Bảy bước sửa sai lầm trong nuôi dạy con
Những phương pháp nuôi dạy sai lầm có thể trở thành rào cản với con cái nếu cha mẹ cố tình phớt lờ, không tìm cách sửa chữa.
Trang All Pro Dad giới thiệu bảy bước khắc phục sai lầm trong nuôi dạy con.
Phụ huynh thường cho rằng mọi quyết định, hành động là muốn tốt cho con, nhưng đôi khi người lớn cũng mắc sai lầm khi đưa ra phương pháp nuôi dạy chưa phù hợp. Nguyên nhân có thể đến từ khoảng cách thế hệ, bất đồng quan điểm hoặc ngoại cảnh tác động.
Điều đầu tiên phụ huynh nên làm là phân tích tính đúng, sai trong các cuộc tranh cãi với con và thừa nhận sai lầm do mình gây ra. Làm cha mẹ không phải tự nhiên thành công mà hành trình này cũng xuất hiện nhiều chướng ngại vật, khó khăn cần học hỏi. Nếu liên tục nhìn nhận vấn đề và sửa đổi, cha mẹ sẽ tìm ra phương pháp nuôi dạy phù hợp với từng đứa trẻ.
Ví dụ, vì nghĩ “muốn tốt cho con”, bạn luôn ép buộc con làm theo ý mình, không lắng nghe ý kiến hoặc quan điểm của con. Đến một lúc nào đó, trẻ có thể cãi lại bạn và hai bên rơi vào chiến tranh lạnh. Xét trong tình huống này, phụ huynh đang mắc sai lầm là quản lý quá chặt khiến con bị căng thẳng, lo âu quá mức.
2. Xác định nguyên nhân
Khi đã nhận ra sai lầm đến từ phía mình, phụ huynh nên đào sâu xác định nguyên do. Câu trả lời chung chung “vì muốn tốt cho con” chưa thật sự chuẩn xác. Bạn cần tìm ra đáp án rõ ràng hơn để từ đó tránh lặp lại sai lầm trong tương lai.
Chẳng hạn trong tình huống trên, bạn quản lý con có thể vì muốn giữ con được an toàn khỏi cám dỗ của xã hội, muốn con chuyên tâm vào học hành, từ đó vào được ngôi trường danh tiếng. Những mong muốn này là đúng, nhưng phương pháp nuôi dạy của bạn chưa chuẩn xác khiến trẻ cảm thấy ngột ngạt.
3. Xin lỗi trẻ
Nhiều phụ huynh e ngại khi phải nói lời xin lỗi con khi làm sai và thường im lặng để vấn đề tự trôi qua. Nhưng giống như lời cảm ơn, câu xin lỗi thể hiện sự đồng cảm, chia sẻ của cha mẹ đối với nỗi buồn, tổn thương của trẻ. Xin lỗi còn là hành động thể hiện sự khiêm tốn, tự nhận khuyết điểm về mình.
Cha mẹ xin lỗi con không chỉ để giải quyết mâu thuẫn giữa hai bên mà còn giúp con học được bài học ý nghĩa về văn hóa giao tiếp.
4. Thảo luận
Chưa dừng ở xin lỗi, bạn nên tiếp tục thảo luận về vấn đề gây tranh cãi giữa hai người. Thời điểm sau khi nói lời xin lỗi là cơ hội để trò chuyện và lắng nghe. Bạn có thể hỏi hành động của bạn gây ảnh hưởng như thế nào đến con, bé cảm thấy ra sao, đồng thời cởi mở chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ của bạn.
Bằng cách kể và lắng nghe, bạn sẽ hiểu rõ hơn suy nghĩ và cảm xúc của con. Dù vốn từ vựng của trẻ có thể chưa dồi dào như người lớn nhưng thông qua trò chuyện, bạn sẽ ngạc nhiên với những tâm tư thầm kín của trẻ.
Ảnh: Shutterstock.
