B Ray: “Tôi không phải rapper số 1, nhưng mảng nào tôi cũng giỏi”

Tâm sự từ B Ray về MV Thiêu Thân, câu chuyện của album Chuyện Là Vầy cùng một loạt những vấn đề nổi cộm của Rap tại Việt Nam.

Một trong những rapper được đánh giá là toàn diện nhất của cộng đồng Underground và nhận được nhiều sự ngưỡng mộ vì “làm nhạc gì cũng tốt”.

“Thiêu Thân là bước đi khỏi vùng an toàn của tôi”

Thiêu Thân là track tiếp nối phong cách anti rap love của B Ray?

Ngày trước tôi nhớ rất rõ khi ra những bài như Ba Da Bum, mọi người vẫn phản ứng kiểu: “ Sao anh không rap nhạc tình yêu?”. Tôi thậm chí còn đem nó vào trong intro. Sau này, khi tôi viết nhiều nhạc tình yêu hơn một tí thì mọi người lại muốn hướng ngược lại.
Nhưng tôi nhận thấy mình là một người sáng tác theo cảm xúc. Có thể vào lúc đấy, tôi muốn khoe khoang một tí thì sẽ là Boy Mỹ Con, hoặc muốn châm biếm lại có Dư Tiền, hay tôi muốn có một bài nhạc dễ thương sẽ là Phép Màu, Cưới Em…
Tôi cảm thấy như kiểu, khi mọi người có cái gì đấy họ lại không muốn nữa. Tôi vẫn luôn nhảy từ chủ đề này sang những chủ đề khác. B Ray không thích ở yên một chỗ. (cười)

Âm nhạc B Ray đang trở về bản ngã với màu “dark”?

Cũng có thể nói đó là một thằng Bảo khác. Với những ai biết tôi, khi bình thường cũng là một người rất tích cực, không tiêu cực như trong nhạc.
Những bài nhạc có màu dark như thế thì thường sẽ xuất hiện khi tôi một mình ở nhà. Và đợt dịch tạo cho tôi điều kiện để tôi có thể sáng tác nhiều bài nhạc như thế.
Thiêu Thân được sáng tác trong thời gian dịch. Nó này nằm trong album 5 bài nhạc storytelling sắp tới. Tất cả những câu chuyện trong đó cũng không lấy từ đời sống thực của bản thân tôi. Nó liên quan đến trí tưởng tượng nhiều hơn.

Nhưng sự u tối sẽ khó tiếp cận đại chúng?

Thực ra, mọi người sẽ thích màu nhạc dark đó hơn. Tôi vẫn cảm thấy thoải mái nhất khi viết nhạc tự sự về bản thân mình. Đa số fan của tôi họ cũng yêu thích những bài nhạc tự sự và chia sẻ về cuộc sống của tôi hơn.
Thiêu Thân thật sự là một bước đi khỏi vùng an toàn của tôi. Những sản phẩm như thế này sẽ dành cho những người biết nghe rap, hay những fan của tôi.
Nó không phải là dùng để thương mại. Tôi cũng không thể dùng những bài nhạc trong HiddenGem để đi diễn được.
Có thể là một cái concert riêng của tôi, khi tất cả những người ở đó đều thuộc những bài nhạc trong mixtape đó, khi đó sẽ khác. Nhưng để đi diễn đại chúng thì nó sẽ không hợp lý.
Tôi xem đây là một phép thử, là tiền đề để thúc đẩy cho album sắp tới. Cá nhân tôi cảm thấy Thiêu Thân đã mang lại phản hồi rất thỏa mãn bản thân.

Tôi xem đây là một phép thử, là tiền đề để thúc đẩy cho album sắp tới.

Đây là ca khúc mang thông điệp nhân văn rất rõ của B Ray?

Đúng. Trước giờ tôi vẫn luôn như thế, vẫn phản ánh một cái gì đó. Và cách tôi phản ánh là nêu điều đó ra. Như Con Trai Cưng cũng vậy. Tôi châm biếm nhưng lại không có bài học rõ ràng.
Sang đến bài này, tôi cũng suy nghĩ rất nhiều. Thật ra mọi người nghĩ cái kết này rất dark, nhưng có một cái kết nguyên bản còn dark hơn rất nhiều. Ekip cũng quyết định giảm bớt lại để phù hợp và hợp lý cho ra mắt sản phẩm.
Khi nói về vấn đề trầm cảm sẽ dễ gây cho mọi người cảm giác khó chịu. Nên khi lột tả một câu chuyện thật, gần gũi như thế mà tôi không cho ra một bài học để xoa dịu thì nó sẽ mang năng lượng tiêu cực.

Lại một bản rap nữa có sử dụng hình ảnh liên quan đến tôn giáo, B Ray là một người sùng đạo?

