Na Uy mới được thanh tra 1 lần vào năm 1961, trước khi số nước nặng này được bơm vào các bể chứa của lò phản ứng.

Mặc dù áp dụng các biện pháp nguỵ trang và đánh lạc hướng tinh vi, song bí mật ở Dimona của Israel đã bị Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA) khám phá bằng máy bay trinh sát U-2.

Vì thế, trước khi Israel kịp công bố cam kết không sử dụng lò phản ứng do Pháp cung cấp vào việc chế tạo vũ khí hạt nhân và đình chỉ việc hoàn thiện nhà máy chiết xuất plutonium, Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 2/12/1960 đã công khai bí mật này.

Phía Israel tỏ ra chậm trễ trong phản ứng. Mãi tới ngày 21/12, Thủ tướng Ben Gurion mới thừa nhận việc xây dựng lò phản ứng hạt nhân “vì mục đích hoà bình”.

Mặc dù tỏ ra chấp nhận lời tuyên bố này của Ben Gurion, song Mỹ âm thầm gây sức ép, quan hệ hai bên căng thẳng trong suốt năm 1961. Cuối cùng, Israel phải nhượng bộ, cam kết chỉ sử dụng Trung tâm hạt nhân Dimona vào mục đích hoà bình, cho phép Mỹ thanh tra cơ sở này mỗi năm một lần (trước đó, các đoàn thanh tra của IAEA được cử tới Israel đều bị Ben Gurion khước từ hợp tác).

Tuy nhiên, Israel chỉ cho phép các thanh tra viên Mỹ kiểm tra phần nổi của Trung tâm Dimona. Phần chìm, nơi bố trí lò phản ứng và nhà máy chế xuất, bị bịt kín lối vào. Mỹ biết thế nhưng làm ngơ, vì họ âm thầm ủng hộ kế hoạch hạt nhân của Israel để giải toả bớt sức ép quân sự của khối Ảrập.

Lợi dụng chính sách nửa vời của Mỹ, đến cuối năm 1964 Israel đã hoàn thiện nhà máy tinh chế plutonium. Năm 1965, nhà máy cho ra đời mẻ sản phẩm đầu tiên với nguyên liệu chính là chất thải có chứa plutonium của chính lò EL-3. Cuối năm 1966, Thủ tướng Levy Ekon ra lệnh chế tạo những quả bom nguyên tử đầu tiên.

Trong cuộc chiến tranh 6 ngày năm 1967, Nhà nước Do Thái đã ban hành lệnh báo động hạt nhân đầu tiên với 2 quả bom trong tay. Cũng năm 1967, Israel tăng cường tiềm năng hạt nhân bằng cách mua của CHLB Đức các máy gia tốc hạt Krytrons, dưới danh nghĩa sử dụng cho mục đích công nghiệp, nhưng thực chất để chế tạo vũ khí.

Năm 1968, nhà máy chiết xuất plutonium bắt đầu hoạt động hết công suất, có thể cung cấp lượng plutonium tinh chế đủ để sản xuất mỗi năm từ 3 đến 5 quả bom nguyên tử.

Theo đánh giá của các chuyên gia quân sự nước ngoài, đến nay, Israel có từ 75 đến 200 đơn vị vũ khí hạt nhân, bao gồm bom, đầu đạn tên lửa và có thể cả vũ khí chiến thuật. Ngoài ra, Israel đã phát triển đạn pháo hạt nhân và cả mìn hạt nhân; hai loại vũ khí chiến thuật này có thể được cất giữ ở căn cứ Eilabun, phía tây biển Galile.

Nguyên Phong

Còi báo động không kích vang lên ở miền nam Israel

Còi báo động không kích đã vang lên ở miền nam Israel, cảnh báo người dân về các cuộc tấn công tên lửa có thể xảy ra từ Dải Gaza, các phương tiện truyền thông của quân đội Israel cho biết.

Còi báo động không kích vang lên ở miền nam Israel - Hình 1

Ảnh minh họa.

Theo báo cáo, tiếng còi báo động không kích vang lên ở các thành phố Ashdod, Gedera, cũng như các khu định cư nông nghiệp Beit Elazari và Kadron ở phía nam Israel.

