Bằng chứng mới đột phá về “hành tinh có sự sống”

Anh Thư19:50 13/10/2025

Hành tinh được NASA kỳ vọng có sự sống nhất không chỉ có sông và hồ nước, mà có cả một đại dương rộng lớn.

Nước lỏng thường được coi như yếu tố then chốt để sinh vật sống có cơ hội tồn tại ở một thế giới ngoài hành tinh. Càng có nhiều nước lỏng, cơ hội tìm thấy sự sống càng cao.

Một nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí khoa học Geophysical Research Letters đã đem đến tin vui khi cho thấy một trong những hành tinh được NASA kỳ vọng là có sự sống nhất không chỉ có sông và hồ nước, mà có cả một đại dương rộng lớn. Đó chính là Sao Hỏa .

Hành tinh đỏ ngày nay (trái) và trong quá khứ, thời điểm mà một “đại dương sự sống” có thể còn tồn tại

Nhóm tác giả dẫn đầu bởi nhà khoa học địa chất Cory Hughes từ Đại học Arkansas (Mỹ) đã so sánh các cấu trúc đá do các con sông tạo ra trên Trái Đất với những cấu trúc quan sát được trên Sao Hỏa.

Một dòng sông tự nhiên sẽ uốn lượn qua lại như một dải ruy băng trên khắp địa hình, mang theo trầm tích định hình lại môi trường xung quanh. Dòng nước chảy xiết làm xói mòn một bên bờ, đồng thời lắng đọng cát và các vật liệu mịn hơn ở bờ bên kia.

Video đang HOT

Điều này tạo nên một vành đai đặc trưng ở các khu vực có sông chảy qua.

Khi một dòng sông tiến gần đến biển, dòng chảy của nó chậm lại do gặp phải một khu vực nước lặng rộng lớn.

Sự giảm vận tốc này làm giảm khả năng mang theo trầm tích, khiến các hạt lắng xuống và hình thành nên đồng bằng châu thổ. Vật liệu xói mòn bờ sông ít hơn, chuyển động ngang dọc giảm, vành đai sông hẹp lại, lòng sông hạ dần xuống cho đến khi chạm biển khơi.

Các cấu trúc phản ánh dạng địa hình đó đã được tìm thấy tại một khu vực gọi là Aeolis Dorsa ở bán cầu Bắc Sao Hỏa.

Theo các tác giả, mạng lưới các đồng bằng châu thổ nơi đây chỉ ra sự tồn tại của một đại dương lớn, chiếm một phần diện tích không nhỏ nơi bán cầu Bắc của hành tinh, dù có thể đã là câu chuyện của vài tỉ năm về trước.

Đây là bằng chứng địa chất rõ ràng nhất cho thấy giả thuyết về một Sao Hỏa từng có đại dương mà NASA từng đưa ra không phải là chuyện cổ tích. Các sứ mệnh săn tìm sự sống đang đi đúng hướng, mặc dù có thể chúng ta chỉ tìm thấy những gì còn lại của sự sống cổ đại.

Hành tinh giống Trái Đất cách 40 năm ánh sáng có dấu hiệu bầu khí quyển

Một nghiên cứu mới công bố cho thấy, hành tinh có kích thước giống Trái Đất cách 40 năm ánh sáng có thể sở hữu bầu khí quyển, nhờ dữ liệu từ kính viễn vọng hiện đại.

Hình minh họa các thế giới trong hệ thống TRAPPIST-1 so với Trái đất (Ảnh: ESO/M. Kornmesser)

Một trong những thế giới thuộc hệ thống TRAPPIST-1, cách Trái Đất 40 năm ánh sáng, đang cho thấy những dấu hiệu đầy hứa hẹn về một bầu khí quyển có khả năng hỗ trợ sự sống.

Theo Sciencealert , ngoại hành tinh TRAPPIST-1e, với kích thước tương đương Trái Đất, có thể sở hữu lớp vỏ khí tương tự hành tinh của chúng ta, tạo điều kiện cho nước lỏng tồn tại trên bề mặt.