Tôi là một người vô thần. Tuy nhiên, tôi có tìm hiểu và đọc rất nhiều về Kinh Thánh và cả phía bên đạo Phật. Nên tôi hiểu và biết rõ về những yếu tố này.
Khi đọc và tìm hiểu, tôi tìm được những hình ảnh rất hay. Và đương nhiên, có rất nhiều bài học để dạy con người. Nên tôi hoàn toàn có thể dùng nó để củng cố thêm ý trong những bài rap của bản thân.

B Ray thích storytelling nhỉ?

Tôi rất thích. Tôi suy nghĩ bằng hình ảnh. Kể cả khi viết nhạc, tôi cũng tưởng tượng được MV như thế nào. Nên khi rap, tôi sẽ diễn luôn cảm xúc của nhân vật đó sẽ ra sao.
Thực ra thì bài Thiêu Thân như dạng kể một câu chuyện. Nhưng thật sự storytelling là một kỹ năng của rapper. Eminem là một người có kỹ năng storytelling rất hay.
Những bài nhạc của Eminem nhiều khi không phải là kể câu chuyện rành mạch, nhưng khi nghe mình thấy được hình ảnh mà Eminem đang kể ra.

Tôi suy nghĩ bằng hình ảnh. Kể cả khi viết nhạc, tôi cũng tưởng tượng được MV như thế nào.

Anh tự tin mình kể chuyện giỏi?

Tôi nghĩ mình là một người kể chuyện giỏi. Ít nhất là trong rap Việt khi thể loại này ít người theo đuổi.
Và tôi cũng thích storytelling vì mình có thể tưởng tượng ra rất nhiều thứ. Tôi thích cảm giác khi kể chuyện, tôi có thể dắt mọi người theo hướng nhất định. Đến khúc cuối, tôi lại đưa mọi người về hướng khác. Cảm giác khi viết được câu chuyện như thế rất đã! (cười).

“Tôi không đứng nhất ở một mảng cụ thể, nhưng ở mảng nào tôi cũng đứng nhì, đứng ba”

Khán giả gọi anh là một “thế lực”

Một đối thủ đáng gờm. Để gọi là “thế lực” thì không đến mức đấy. Nghe như kiểu tôi có thể mang quyền sinh – sát cho người khác hay bắt nạt bất kỳ ai. (cười)
Tôi nghĩ mình đơn giản là một đối thủ đáng gờm thôi.

Vậy anh có phải rapper số 1 không?

Nếu tôi là rapper số 1, tôi cũng không tự nhận. Có một số thứ tôi đứng đầu, có những thứ người khác lại đứng đầu. Rap không đơn giản như mọi người nghĩ.
Bây giờ kêu tôi ngồi viết bài nhạc kiểu tình ca lãng mạn đem đấu với Binz, tôi không thể nào bằng được. Hay là kêu tôi rap kiểu mộc mạc thì tôi không thể viết được như anh Đen.
Hoặc giả như kêu tôi viết một bài nhạc ăn chơi, tôi sẽ không thể nào hơn HIEUTHUHAI. Nên ai cũng sẽ có mảng mạnh của riêng mình. Mảng mạnh của tôi thì có lẽ là cái gì cũng giỏi. (cười)
Tôi không đứng nhất ở một mảng cụ thể, nhưng ở mảng nào tôi cũng đứng nhì, đứng ba. Nhưng thật sự, so riêng nhánh về flow, về lyrics,.. nói tôi đứng nhất thì không chuẩn.

Ai cũng sẽ có mảng mạnh của riêng mình. Mảng mạnh của tôi thì có lẽ là cái gì cũng giỏi.

“Biết cầm micro không phải là ca sĩ, biết viết punchline không có nghĩa là rapper”, câu đó còn đúng với B Ray không?

Tôi vẫn tin là như thế. Chỉ có thể viết punchline không có nghĩa là rapper. Để làm rapper cần có rất nhiều thứ. Rapper cũng có nhiều loại nữa.
Nên viết punchline là một chuyện, nếu bạn là battle rapper, bạn còn phải biết delivery, bạn phải có gan đứng ra trước sân khấu, tự tin đưa cái line đó ra và biến hóa nó nghe sao cho hay.
Việc viết punchline không thì một người ngồi nhà viết status, đăng tải những câu buồn cười thì cũng có rất nhiều. Nhưng họ đâu phải là rapper?

Nhưng giờ ai rap cũng được, nhất là với một số nhãn hàng?

