Bất ổn xung quanh vụ đánh chặn tên lửa của Houthi bằng hệ thống THAAD

Việc THAAD thực chiến lần đầu tiên trong thực tế ở Israel xảy ra vào ngày 26/12, khi phiến quân Houthi phóng một tên lửa đạn đạo tầm trung (MRBM) về phía Israel.

(Tư liệu) Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) của Mỹ. Ảnh: Yonhap/TTXVN

Vào tháng 10/2024, Mỹ đã đưa ra quyết định triển khai THAAD ở Israel để giải quyết những mối đe dọa từ Iran và các lực lượng ủy nhiệm của nước này, bao gồm cả phiến quân Houthi ở Yemen, lực lượng đã thể hiện khả năng phóng tên lửa và thiết bị bay không người lái ở khoảng cách xa.

Việc bố trí hệ thống được coi là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn để bảo vệ Israel không chỉ khỏi các cuộc tấn công tên lửa mà còn để chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Iran trong khu vực, mà các chương trình tên lửa của nước này đã gây ra một mối đe dọa đáng kể đến an ninh của Israel.

Sự hiện diện của quân đội Mỹ ở Israel cũng là sự thể hiện cam kết của Mỹ đối với quốc phòng Israel, củng cố mối quan hệ đối tác chiến lược giữa hai quốc gia.

THAAD hoạt động như thế nào?

THAAD là một hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến được thiết kế để đánh chặn và tiêu diệt các tên lửa đạn đạo tầm ngắn, tầm trung và tầm trung trong giai đoạn cuối. Mặc dù nổi tiếng nhất với khả năng nhắm mục tiêu vào tên lửa ở độ cao lớn, nhưng các khả năng của nó cũng nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công bằng tên lửa vào các địa điểm quan trọng trên mặt đất.

Với việc Houthi ở Yemen ngày càng có khả năng phóng tên lửa vào các mục tiêu ở Trung Đông, bao gồm cả Israel, việc triển khai THAAD trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Israel, với lịch sử bị tấn công bằng tên lửa từ nhiều bên trong khu vực, hiểu được tầm quan trọng chiến lược của việc tích hợp THAAD vào khuôn khổ phòng thủ của mình, đặc biệt khi căng thẳng với Iran và các đồng minh của nước này tiếp tục gia tăng.

Vụ phóng tên lửa đầu tiên và những bất ổn

Việc THAAD thực chiến lần đầu tiên trong thực tế ở Israel xảy ra vào ngày 26/12, khi phiến quân Houthi phóng một tên lửa đạn đạo tầm trung (MRBM) về phía Israel, nhắm mục tiêu cụ thể vào Sân bay Ben Gurion ở Tel Aviv, sân bay quốc tế lớn nhất và quan trọng nhất của đất nước.

Tên lửa này được phóng như một phần trong chiến dịch liên tục của Houthi nhằm vào cơ sở hạ tầng của Israel, điều này đã trở thành tâm điểm của các cường quốc khu vực trong nỗ lực thách thức sự thống trị của Israel ở Trung Đông.

Các quan chức Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) báo cáo rằng tên lửa đã bị đánh chặn thành công trước khi nó có thể xâm nhập không phận Israel, nhưng vào thời điểm đó, không rõ liệu việc đánh chặn được thực hiện bởi THAAD hay bởi các hệ thống phòng thủ tên lửa của Israel, chẳng hạn như Vòm Sắt hoặc David’s Sling.

Sự không chắc chắn này về vai trò của THAAD trong chiến dịch phòng thủ tên lửa đã làm dấy lên sự quan tâm và suy đoán đáng kể.

Mặc dù các báo cáo ban đầu cho thấy rằng tên lửa đã bị đánh chặn trước khi xâm nhập không phận Israel, nhưng có những thông tin mâu thuẫn về việc hệ thống phòng thủ nào chịu trách nhiệm cho việc đánh chặn.