Vào ngày 1/11, những người gốc Palestine từ Dải Gaza đã bắn 10 tên lửa nhắm vào lãnh thổ Israel, 8 trong số đó đã bị hệ thống phòng không Iron Dome của Israel chặn lại, một tên lửa đã rơi trúng tòa nhà ở phía nam của nhà nước Do Thái. Tòa nhà đã bị phá hủy đáng kể, rất may không có thương vong xảy ra.

Đáp lại hành động của các chiến binh, vào đêm 2/11, quân đội Israel đã tấn công các mục tiêu Hamas ở Dải Gaza, khiến một người Palestine thiệt mạng.

Vòng trao đổi hiện tại giữa Israel vàDải Gazađã dừng lại từ ngày 9/11 do tình hình căng thẳng ở khu vực biên giới đang tạm thời lắng xuống.

Phương Võ

Theo giaoducthoidai.vn/TASS.ru

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Lời khai rợn người của nghi phạm với chiếc vali chứa bí mật động trờiLời khai rợn người của nghi phạm với chiếc vali chứa bí mật động trời
10:42:54 02/03/2025
Phát hiện mẹ bật điều hòa, giữ thi thể con 6 năm trong chung cưPhát hiện mẹ bật điều hòa, giữ thi thể con 6 năm trong chung cư
12:52:15 03/03/2025
Ông Trump muốn Ukraine ngừng bắn ngay lập tức sau cuộc tranh cãiÔng Trump muốn Ukraine ngừng bắn ngay lập tức sau cuộc tranh cãi
14:57:18 02/03/2025
Lãnh đạo thế giới lên tiếng sau "khẩu chiến" giữa ông Trump và ông ZelenskyLãnh đạo thế giới lên tiếng sau "khẩu chiến" giữa ông Trump và ông Zelensky
06:57:45 03/03/2025
Tái thiết Ukraine: Các ưu tiên và chiến lượcTái thiết Ukraine: Các ưu tiên và chiến lược
16:20:16 02/03/2025
Báo Mỹ: Ông Trump "khó chịu" vì trang phục của ông ZelenskyBáo Mỹ: Ông Trump "khó chịu" vì trang phục của ông Zelensky
21:21:41 03/03/2025
Mỹ: Tỷ phú Musk và DOGE đối mặt làn sóng biểu tìnhMỹ: Tỷ phú Musk và DOGE đối mặt làn sóng biểu tình
20:47:05 02/03/2025
Ông Zelensky nói không xin lỗi sau màn "đấu khẩu" với ông TrumpÔng Zelensky nói không xin lỗi sau màn "đấu khẩu" với ông Trump
12:38:40 02/03/2025

Tin đang nóng

Hòa Minzy nhắn tin Facebook cho "vua hài đất Bắc" Xuân Hinh, ngày hôm sau nhận được điều bất ngờHòa Minzy nhắn tin Facebook cho "vua hài đất Bắc" Xuân Hinh, ngày hôm sau nhận được điều bất ngờ
21:47:59 03/03/2025
Cuộc hôn nhân ngắn nhất showbiz: Sao nữ bị chồng đánh sảy thai rồi vứt trên đường, ly dị sau 12 ngày cướiCuộc hôn nhân ngắn nhất showbiz: Sao nữ bị chồng đánh sảy thai rồi vứt trên đường, ly dị sau 12 ngày cưới
21:38:20 03/03/2025
1 Hoa hậu hàng đầu bị cúm và viêm phổi giống Từ Hy Viên, rơi vào tình trạng nguy hiểm chỉ sau 2 ngày phát bệnh1 Hoa hậu hàng đầu bị cúm và viêm phổi giống Từ Hy Viên, rơi vào tình trạng nguy hiểm chỉ sau 2 ngày phát bệnh
21:03:13 03/03/2025
Hành tung kẻ đâm cảnh sát cơ động tử vong ở Vũng TàuHành tung kẻ đâm cảnh sát cơ động tử vong ở Vũng Tàu
22:39:18 03/03/2025
Gil Lê - Xoài Non dọn về ở chung nhà?Gil Lê - Xoài Non dọn về ở chung nhà?
23:46:06 03/03/2025
Xuân Hinh tuổi 64 đóng Bắc Bling, đọc rap gây sốt: "Tôi chưa hết thời"Xuân Hinh tuổi 64 đóng Bắc Bling, đọc rap gây sốt: "Tôi chưa hết thời"
22:37:14 03/03/2025
Căng: 1 nam thần bị tố ngoại tình xuyên quốc gia, mang "tiểu tam" sang tận Thái Lan dan díuCăng: 1 nam thần bị tố ngoại tình xuyên quốc gia, mang "tiểu tam" sang tận Thái Lan dan díu
21:33:35 03/03/2025
Vì sao Hòa Minzy gây sốt?Vì sao Hòa Minzy gây sốt?
23:19:28 03/03/2025

