Bất ngờ cuộc trò chuyện với 6 nhà khoa học đoạt giải Nobel

Được nghe 6 nhà khoa học oạt giải Nobel chia sẻ một lúc là một cơ hội rất hiếm có và là một trải nghiệm không thể nào quên. PV Dân trí tường thuật từ Los Angeles, Mỹ.

Hình ảnh cuộc trò chuyện giữa 6 nhà khoa học oạt giải Nobel với 1.500 thí sinh ISEF ến từ khắp thế giới và hàng trăm khách mời. (Ảnh: Intel)

6 trong số những bộ óc vĩ ại nhất hành tinh ương ại cùng ngồi lại với nhau. Đó là sự kiện ặc biệt trong ngày thứ hai, 10/5, của Hội thi Khoa học và Kỹ thuật Quốc tế (ISEF 2011). Ý tưởng này khiến người “bình thường” như tôi vừa phấn khích nhưng cũng vừa hơi… hoảng, vì tưởng tượng ra cuộc trò chuyện sẽ cao siêu, khó hiểu và có thể khô cứng.

Thực tế diễn ra khác hẳn. 6 nhà khoa học nói chuyện rất giản dị, ầy sự hài hước, ề cập một cách khéo léo và truyền cảm tới nhiều khía cạnh của cuộc sống. Khán phòng rộng lớn với khoảng 2.000 người, gồm hơn 1.500 thí sinh ISEF ến từ khắp thế giới và hàng trăm khách mời, ã bị các diễn giả chinh phục hoàn toàn.

Họ gồm J. Michael Bishop (Y/Sinh học 1989); Martin Chalfie (Hóa học 2008); Dudley Herschbach (Hóa học 1986); H. Robert Horvitz (Y/Sinh học 2002); Douglas Osheroff (Vật lý học 1996); và Ngài Richard Roberts (Y/Sinh học) 1993.

Những người trực tiếp “chất vấn” họ là các học sinh trung học ến từ hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ. Những bạn muốn ặt câu hỏi ứng thành một hàng rất dài trước sân khấu ể chờ tới lượt. Nhìn sự háo hức của hàng người ó, và nghe những câu hỏi sắc sảo, ầy tự tin mà các cô, cậu mới 15-17 tuổi, một số còn nhỏ tuổi hơn nữa, ặt cho các nhà khoa học “lão tướng”, có thể thấy một tương lai sáng lạn ang mở ra cho nền khoa học thế giới.

Bỏ học i chơi bi-a

Mở ầu cuộc trò chuyện, các nhà khoa học chia sẻ tầm quan trọng của lòng say mê ối với sự nghiệp nghiên cứu, cũng như vai trò của các thầy cô giáo trong việc truyền cảm hứng, thôi thúc sự tò mò ến với khoa học cho học trò từ những năm học ầu ời.

Những câu hỏi ầu tiên của các bạn học sinh ã “dẫn dắt” họ kể những câu chuyện giản dị nhưng ầy lý thú. Chẳng hạn, Ngài Roberts nhớ lại rằng thứ ầu tiên ưa ông ến với khoa học là sự thích thú với các loại pháo. Từ nhỏ ông ã thích nghịch pháo và mày mò với nhiều kiểu pháo khác nhau và say mê nhìn chúng nổ. Ông ùa rằng “Tôi có thể hiểu tại sao những tên khủng bố thích nghịch bom, những vụ nổ quả là rất thú vị”.

Khi ược hỏi sự áng tiếc nhất trong ời là gì, Ngài Roberts kể tiếp rằng tới năm 17 tuổi ông bỗng chán học và thường xuyên bỏ học i chơi bi-a. Do ông bỏ học quá nhiều nên bị nhà trường dọa uổi học và lúc ó ông ã nghĩ tới việc theo uổi sự nghiệp bi-a chuyên nghiệp, nhưng rồi ngài hiệu trưởng thuyết phục ông i học trở lại và sau ó trở thành nhà khoa học xuất chúng. Tuy nhiên, ông dí dỏm nói “Tôi thấy tiếc vì ngài hiệu trưởng ã làm tôi lỡ mất một lựa chọn không tồi”.