Một quan chức quân sự Mỹ giấu tên xác nhận rằng vào cuối tuần, vẫn chưa rõ liệu THAAD hay một hệ thống khác của Israel đã chịu trách nhiệm bắn hạ tên lửa. Sự không chắc chắn này đặt ra những câu hỏi quan trọng liên quan đến sự phối hợp giữa các hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ và Israel.

Trong khi THAAD được thiết kế để đánh chặn tên lửa ở độ cao lớn hơn, thì sự tương tác của nó với các hệ thống khác, chẳng hạn như Vòm Sắt của Israel, có thể đã đóng một vai trò trong việc đánh chặn thành công.

Sự cố này nhấn mạnh sự cần thiết của một mạng lưới phòng thủ tên lửa toàn diện, kết hợp các khả năng tốt nhất từ cả hệ thống của Israel và Mỹ, để chống lại một cách hiệu quả mối đe dọa tên lửa ngày càng tăng do các bên thù địch trong khu vực gây ra.

Ngoài các báo cáo về việc đánh chặn tên lửa, một video hấp dẫn đã xuất hiện trực tuyến ngay sau sự cố, được cho là cho thấy vụ phóng THAAD đầu tiên trong một tình huống chiến đấu thực tế. Video ghi lại giọng nói của một người ở sau máy quay, người này tuyên bố đã “dành 18 năm chờ đợi điều này”, ám chỉ thời gian kể từ khi THAAD lần đầu tiên được đưa vào hoạt động vào năm 2008.

Tuyên bố này, mặc dù có phần bí ẩn, là sự thừa nhận lịch sử lâu dài về sự phát triển phòng thủ tên lửa của quân đội Mỹ, bắt đầu từ những năm 1990 với nghiên cứu và phát triển THAAD.

Hệ thống này bắt đầu được triển khai lần đầu tiên trong môi trường hoạt động vào năm 2008, và kể từ đó, nó đã được sử dụng trong một số ít các kịch bản thử nghiệm và chiến đấu. Tuy nhiên, việc triển khai của nó ở Israel đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử hoạt động của hệ thống, vì đây là lần đầu tiên nó được triển khai ở một khu vực có các cuộc xung đột quân sự đang diễn ra và các mối đe dọa tên lửa thực sự.

Việc triển khai THAAD ở Israel cũng liên quan chặt chẽ đến bối cảnh địa chính trị rộng lớn hơn ở Trung Đông. Trong thập kỷ qua, Iran đã liên tục mở rộng khả năng tên lửa của mình, gây ra mối đe dọa đáng kể cho cả Israel và các đồng minh khác của Mỹ trong khu vực. Các chương trình tên lửa của Iran là một mối lo ngại đối với Israel, nước này coi Cộng hòa Hồi giáo là một mối đe dọa hiện hữu.

Trong khi Israel từ trước đến nay vẫn dựa vào các hệ thống phòng thủ tên lửa của riêng mình, bao gồm cả Vòm Sắt, thì việc bổ sung THAAD được coi là một bước quan trọng trong việc củng cố cơ sở hạ tầng phòng thủ của đất nước. Sự hiện diện ngày càng tăng của các dân quân được Iran hậu thuẫn, chẳng hạn như Houthi ở Yemen, càng làm phức tạp thêm môi trường an ninh, vì các nhóm này đã thể hiện khả năng ngày càng tăng trong việc thực hiện các cuộc tấn công bằng tên lửa và thiết bị bay không người lái vào các mục tiêu trong khu vực.

Sức mạnh của liên minh

Việc triển khai THAAD ở Israel không chỉ là một biện pháp phòng thủ cho chính quốc gia này mà còn là một tín hiệu rộng lớn hơn đối với các cường quốc trong khu vực rằng Mỹ đứng vững sau các đồng minh của mình khi đối mặt với các mối đe dọa đang phát triển.

Vào tháng 10/2024, quân đội Mỹ đã triển khai khoảng 100 quân nhân để vận hành hệ thống THAAD ở Israel, một động thái làm nổi bật vai trò quan trọng của lực lượng quân sự Mỹ trong việc đảm bảo an ninh của khu vực.