Video đang HOT
5. Học hỏi
Sau khi cha mẹ và con cái đã hiểu rõ vấn đề, bước tiếp theo là tháo gỡ khúc mắc bởi việc xin lỗi là chưa đủ. Nếu chưa tìm được hướng giải quyết, trong tương lai, bạn vẫn có thể lặp lại những hành động gây tổn thương đến trẻ. Nhưng ở những lần tiếp theo, trẻ sẽ không trân trọng những lời xin lỗi của bạn nữa.
Bạn có thể khuyến khích con đưa ra các biện pháp giải quyết vấn đề. Hướng giải quyết của các bé không phải lúc nào cũng đúng nhưng đây là cơ hội để giảng dạy cho con hiểu về phương pháp nuôi dạy của bạn, tìm ra tiếng nói chung giữa hai bên.
6. Hành động
Khi bạn và con đã hiểu rõ nhau hơn, hãy biến các giải pháp thành hành động. Trong tình huống tương tự, thay vì làm theo thói quen, bạn hãy lấy lại bình tĩnh, nghĩ về những hướng giải quyết đã thảo luận cùng con và thử áp dụng nó.
Ví dụ, trẻ cảm thấy buồn khi làm sai và bạn liên tục trách móc nặng lời thay vì ôn tồn giải thích. Lần tới nếu con mắc lỗi, bạn hãy kiềm chế sự tức giận của bản thân, nhẹ giọng nói về cái sai và khuyến khích bé thay đổi.
Nếu hướng giải quyết không hiệu quả, bạn và con hãy cùng thảo luận các phương án khác nhằm đảm bảo trẻ được phát triển theo hướng tích cực.
7. Tiến lên
Những phương pháp nuôi dạy chưa đúng hướng có thể là “dằm trong tim” phụ huynh. Nhiều người tự trách mình khi gây tổn thương cho con dẫu đã sửa chữa kịp thời. Đừng để cảm giác tội lỗi ghìm chân bạn trong hành trình nuôi dạy con.
'Teen ơi, làm bạn nhé' - các bước để hướng nghiệp cho con
Theo TS Vũ Thu Hương, để định hướng cho trẻ, phụ huynh cần xác định giá trị của con, tìm trường tương ứng, nhận diện sức học, tìm hiểu nhu cầu nhân lực và lập sổ tay hướng nghiệp.
Cuốn Teen ơi, làm bạn nhé là những suy ngẫm của TS Vũ Thu Hương, nguyên giảng viên khoa Giáo dục Tiểu học, ĐH Sư phạm Hà Nội, trong quá trình nuôi dạy con.
Bằng kinh nghiệm của bà mẹ và là người tiếp xúc nhiều tâm lý trẻ em, tác giả đưa ra lời khuyên cho các bậc phụ huynh trong việc hướng nghiệp đối với trẻ vị thành niên.
Được sự đồng ý của TS Vũ Thu Hương, Zing xin trích đăng một phần cuốn sách.
Các cha mẹ yêu quý, khi con vào cấp 2, các cha mẹ đã nghĩ đến chuyện hướng nghiệp cho con chưa. Tôi dám cá tiền là các cha mẹ chưa nghĩ gì đến vụ đó vì nghĩ đơn giản là con còn quá bé.
Tuy nhiên, chúng ta đừng quên rằng rất nhiều nghề nghiệp muốn có thể theo đuổi sẽ phải dành cho con nhiều thời gian tập luyện lắm.
Ví dụ, nếu con bạn muốn theo nghề Kiến trúc, con sẽ cần có 3 năm cấp 3 đi học thêm vẽ để hi vọng chiến đấu được với hàng nghìn tài năng khác. Vì thế, nếu chúng ta không hướng nghiệp cho con từ cấp 2, liệu lên cấp 3 có còn kịp nữa?
Vậy việc hướng nghiệp cho con sẽ tiến hành thế nào. Làm cha mẹ bao nhiêu năm, chúng ta không lạ gì tính cả thèm chóng chán của lũ trẻ. Mỗi hôm một phát kiến, lũ trẻ mỗi hôm một ước mơ nghề nghiệp khác nhau.