Tin mới nhất

Rộ tin 4 gián điệp Trung Quốc từng quyên góp tiền, xe ở Philippines

Rộ tin 4 gián điệp Trung Quốc từng quyên góp tiền, xe ở Philippines

06:58:45 04/03/2025
Theo hãng tin Reuters, 4 người Trung Quốc bị Philippines bắt giữ về cáo buộc làm gián điệp từng quyên góp tiền và xe cho một địa phương và 2 lực lượng cảnh sát ở nước này.
Nga đề nghị khôi phục các chuyến bay trực tiếp với Mỹ

Nga đề nghị khôi phục các chuyến bay trực tiếp với Mỹ

06:56:21 04/03/2025
Sau cuộc đối thoại cấp cao tại Thổ Nhĩ Kỳ ngày 27.2, Bộ Ngoại giao Nga cho biết nước này đã đề nghị khôi phục lại các chuyến bay trực tiếp với Mỹ.
Ông Tập Cận Bình nói kinh tế Trung Quốc đang đối mặt nhiều thách thức

Ông Tập Cận Bình nói kinh tế Trung Quốc đang đối mặt nhiều thách thức

06:51:22 04/03/2025
Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình thừa nhận đất nước đang đứng trước nhiều khó khăn trong bài viết ngay trước kỳ họp lưỡng hội vào tuần sau.
5 cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phản đối ông Trump sa thải sĩ quan cấp cao

5 cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phản đối ông Trump sa thải sĩ quan cấp cao

06:48:03 04/03/2025
Nhóm 5 cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ không đồng tình việc ông Trump sa thải nhiều quan chức cấp cao trong quân đội, đồng thời kêu gọi Quốc hội không phê chuẩn những người được đề cử thay thế.
Đụng độ giữa lực lượng an ninh Pakistan và Afghanistan tại cửa khẩu biên giới

Đụng độ giữa lực lượng an ninh Pakistan và Afghanistan tại cửa khẩu biên giới

05:26:41 04/03/2025
Ông Yousaf Afridi, người đứng đầu Phòng thương mại và công nghiệp của quận Khyber của Pakistan, nơi có cửa khẩu Torkham, cho biết việc đóng cửa đã gây ra thiệt hại ít nhất 15 triệu USD.
WHO cảnh báo nguy cơ trì hoãn đối với việc xóa sổ bệnh bại liệt

WHO cảnh báo nguy cơ trì hoãn đối với việc xóa sổ bệnh bại liệt

05:22:59 04/03/2025
Hiện WHO và các đối tác đang tìm cách ứng phó với tình trạng thiếu hụt tài chính, vốn gây ảnh hưởng nhiều đến nhân sự và hoạt động ưu tiên, cũng như mong mỏi Mỹ sẽ tài trợ lại cho cuộc chiến chống bệnh bại liệt.
Hamas cáo buộc Israel đưa mọi thứ trở lại 'vạch xuất phát'

Hamas cáo buộc Israel đưa mọi thứ trở lại 'vạch xuất phát'

05:18:55 04/03/2025
Về phần mình, Chính phủ Đức cũng kêu gọi Israel ngay lập tức chấm dứt việc phong tỏa dòng viện trợ vào Gaza, cho rằng đây không phải là biện pháp hợp pháp để gây sức ép trong các cuộc đàm phán.
Trung Quốc thử nghiệm thành công hệ thống phục hồi lưới điện sử dụng AI

Trung Quốc thử nghiệm thành công hệ thống phục hồi lưới điện sử dụng AI

05:07:53 04/03/2025
Theo thông tin từ Công ty China Southern Power Grid thuộc sở hữu nhà nước, hệ thống này đã chứng minh khả năng phục hồi điện chỉ trong 17 giây trong một tình huống lỗi mô phỏng, cải thiện 95% so với các phương pháp thủ công.
Ngoại trưởng Pháp: Kế hoạch của Tổng thống Macron là 'liều thuốc thử' với Nga