TS. Horvitz thì nhấn mạnh, muốn thành công trong khoa học, không bao giờ ược sợ sự thay ổi, luôn nghe theo lời trái tim mách bảo và niềm am mê của mình. Ông kể rằng mình ã nhận bằng Đại học ngành Kinh tế học và Toán học lý thuyết. Ở năm cuối, ông ghi danh học thêm một khóa 6 tuần Nhập môn Sinh học. Sau ó, ông tới gặp giáo sư của mình và nói: “Em ịnh sẽ học tiếp lên cao học ngành sinh học, vì sau 6 tuần học với thầy em rất yêu thích môn này. Liệu em có bị muộn quá không?” Thầy trả lời: “Tôi học Đại học ngành Vật lý, tôi lấy bằng Tiến sĩ Vật lý, nhưng bây giờ tôi ang dạy cậu môn Sinh học, vậy là so với tôi thì cậu bắt ầu sớm ấy!”.

Kết quả là Horvitz theo uổi niềm say mê ích thực của mình và oạt giải Nobel.

“Trẻ sơ sinh thì dùng ược vào việc gì?”

Trả lời câu hỏi của một học sinh Singapore về tầm quan trọng của nghiên cứu cơ bản trong một xã hội ngày càng chú trọng tới nghiên cứu ứng dụng, nơi các nhà khoa học hầu như luôn phải trình bày rõ mục ích và tiềm năng ứng dụng mới mong nhận ược tài trợ, các diễn giả ã có phần thảo luận sôi nổi.

TS. Bishop nói: “Đúng là nhiều nhà tài trợ, nhà ầu tư hiện nay muốn có thành quả cụ thể từ nghiên cứu, nhưng iều chúng ta cần làm là chỉ ra ược cho họ thành quả của nghiên cứu cơ bản, mặc dù khung thời gian của những nghiên cứu ó có thể khác biệt so với những nghiên cứu thực tiễn hơn”.

TS. Horvitz nhấn mạnh tầm quan trọng của nghiên cứu cơ bản trong việc mở rộng kiến thức và thúc ẩy sự tiến bộ của toàn nhân loại, và cho rằng chính phủ các nước có trách nhiệm bảo vệ, hỗ trợ và ẩy mạnh hoạt ộng này. TS. Osheroff thì kể một mẩu chuyện về Benjamin Franklin, nhà sáng chế và là một trong những người sáng lập nước Mỹ. Khi ông sang Pháp và chứng kiến những nhà sáng chế nước này công bố những quả khinh khí cầu ầu tiên, có người hỏi ông thứ này thì ể dùng làm gì ược? Ông bèn hỏi lại: “Thế một ứa trẻ sơ sinh thì có thể dùng vào việc gì?”

Hai giờ ồng hồ trôi qua rất nhanh, nhưng những nội dung, kinh nghiệm mà các nhà khoa học chia sẻ là rất lớn và khó có thể chuyển tải hết trong phạm vi một bài viết. Các bạn học sinh ra về với sự phấn chấn mới và niềm say mê khoa học ược thổi bùng thêm gấp bội. Họ sẽ chính thức bước vào cuộc tranh tài ngày hôm sau, nhưng quan trọng hơn là sự nghiệp nghiên cứu còn mở rộng trước mắt.

Trước cuộc trò chuyện vào chiều 10/5 (giờ Mỹ, tức sáng 11/5 giờ VN), vào buổi sáng các học sinh ã hoàn thiện khu trình bày nghiên cứu của mình. Tối 9/5, lễ khai mạc ã diễn ra vui vẻ, tràn ầy tình hữu nghị năm châu. Trong các ngày tới, ban giám khảo gồm các nhà khoa học uy tín sẽ làm việc cật lực ể chọn ra những người oạt giải trong số hơn 1.500 học sinh tham dự.

Theo Dân Trí