Việc triển khai này là một phần trong nỗ lực lớn hơn của Mỹ nhằm tăng cường sự hiện diện quân sự của mình ở Trung Đông, đặc biệt là trước mối đe dọa tên lửa ngày càng tăng do Iran và các đồng minh của nước này gây ra. Sự hiện diện của quân đội Mỹ vận hành hệ thống THAAD cũng cho thấy sự phối hợp chặt chẽ giữa quân đội Mỹ và Israel trong việc phòng thủ trước các mối đe dọa chung.

Những quân nhân Mỹ này đã được đào tạo chuyên sâu về vận hành và bảo trì THAAD, đảm bảo rằng hệ thống hoạt động hiệu quả trong môi trường chiến đấu thực tế. Sự hợp tác giữa các lực lượng Mỹ và Israel là một yếu tố thiết yếu trong chiến lược an ninh rộng lớn hơn trong khu vực, vì nó tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi thông tin, công nghệ và chuyên môn hoạt động để giải quyết các mối đe dọa mới nổi.

Khi Israel tiếp tục đối mặt với các mối đe dọa tên lửa từ nhiều nguồn khác nhau, việc triển khai THAAD bổ sung thêm một lớp phòng thủ cho mạng lưới phòng thủ tên lửa vốn đã mạnh mẽ của đất nước. Ngoài THAAD, hệ thống Vòm Sắt của Israel, được thiết kế để đánh chặn các tên lửa tầm ngắn, và hệ thống David’s Sling, nhắm mục tiêu vào tên lửa tầm trung, hoạt động song song để cung cấp một hệ thống phòng thủ nhiều tầng chống lại các mối đe dọa từ trên không.

Việc tích hợp THAAD vào hệ thống phòng thủ nhiều lớp này thể hiện một bước tiến đáng kể trong khả năng của Israel trong việc bảo vệ người dân và cơ sở hạ tầng quan trọng của mình khỏi các cuộc tấn công bằng tên lửa. Nó cũng nhấn mạnh tầm quan trọng ngày càng tăng của công nghệ phòng thủ tên lửa trong chiến tranh hiện đại, nơi mối đe dọa tấn công bằng tên lửa từ các bên trong khu vực đã trở thành mối quan tâm chính đối với nhiều quốc gia.

Mặc dù những tác động đầy đủ của việc triển khai THAAD ở Israel vẫn đang được đánh giá, nhưng rõ ràng là hệ thống này có khả năng tăng cường đáng kể an ninh của Israel. Việc sử dụng THAAD trong bối cảnh vụ phóng tên lửa vừa qua của Houthi là lời nhắc nhở về những mối đe dọa ngày càng tăng mà Israel phải đối mặt trong khu vực.

Với sự phát triển liên tục của công nghệ tên lửa của các quốc gia và nhóm đối địch, nhu cầu về các hệ thống phòng thủ tiên tiến như THAAD sẽ chỉ tiếp tục tăng lên. Khi Mỹ và Israel làm việc cùng nhau để tăng cường khả năng phòng thủ của mình, việc triển khai THAAD ở Israel làm nổi bật vai trò quan trọng của các công nghệ phòng thủ tên lửa tiên tiến trong việc bảo vệ an ninh của Trung Đông.

Sự phát triển này cũng đóng vai trò là biểu tượng mạnh mẽ cho mối quan hệ quân sự ngày càng sâu sắc giữa Mỹ và Israel, vốn là nền tảng của sự ổn định khu vực ở Trung Đông. Thông qua việc tích hợp các hệ thống phòng thủ tiên tiến như THAAD, Israel được trang bị tốt hơn để đối phó với các mối đe dọa đang phát triển do các bên thù địch trong khu vực gây ra.

Sự hợp tác liên tục giữa các lực lượng Mỹ và Israel cũng đảm bảo rằng cả hai quốc gia đều vẫn chuẩn bị sẵn sàng để đối mặt với bất kỳ thách thức nào có thể phát sinh trong tương lai. Việc sử dụng THAAD ở Israel chỉ là một ví dụ về cách các liên minh quốc tế và các công nghệ tiên tiến đang định hình tương lai của phòng thủ tên lửa và an ninh ở Trung Đông.