Ngoại trưởng Pháp: Kế hoạch của Tổng thống Macron là 'liều thuốc thử' với Nga

04:59:50 04/03/2025
Sau phát biểu của Tổng thống Pháp chỉ 1 ngày, Ngoại trưởng nước này Jean-Noel Barrot cảnh báo rằng tiền tuyến của Ukraine đang ngày càng tiến gần đến chúng ta .
Anh phủ nhận nhất trí với Pháp về đề xuất lệnh ngừng bắn tại Ukraine

Anh phủ nhận nhất trí với Pháp về đề xuất lệnh ngừng bắn tại Ukraine

04:57:10 04/03/2025
Ông Barrot khẳng định Pháp và các đồng minh châu Âu mong muốn Mỹ có thể thuyết phục và đưa Tổng thống Nga Vladimir Putin vào bàn đàm phán để kết thúc xung đột, từ đó đạt được một nền hòa bình vững chắc và lâu dài trong khu vực.
Trung Quốc nhắm vào nông sản Mỹ để đáp trả chính sách thuế quan

Trung Quốc nhắm vào nông sản Mỹ để đáp trả chính sách thuế quan

04:50:36 04/03/2025
Các nhà phân tích cho rằng, dù hành động cứng rắn nhưng Bắc Kinh vẫn hy vọng có thể đàm phán để tránh một cuộc thương chiến toàn diện. Tuy nhiên, hiện chưa có dấu hiệu nào cho thấy các cuộc đàm phán thương mại sẽ sớm diễn ra.
Đức chịu áp lực lớn vì đoạn tuyệt với năng lượng giá rẻ của Nga

Đức chịu áp lực lớn vì đoạn tuyệt với năng lượng giá rẻ của Nga

22:12:42 03/03/2025
Khi chi phí năng lượng tăng cao gây áp lực lên kinh tế Đức, các lãnh đạo công nghiệp nước này đang trông chờ nối lại nhập khẩu khí đốt Nga nếu hòa bình ở Ukraine được lập lại.

Có thể bạn quan tâm

Phim 18+ gây bão Oscar 2025: Nữ chính xinh đẹp nóng bỏng vô cùng, không xem chắc chắn sẽ hối tiếc!

Phim 18+ gây bão Oscar 2025: Nữ chính xinh đẹp nóng bỏng vô cùng, không xem chắc chắn sẽ hối tiếc!

Phim âu mỹ

07:07:18 04/03/2025
Phim gây chú ý với loạt cảnh nóng táo bạo, thế nhưng điều giúp tác phẩm này đạt thành công lớn là nội dung hấp dẫn cùng những thông điệp nhân văn.
Kịch bản thao túng tâm lý, dẫn dụ con mồi tự nguyện chuyển tiền

Kịch bản thao túng tâm lý, dẫn dụ con mồi tự nguyện chuyển tiền

Pháp luật

07:03:57 04/03/2025
Từng bước xâm nhập tâm trí nạn nhân, những kẻ lừa đảo sử dụng kịch bản thao túng tâm lý tinh vi, biến những người phụ nữ cô đơn thành con mồi ngoan ngoãn, tự nguyện chuyển hàng trăm triệu, thậm chí cả chục tỷ đồng.
Thái độ Xuân Hinh dành cho Hòa Minzy

Thái độ Xuân Hinh dành cho Hòa Minzy

Nhạc việt

07:03:51 04/03/2025
Xuân Hinh chẳng ngại ngần công khai gọi Hòa Minzy là con gái, khen nữ ca sĩ xinh xắn. Đồng thời, Xuân Hinh cũng nhận mình là bố của Hòa Minzy.
Bé gái 7 tuổi mất tích giữa đêm, cả làng ra quyết định khẩn cấp

Bé gái 7 tuổi mất tích giữa đêm, cả làng ra quyết định khẩn cấp

Tin nổi bật

07:01:34 04/03/2025
Một bé gái 7 tuổi ở huyện Thanh Thủy (tỉnh Phú Thọ) bỗng mất tích giữa đêm khiến gia đình hoang mang kêu cứu. Hành động khẩn cấp của dân làng đã viết nên một câu chuyện ý nghĩa.
Nữ ca sĩ trẻ nhất được phong NSND: Giàu có, ở biệt phủ 8000m2, lấy chồng 3 sau 2 lần đổ vỡ