Chẳng gì như con Péo ấy, ban đầu con thích làm nghề giáo giống mẹ, sau đó chuyển sang thích làm đầu bếp để được nấu và được ăn. Đến khi chị ấy vào cấp một thì lại thích đi làm bác sĩ vì cần chữa bệnh cho mẹ. Đến giờ con thích sinh vật lắm ấy. Có lẽ cần hướng nàng đi theo ngành Sinh học thôi.
Vậy thì chúng ta làm gì với lũ trẻ đây?
Theo TS Vũ Thu Hương, khi hướng nghiệp, cha mẹ cần nhận dạng sở thích, mối quan tâm, tính cách và năng lực của con. Ảnh minh họa: Tiến Tuấn.
Xác định giá trị của con
Tự nhận diện bản thân nhằm xác định được bạn thích gì? nghề nghiệp nào là phù hợp với bạn? bằng cách tự trả lời các câu hỏi theo các bước sau hoặc trả lời các câu hỏi "Xác định các nhóm sở thích nghề nghiệp nổi trội".
Nhận dạng sở thích và sự quan tâm của con trẻ: Hãy hướng sự quan tâm của con đến những việc đang diễn ra xung quanh.
Rủ con xem báo đài để và yêu cầu con tự tìm hiểu, trả lời câu hỏi về những công việc mình yêu thích, những lĩnh vực nghề nghiệp nào con có thể làm hoặc thậm chí những ngành học nào con ưa thích và điều quan trọng phải giải đáp được vì sao con thích.
Nhận dạng tính cách, sở thích, khả năng của con: Việc này, cha mẹ và con phải cùng bàn bạc cho thật kỹ. Mỗi cá nhân đều có thể thành công hoặc phát huy lợi thế của mình nếu được làm trong môi trường phù hợp với tính cách và giá trị của mình.
Để nhận diện nhận dạng tính cách, sở thích, kỹ năng và giá trị của con, cha mẹ và con phải cùng nhau trả lời các câu hỏi: Con sẽ nổi trội nhất ở lĩnh vực nghề nghiệp nào; Con thích hoặc thành công nhất ở những hoạt động nào hoặc thế mạnh của con là gì?
Dựa vào kinh nghiệm của cha mẹ, cộng với các quảng cáo tuyển dụng, con có thể nhìn vào đó và đối chiếu lại bản thân xem mình thích gì và phù hợp với ngành nghề nào.
Tìm trường tương ứng
Sau khi tự nhận diện bản thân, xác định ngành nghề phù hợp với mình, bước tiếp theo bạn sẽ cùng con tìm trường có ngành học phù hợp nhất với sở thích nghề nghiệp của con.
Điều quan trọng nhất của giai đoạn này chính là quá trình tự tìm hiểu của học sinh nhằm thu thập thông tin về các trường ĐH, CĐ và thiết lập mục tiêu cá nhân.
Đây là giai đoạn rất quan trọng, bởi nếu đủ thông tin sẽ giúp cha mẹ và các con có cơ sở để xác định chính xác hơn những sở thích hay sự quan tâm của con mà ta đã trả lời ở phần 1.
Để bổ sung thông tin cho các con, các cha mẹ có thể tham khảo Hệ thống ngành kinh tế của Việt Nam (với 642 ngành kinh tế cấp 5), danh mục giáo dục đào tạo cấp IV - trình độ cao đẳng, đại học (với khoảng 500 ngành đào tạo trình độ đại học, cao đẳng và trên 130 ngành trung cấp chuyên nghiệp).
Nhận diện sức học
Đây là bước mà nhiều học sinh thường "nhắm mắt" bỏ qua, hoặc "đại khái" để tự hài lòng hoặc hy vọng vào sự may mắn.
