‘Bài’ vaccine, chi phí gấp 100 lần cho thuốc trị Covid-19

Nhiều bệnh nhân mắc Covid-19 do không chịu tiêm vaccine, đã chi phí điều trị bằng thuốc kháng thể đơn dòng có giá cao gấp 100 lần và khiến nguồn cung khan hiếm.

Lanson Jones, một vận động viên quần vợt tại Houston, chưa từng nghĩ minh sẽ mắc Covid-19. Không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi đại dịch, ông từ chối tiêm vaccine vì nghĩ nó không tốt cho sức khỏe.

Song sau khi nhiễm virus, ông mất niềm tin vào khả năng tự miễn dịch của bản thân. Mũi tắc nghẽn, mất cảm giác thèm ăn, Jones bắt đầu tìm kiếm mọi hình thức điều trị để vượt qua căn bệnh ác mộng.

Ông tìm đến phương pháp kháng thể đơn dòng, loại thuốc lâu đời có tính thử nghiệm tương tự vaccine, dành cho người đã nhiễm bệnh. Tại Bệnh viện Giám lý Houston vào tháng này, người đàn ông 65 tuổi trở thành một trong hơn một triệu bệnh nhân tại Mỹ được truyền kháng thể, kể từ khi đại dịch bắt đầu.

Những người Mỹ còn hoài nghi vaccine tỏ ra nhiệt tình với liệu pháp, kiên nhẫn truyền dịch trong thời gian dài, sau khi từ chối tiêm chủng có giá thấp hơn 100 lần. Điều này khiến bác sĩ kinh ngạc. Các đơn thuốc bùng nổ nhanh chóng vào mùa hè, lên đến hơn 168.000 liều mỗi tuần vào cuối tháng 8, tăng từ 27.000 liều vào tháng 7. Chính quyền Joe Biden thậm chí cảnh báo các bang vì nguồn cung quốc gia đang giảm dần.

Giữa cơn bão tin giả của hội nhóm chống vaccine, kháng thể đơn dòng trở thành loại thuốc Covid-19 hiếm hoi được chấp nhận rộng rãi. Nó được quảng bá bởi cả bác sĩ và MC truyền hình, song việc phụ thuộc quá nhiều vào liệu pháp kháng thể khiến số người chết tăng cao, lên hơn 2.000 mỗi ngày.

“Những người bạn yêu thương, tin tưởng, không nói bất cứ thứ gì tiêu cực về nó (liệu pháp kháng thể). Trong khi xung quanh vaccine chỉ toàn điều tiêu cực về tác dụng phụ và tốc độ phát triển nhanh chóng”, ông Jones nói.

Các nhà khoa học cho rằng nâng cao tỷ lệ tiêm chủng sẽ làm giảm nhu cầu điều trị bằng kháng thể, vốn tốn kém (2.100 USD một liều) ngay từ đầu. Quá trình truyền dịch mất khoảng một tiếng rưỡi, bao gồm cả thời gian theo dõi sau đó. Người bệnh cũng cần có y tá túc trực, trong khi đột ngũ y tế đã chịu nhiều áp lực.

Tiến sĩ Christian Ramers, chuyên gia bệnh truyền nhiễm kiêm trưởng bộ phận y tế dân số tại Trung tâm Sức khỏe Gia đình San Diego, cho biết: “Nó làm tắc nghẽn nguồn lực. Một số loại vaccine 20 USD có thể ngăn ngừa gần như tất cả điều này”. Ông cho rằng thúc đẩy biện pháp kháng thể trong khi bài xích vaccine “giống như đầu tư bảo hiểm ôtô mà không lắp phanh”.

Dù vậy, kháng thể đơn dòng vẫn là biện pháp hữu ích với những người đã mắc Covid-19. Thuốc từng được sử dụng cho cựu Tổng thống Donald Trump khi ông nhiễm virus vào cuối năm ngoái. Kháng thể do hãng Regeneron và Eli Lilly phát triển đã được chứng minh là làm giảm 70% triệu chứng và nguy cơ nhập viện. Người bệnh chỉ cần truyền dịch một lần, thuốc chứa các bản sao kháng thể chống lại nCoV được tạo ra trong phòng thí nghiệm, tương tự miễn dịch tự nhiên của con người.

