Bánh Cao Sằng
Lầu tiên tôi ăn bánh cao sằng của người Lạng Sơn, tôi thấy rất hợp khẩu vị. Bánh mềm, mịn, thêm vị béo ngậy của lạc rang, nước giấm đường không quá chua cũng chẳng ngọt, ăn một lần là nhớ mãi.
Có thể thấy, dù bánh cao sằng chỉ là một trong rất nhiều món ăn vặt của người dân Xứ Lạng, thế nhưng nó chưa bao giờ bị lãng quên trong tâm thức của người dân nơi đây. Món ăn đã, đang làm phong phú và trở thành một nét văn hóa ẩm thực tinh tế của Xứ Lạng .
Những lát bánh hình chữ nhật trong suốt màu mật ong, mềm, dai xếp vào đĩa, phía trên rắc vừng, lạc thơm phức. Bánh ăn kèm với nước chấm. Vị chua, ngọt của giấm đường, cay nồng của ớt, vị đậm đà béo ngậy của lạc rang cùng với cảm giác mềm dai nơi đầu lưỡi tạo nên sức hút khó cưỡng.
Bánh cao sằng (cao: bánh, sằng: tầng; cao sằng tức là bánh nhiều tầng). Dù được chế biến từ những nguyên liệu rất đơn giản nhưng món ăn này lại có hương vị đậm đà, đặc trưng.
Nguyên liệu chính để làm món bánh cao sằng là gạo tẻ. Gạo phải là loại tẻ ngon, trắng và có mùi thơm, nấu cơm thơm dẻo và làm bánh thì ngon, mượt.
Video đang HOT
Bột bánh: Gạo được ngâm qua đêm cho mọng nước, đem vo đãi sạch rồi đem xay trong cối đá thành thứ bột nước sền sệt. Bớt ra một phần bột rồi pha thêm nước lã cho bột loãng ra rồi đem đun sôi, quấy cho tới khi bột gần chín. Bột này lại được hòa với phần bột sống kia thành thứ bột dở sống, dở chín, đặc sánh. Phải pha chế cho bột dở sống, dở chín như vậy để khi hấp bánh không bị bở nát. Nêm thêm một chút muối, mì chính cho có vị, thế là đã chuẩn bị xong bột bánh.
Nhân bánh: Nhân bánh được làm bằng thịt lợn băm nhỏ và hành khô. Thịt lợn vai băm nhỏ, ướp gia vị vừa ăn. Hành củ xắt nhuyễn, cho vào chảo phi thơm rồi cho thịt vào xào cho săn là được.
Sau khi bột và nhân được làm xong bánh sẽ được mang đi hấp. Bánh cao sằng hấp khá cầu kỳ và phải chia làm ba lần. Khuôn bánh là chiếc khay nhôm sâu lòng, to chừng cái mâm nhỏ. Đổ một lớp bột dày bằng một đốt ngón tay vào khuôn rồi đem hấp cách thủy. Sau khi bột chín lại đổ thêm một lớp bột nữa rồi tiếp tục hấp đến chín. Sau đó đổ thêm lớp bột thứ ba, lớp bột này mỏng hơn hai lớp trước và được trộn cùng với nhân bánh và xì dầu và một ít hành lá thái nhỏ rồi tiếp tục hấp bánh đến chín đều là được. Bánh phải hấp nhiều lần vì nếu để một lớp dày bánh sẽ chín không đều và không được dai ngon. Khi bánh chín, tỏa ra mùi thơm của bột gạo quện với mùi hành phi vô cùng hấp dẫn. Dùng dao sắc, cắt bánh thành hình chữ nhật khoảng cỡ bao diêm rồi rắc thêm chút lạc rang giã giập.
Từ chiếc bánh cao sằng này, mọi người có câu truyền nhau là nếu ghét nhau thì cứ nấu cho nhau ăn cao sằng, nếu cực ghét nhau thì hãy mời nhau.
Cũng có lẽ như vậy nên giờ món ăn này còn có rất ít người làm. Nhưng cho dù thế nào thì đây cũng là một món ăn thú vị và hấp dẫn, mang đầy đủ tinh hoa của sự kết hợp giữa ẩm thực Trung Hoa và ẩm thực Việt Nam.
Coóng phù món ăn "sưởi ấm" mùa đông Xứ Lạng
Trong những ngày đông giá lạnh của vùng núi Xứ Lạng, không gì thú vị hơn khi ngồi thưởng thức hương vị cay nồng của gừng, vị ngọt của đường, hòa trong sự dẻo, dai của từng viên coóng phù (bánh trôi) - món ăn "sưởi ấm" ngày đông Xứ Lạng.
Dừng chân trên đường Lê Lợi, thành phố Lạng Sơn địa điểm bán coóng phù của chị Nguyễn Thị Huế (sinh năm 1975), thứ đầu tiên chúng tôi cảm nhận được là mùi thơm nồng ấm của nước đường gừng lẩn khuất trong gió.
Trò chuyện với chúng tôi, chị Huế cho biết: Tôi bán coóng phù được 13 năm nay. Đây là món ăn chỉ xuất hiện vào mùa đông tại Lạng Sơn. Điều khó nhất trong làm bánh coóng phù là khâu lọc bột, bột càng lọc kĩ, bánh càng dẻo dai, không vỡ nát lúc sôi lửa. Trung bình 1 ngày tôi bán được khoảng 10 kg bột, vào những ngày như đông chí, tôi bán được trên 15 kg bột.