Thực tế tuyển sinh đại học, cao đẳng đã chứng minh cơ hội trúng tuyển tùy thuộc vào sức học của mỗi học sinh. Nếu bỏ qua bước này, cơ hội theo nghề của con sẽ trở nên mong manh.
Để cha mẹ có thể nhận diện sức học của con, hãy yêu cầu làm thử bài theo mẫu, lưu giữ, đối chiếu với từng học kỳ so sánh kết quả và tự xác định khả năng.
Việc xác định năng lực sớm nhằm giúp các con có kế hoạch tự điều chỉnh việc học nhằm quyết tâm thực hiện được mơ ước của mình.
Nếu sức học quá chênh lệch với ước mơ, nên học ở một trường khác, bậc học phù hợp hơn để có nghề nghiệp mà mình yêu thích, và đủ sức thi đỗ theo các tiêu chí tuyển sinh của trường đó.
Phụ huynh cũng cần tìm hiểu nhu cầu nhân lực của thị trường lao động để giúp con chọn đúng ngành nghề. Ảnh minh họa: Quỳnh Trang.
Tìm hiểu nhu cầu nhân lực
"Trong vài năm tới ngành nào là thu hút nhân lực? Ngành nào lương cao? ..." là những câu hỏi thường gặp trong các buổi tư vấn hướng nghiệp tuyển sinh.
Bình quân hàng năm có đến 80% học sinh có nguyện vọng học tiếp đại học, cao đẳng. Trong khi đó, cơ cấu nguồn nhân lực tính đến 2015 là 59% sơ cấp nghề, TCCN là 23%, cao đẳng 6,6%, đại học 10,8%, sau đại học 0,7%, đến 2020 lần lượt là 54,2% - 27,1% - 6,8% - 11,3% - 0,7%.
Như vậy, bình quân trong cả nước, học sinh chọn ngành học ở trình độ nghề, TTCN, cao đẳng nghề có nhiều cơ hội việc làm hơn.
Ngoài ra, mỗi ngành nghề khác nhau, địa phương khác nhau thì nhu cầu nhân lực theo cơ cấu đào tạo tất yếu khác nhau. Có địa phương định hướng tăng các ngành công nghiệp chế biến, dịch vụ, xuất khẩu, gia tăng ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất và đời sống, nhưng học sinh của tỉnh không mặn mà khi chọn các ngành học này.
Nếu có dự tính sẽ làm việc ở địa phương nào thì học sinh nên tham khảo nhu cầu nhân lực của địa phương đó.
Lập sổ tay hướng nghiệp
Vào lớp 10, con đã có nghề nghiệp tương lai trong kế hoạch rồi. Bây giờ là lúc thực hiện ước mơ. Việc cần làm để luôn xác định đúng hướng đi là lập sổ tay hướng nghiệp.
Bước này chính là quá trình tự hướng nghiệp bản thân, kiểm soát, điều chỉnh hành vi nhằm vượt qua những khó khăn, cản trở để đạt mục tiêu cao nhất.
Việc nhận diện tính cách, kỹ năng, giá trị và sức học nhằm giúp học sinh vừa tự khám phá mặt mạnh, vừa xác định chính xác những hạn chế của bản thân để có những điều chỉnh phù hợp, chứ không làm triệt tiêu ước mơ của mình.
Nếu quyết tâm, nên bắt đầu sớm bài hướng dẫn này, có thể ngay từ học kỳ đầu tiên của lớp 10, và nên tự thực hiện theo từng học kỳ và bắt đầu bằng những mơ ước của mình về nghề nghiệp đến thực tế của bản thân.
Tư vấn hướng nghiệp để các bạn trẻ vào đời Tư vấn hướng nghiệp là việc rất quan trọng nhằm giúp các học sinh, sinh viên có thể lựa chọn được ngành nghề phù hợp với mong ước và năng lực của bản thân. Trong thời điểm mùa tuyển sinh 2020 đang bắt đầu, các nhà giáo, nhà tâm lý đã gửi đến Báo SGGP các ý kiến phân tích, thảo luận về...