Những phát hiện này được thực hiện nhờ Kính viễn vọng Không gian James Webb (JWST), công cụ hiện đại có khả năng phân tích ánh sáng đi qua bầu khí quyển hành tinh để xác định thành phần hóa học.

Khi ánh sáng từ ngôi sao chủ xuyên qua lớp khí quyển, các nguyên tử và phân tử sẽ hấp thụ và phát xạ lại một số bước sóng, giúp các nhà khoa học nhận diện loại khí có mặt.

Nhà thiên văn học Sara Seager thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) nhận định: "TRAPPIST-1e vẫn là một trong những hành tinh có vùng sinh sống hấp dẫn nhất và những kết quả mới này đưa chúng ta tiến gần hơn đến việc biết được đây là loại thế giới như thế nào".

Dữ liệu từ JWST cho thấy TRAPPIST-1e khó có bầu khí quyển giàu carbon dioxide như sao Kim hay sao Hỏa, cũng không phù hợp với mô hình chứa hydro và methane.

Thay vào đó, phổ quan sát gợi ý khả năng tồn tại một lớp khí giàu nitơ phân tử, kèm theo một lượng nhỏ carbon dioxide và methane. Điều này đặc biệt quan trọng bởi bầu khí quyển giàu nitơ là đặc trưng của Trái Đất (chiếm khoảng 78%).

Nếu giả thuyết này được xác thực, TRAPPIST-1e có thể trở thành ngoại hành tinh giống Trái Đất nhất từng được phát hiện.

Vị trí "đắc địa" trong vùng có thể sinh sống

TRAPPIST-1e thuộc hệ sao TRAPPIST-1, được công bố vào năm 2016. Đây là một ngôi sao lùn đỏ chứa ít nhất 7 hành tinh đá, khác với các hành tinh khí khổng lồ hay băng giá thường thấy. Một số hành tinh trong hệ này nằm ngay trong "vùng có thể sinh sống" (habitable zone), khu vực có khoảng cách phù hợp để nước tồn tại ở dạng lỏng.

Trong số đó, TRAPPIST-1e được đánh giá là ứng cử viên tiềm năng nhất. Hành tinh này nằm ở khoảng cách lý tưởng so với sao chủ, không quá gần để bị đốt nóng, cũng không quá xa để bị đóng băng. Các nhà khoa học cho rằng điều kiện này mang lại cơ hội cao để duy trì nước lỏng, yếu tố nền tảng cho các quá trình sinh hóa.

Tuy nhiên, để nước có thể tồn tại trên bề mặt, một hành tinh không chỉ cần nhiệt độ thích hợp mà còn cần một bầu khí quyển ổn định để ngăn nước bay hơi hoặc thăng hoa. Đây chính là lý do phát hiện về khả năng tồn tại bầu khí quyển trên TRAPPIST-1e được đánh giá là bước tiến quan trọng.

Mặc dù kết quả quan sát ban đầu đầy hứa hẹn, các nhà khoa học vẫn nhấn mạnh rằng nghiên cứu hiện chưa thể đưa ra kết luận cuối cùng.

Nhà vật lý thiên văn Ryan MacDonald (Đại học St Andrews, Anh) cho biết: "Khả năng thú vị nhất là TRAPPIST-1e có thể có cái gọi là bầu khí quyển thứ cấp chứa các khí nặng như nitơ. Nhưng những quan sát ban đầu của chúng tôi vẫn chưa thể loại trừ khả năng đây chỉ là một hành tinh đá trơ trụi không có khí quyển".

Ngôi sao gần mặt trời nhất có thể mang theo một thế giới có sự sống? Thế giới đủ sức dung dưỡng sự sống ngoài hành tinh có lẽ ở gần hơn chúng ta vẫn tưởng, theo hai báo cáo đăng trên chuyên san The Astrophysical Journal Letters. Biểu đồ hệ thống tam sao Alpha Centauri . ảnh: nasa. Trong lúc các chuyên gia trái đất đang tìm kiếm sự sống ngoài hành tinh, tại vùng không gian mà...