Cả bác sĩ và bệnh nhân đều không chú ý đến phương pháp này trong mùa đông năm ngoái. Song nhiều bệnh viện và trung tâm y tế hiện đã tăng cường cung cấp dịch vụ, biến phòng nha khoa, khu điều trị lưu động thành trung tâm truyền dịch. Ở những bang như Texas, các ca phẫu thuật không khẩn cấp bị hoãn lại, nhường chỗ và nguồn nhân lực cho bệnh nhân Covid-19 truyền kháng thể.

Một yếu tố thúc đẩy nhu cầu bệnh nhân, gồm cả người không tin tưởng vaccine, là những câu chuyện truyền miệng về khả năng phục hồi kỳ diệu sau điều trị.

“Người bệnh bảo ‘Tôi bị Covid-19, tôi muốn điều trị bằng cách này, tôi đã được bạn bè và người thân mách cho. Giờ thì mọi thứ lan truyền chóng mặt”, Jennifer Berry, giám đốc điều dưỡng của Houston Methodist, cho biết.

Tại đây, các y tá thực hiện gần 1.100 lần điều trị trên 8 địa điểm trong tuần đầu tháng 9, nhiều hơn gấp đôi so với mùa đông năm ngoái. Bệnh viện giảm thời gian trung bình giữa các lần đặt thuốc và truyền dịch từ ba ngày xuống còn hai ngày trong tháng này, giúp bệnh nhân chống nhiễm trùng tốt hơn. Do đón quá nhiều bệnh nhân nặng, một bệnh viện đã phải chuyển phòng truyền kháng thể đơn dòng đến trung tâm thương mại.

Bệnh nhân được truyền kháng thể đơn dòng tại Houston Methodist, tháng 9/2021. Ảnh: NY Times

Dù vậy, nhiều người vẫn không thể tiếp cận điều trị. Do yêu cầu nhân viên và địa điểm, liệu pháp không thể tiến hành tại một số khu vực, chẳng hạn vùng nông thôn thiếu thốn phòng khám chuyên biệt.

Theo tiến sĩ Ramers, tại San Diego, một số bệnh viện lớn đã quyết định không sử dụng kháng thể đơn dòng vì phức tạp hậu cần. Những bệnh nhân giàu có, bảo hiểm loại tốt đã săn lùng liệu pháp tại các phòng khám được công quỹ tài trợ. Một số y tá được tiến sĩ Ramers thuê để giám sát điều trị kháng thể đã nghỉ việc để chuyển sang vị trí được trả lương cao hơn ở khu hồi sức tích cực đang quá tải.

Trong số 2,4 triệu liều kháng thể đơn dòng phân phối ra toàn quốc, ít nhất 1,1 triệu liều đã được sử dụng. Khó có thể xác định lượng thuốc còn trên kệ vì báo cáo chưa đầy đủ. Song nguồn cung liên bang dần khan hiếm do nhu cầu tăng vọt từ một số bang miền Nam, nơi tỷ lệ tiêm chủng thấp.

Bệnh viện ở Bắc Carolina cần khoảng 15.000 liều kháng thể mỗi tuần, theo cơ quan y tế, nhiều gấp đôi so với lượng hàng do chính phủ liên bang phân bổ. Các phòng khám ở Florida thiếu khoảng 41.000 liều trong đợt hàng mới nhất.

Nhiều bác sĩ cảnh báo phương pháp kháng thể đơn thuần, dù hiệu quả, vẫn không thể theo kịp đợt bùng phát mới. Trong khi vaccine bảo vệ vô số người, một liều truyền dịch chỉ giúp điều trị cho một bệnh nhân. Liệu pháp phải được thực hiện trong vòng 10 ngày kể từ khi có triệu chứng, chúng vô ích với hầu hết các bệnh nhân nhập viện. Việc nhận kháng thể một lần cũng không còn hiệu quả nếu một người tái nhiễm nCoV.