Nữ ca sĩ trẻ nhất được phong NSND: Giàu có, ở biệt phủ 8000m2, lấy chồng 3 sau 2 lần đổ vỡ

Sao việt

06:59:17 04/03/2025
Nữ nghệ sĩ từ chối tiết lộ chi tiết về bạn đời, đồng thời cho biết cô chưa quyết định ngày cưới, có thể diễn ra vào mùa thu năm nay.
75 triệu người xem "Dương Quá" lần đầu lộ diện, thái độ đắc thắng sau khi bỏ "Tiểu Long Nữ" gây xôn xao dư luận

75 triệu người xem "Dương Quá" lần đầu lộ diện, thái độ đắc thắng sau khi bỏ "Tiểu Long Nữ" gây xôn xao dư luận

Sao châu á

06:29:03 04/03/2025
Trạng thái của Trần Hiểu cho thấy anh đã hoàn toàn nguôi ngoai, bước ra khỏi biến cố tan vỡ hôn nhân để thoải mái trở về cuộc sống độc thân vui vẻ.
Timothée Chalamet - Kylie Jenner hôn nhau "chiếm sóng" Oscar 2025, nhưng đọc đến bình luận mà hốt hoảng!

Timothée Chalamet - Kylie Jenner hôn nhau "chiếm sóng" Oscar 2025, nhưng đọc đến bình luận mà hốt hoảng!

Sao âu mỹ

06:23:07 04/03/2025
Tại lễ trao giải Oscar 2025, Timothée Chalamet và bạn gái Kylie Jenner đã chiếm spotlight bằng nụ hôn ngọt ngào. Sau 2 năm hẹn hò, cặp đôi giờ đây công khai xuất hiện tình tứ trong nhiều sự kiện khủng.
4 món ăn cho người trung niên và cao tuổi: Vừa có rau lẫn thịt, giúp bổ sung canxi, tốt cho sức khỏe lại ngon miệng

4 món ăn cho người trung niên và cao tuổi: Vừa có rau lẫn thịt, giúp bổ sung canxi, tốt cho sức khỏe lại ngon miệng

Ẩm thực

06:02:35 04/03/2025
4 món ăn này không chỉ thơm ngon, màu sắc đa dạng mà còn giàu các thành phần có lợi như canxi, protein , vitamin... giúp người trung niên, cao tuổi bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết
Chế độ dinh dưỡng tốt cho người mắc bệnh viêm xoang

Chế độ dinh dưỡng tốt cho người mắc bệnh viêm xoang

Sức khỏe

06:00:46 04/03/2025
Trên thực tế, rất khó để tránh tình trạng viêm xoang, đau xoang nhưng có những biện pháp có thể giúp giảm viêm làm giảm các triệu chứng viêm xoang như lựa chọn đúng thực phẩm, hạn chế nguy cơ gây viêm.
Quyền Linh tiếc cho người đàn ông bị mẹ đơn thân xinh đẹp từ chối hẹn hò

Quyền Linh tiếc cho người đàn ông bị mẹ đơn thân xinh đẹp từ chối hẹn hò

Tv show

05:57:25 04/03/2025
Ở tuổi 50, người đàn ông đến Bạn muốn hẹn hò nhờ Quyền Linh mai mối để tìm vợ, bày tỏ khao khát sớm có con. Tuy nhiên, sau cuộc trò chuyện tại chương trình, anh bị mẹ đơn thân từ chối bấm nút hẹn hò.
Sau khi phát hiện "vết muỗi đốt" trên cổ chồng, tôi không ngờ lại phải ly hôn vì lý do... chồng thất tình

Sau khi phát hiện "vết muỗi đốt" trên cổ chồng, tôi không ngờ lại phải ly hôn vì lý do... chồng thất tình

Góc tâm tình

05:26:28 04/03/2025
Thật ra ngay khi tôi phát hiện ra mối quan hệ này, tôi đã biết là mình thua rồi. Các cụ ngày xưa có câu: Trẻ không hư, già đổ đốn.