Coóng phù được làm từ gạo nếp, xay thành bột nước, lọc bằng cách treo lên cho khô nước. Công đoạn nặn bánh đòi hỏi sự khéo léo của người làm. Từng viên tròn đều tăm tắp. Mỗi viên được ấn dẹt phần đầu, chấm thêm chút vừng lên trên, đặt ngay ngắn trong khay. Nếu như nhân bánh trôi của người miền xuôi sẽ dùng đường phên đỏ, thì bên trong mỗi viên coóng phù là đỗ xanh xay nhuyễn trộn cùng đường cát. Ngoài những viên coóng phù màu trắng, người ta còn trộn thêm gấc chín để tạo sắc đỏ cam hấp dẫn.
Khi có khách vào ăn, người bán mới bắt đầu thả những viên bánh vào nồi nước đường hoa mai. Lửa luôn được giữ ở mức liu riu cho tới khi nước sôi lăn tăn, bánh nổi lên trên; đợi thêm 1 đến 2 phút mới vớt bánh ra để bánh được mềm hơn. Nước chan coóng phù là nước đường hoa mai, có thêm gừng đậ.p dập cho tăng phần cay nóng, thơm nồng. Người bán múc từng viên bánh đỏ, trắng xen kẽ ra bát, chan thêm nước đường, chút dừa nạo rắc lên, kèm theo lạc rang và tinh dầu chuối hoặc nước cốt dừa là thực khách có thể thưởng thức. Mỗi bát nhỏ đựng 15 viên bánh có giá 15.000 đồng.
Chị Nguyễn Thúy Hường, phường Chi Lăng, thành phố Lạng Sơn cho biết: Là một du học sinh, có thời gian xa quê hương lâu ngày, điều làm tôi nhớ nhất đó chính là bát coóng phù ấm nóng ngày đông. Khi ăn, vị gừng cay hòa quyện với nước đường ngọt, cùng những vị bùi của lạc, của vừng và đỗ xanh,... vị nồng ấm lan tỏa khắp cơ thể, tạo nên một cảm giác khó quên.
Trước đây, coóng phù được người dân Xứ Lạng làm trong ngày Đông chí của năm, nhưng ngày nay, coóng phù đã trở thành món ăn không thể thiếu trong ngày đông của người dân Xứ Lạng. Ông Hoàng Văn Páo, Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa tỉnh Lạng Sơn cho biết: Loại bánh này có nguồn gốc từ cộng đồng người Tày, Nùng tại Lạng Sơn, có phát âm ban đầu là thoóng phù, sau mới đổi thành coóng phù. Bánh thường được xuất hiện trong các dịp lễ tết với mong muốn gửi gắm tâm đức của con cháu lên tổ tiên, bánh được nặn hình tròn, nhỏ, xếp đều và nhiều, là biểu tượng tượng trưng cho hình ảnh mẹ Âu Cơ mang bọc trăm trứng trong truyền thuyết.
Được biết, ngày Đông chí thường không rơi vào ngày nào cố định nhưng đó nhất định phải là một trong những ngày của tháng 11 âm lịch. Vào ngày Đông chí, người dân Xứ Lạng thường có phong tục ăn coóng phù và uống lẩu tông (rượu nếp ủ), tạo nên một nét văn hóa ẩm thực rất riêng của Xứ Lạng mà bất kì du khách nào biết đến cũng không thể bỏ lỡ.
Ngoài coóng phù, các hàng quán còn bán kèm phóng dăm, vỏ bánh tương tự như vỏ bánh trôi nhưng mềm và mọng nước hơn. Nhân bánh bên trong là thịt băm trộn với mộc nhĩ, nấm hương đã xay nhuyễn. Bánh ăn kèm với nước dùng là canh xương thêm một chút hạt tiêu, cải cúc và rau thơm.
Khi đến với Lạng Sơn từ tháng 10 đến khoảng tháng 3 âm lịch, du khách dễ dàng bắt gặp các quán bán coóng phù, phóng dăm tạibất kì tuyến đường nào trong thành phố và các huyện của Lạng Sơn, nhiều nhất có thể kể đến khu chợ đêm Kì Lừa. Còn gì thú vị hơn giữa tiết trời se lạnh của mùa đông được ngồi thư thái thưởng thức bát coóng phù nóng hổi thơm ngạt ngào mùi nếp, mùi gừng, vị bùi béo của dừa, lạc... Đó sẽ là một cảm giác không thể quên đối với mỗi du khách có dịp ghé thăm Xứ Lạng những ngày đông.
Thơm ngon hương vị phở chua Xứ Lạng Xứ Lạng ngoài những vẻ đẹp về danh lam thắng cảnh, câu then điệu lượn thì ẩm thực cũng góp phần không nhỏ làm nên "thương hiệu" giữ chân du khách mỗi khi tới mảnh đất này. Trong số đó, phải kể tới phở chua - món ăn độc đáo, thường xuất hiện trong các dịp lễ tết, đám cỗ và cả bữa...