Thật sự rap là thơ và chỉ là đọc thôi nên không cần quá cầu kỳ để viết rap, nhưng để rap hay thì lại là chuyện khác. Đem một câu vè hay thơ lục bát cũng thành rap được.
Nhưng để trau chuốt từ ngữ sao cho nó nghe hay thì nó là câu chuyện khác. Nhưng, ví dụ nhé, tôi hát dở thì tôi sẽ không làm ca sĩ, hoặc tôi không biết đánh beat tôi sẽ mướn một người đánh beat. (cười)
Tôi cũng thắc mắc rằng, tại sao một số nhãn hàng muốn có rap lại không tìm một rapper thực thụ? Nước ngoài họ sẽ nói đó là trục lợi từ văn hoá rap.
Nhưng mướn một người rapper chuyên nghiệp thì mắc quá. Họ vẫn trục lợi từ văn hoá nhạc rap đó nhưng lại không hề cho ra một thứ gì cho cộng đồng cả.

Họ vẫn trục lợi từ văn hoá nhạc rap đó nhưng lại không hề cho ra một thứ gì cho cộng đồng cả.

B Ray phản ứng ra sao với việc nhạc mình hot trên TikTok?

Hồi trước, tôi rất có định kiến với TikTok. Cho đến khi tôi nhận thấy Xin Đừng Nhấc Máy cần đánh qua nền tảng này, và tôi bắt đầu tìm hiểu.
Và càng đào sâu, tôi càng thấy nền tảng này thú vị. Cách một bài nhạc viral rất tự nhiên. Ví dụ như Xin Đừng Nhấc Máy đi, tôi đăng 1 clip để test thử thì thấy hình như không hiệu quả. Sau vài tháng, nó lại viral nên tôi quyết định ra MV.
Sau khi nó đã qua viral rồi, lại có một bạn khác làm bài nhạc dùng chung beat. Thế là mọi người ghép 2 bài nhạc đó với nhau, nó lại viral một lần nữa. (cười)
Sau đó một bạn nào đấy đánh beat lại khiến nó lại tiếp tục viral. Hiện giờ, có rất nhiều người nhắn tôi bài đấy lại đang viral bên Trung Quốc. Thú thật, tôi vẫn chưa nắm được công thức làm sao để bài hát viral.

“Nhạc 15 giây không phải là nhạc”?

Có câu: “The end justifies the means”. Tức là, kết quả sẽ là giải thích đúng nhất cho quá trình. Nếu kết quả cuối cùng là mọi người tò mò vì bài nhạc đó, và mọi người tìm đến nghe hết 5p của bài nhạc đó thì tôi đồng ý với nhạc 15 giây.
Ví dụ, có 100 nghìn người biết đến 15 giây này, trong đó sẽ có khoảng 10% nghe bài nhạc này hết 5 phút. 10 nghìn người, tại sao không?
TikTok đang làm rất tốt trong việc quảng bá bài nhạc. Nên việc trả giá bằng cách ít view trên YouTube lại, tôi nghĩ cũng ổn. Không có gì toàn vẹn được. (cười)

“Có một số người tôi cảm thấy là RnB singer hơn là rapper”

Rapper đang ngày càng hát nhiều hơn?

Nếu là tôi của ngày xưa, tôi sẽ hỏi mọi người rằng: “Mọi người quyết định làm rapper chuyên nghiệp hay ca sĩ nghiệp dư?”. Còn B Ray bây giờ thì cảm thấy mọi người có thể tự do sáng tạo. (cười)
Thực sự, tôi nghĩ xu hướng này sẽ qua thôi, và quay trở lại với rap thuần. Ở nước ngoài trend nửa rap nửa hát bắt đầu hot lên từ Drake, sau đó mọi người bắt đầu hát autotune. Rồi nó cũng qua.
Bắt đầu quay trở lại là nhạc drill. Drill cũng là rap chứ không phải là hát nữa. Rồi TikTok nổi lên, mọi người bắt đầu làm nhạc kiểu hài hước. Tôi nghĩ nó cũng sẽ qua, tới cuối cùng nó cũng sẽ về lại với rap. Nếu như khán giả muốn nghe hát, họ sẽ nghe ca sĩ.

Nếu là tôi của ngày xưa, tôi sẽ hỏi mọi người rằng: “Mọi người quyết định làm rapper chuyên nghiệp hay ca sĩ nghiệp dư?”

B Ray cũng từng hát mà?

Thật sự, tôi rất thích hát và sáng tác những giai điệu để hát. Nhưng tôi không có khả năng hát tốt.
MCK lại rất rõ ràng khi tạo ra một nhân vật Nger để phục vụ cho những bài hát với chiếc đàn guitar. Có một số người tôi cảm thấy là RnB singer hơn là rapper. Để gọi là rapper thì còn rất nhiều thứ khác phải làm.

Vậy còn việc nhạc của LowG, Anh Phan,.. bị chê vô nghĩa?

Mục đích của họ khi làm ra bài nhạc đó là để nhảm nhí mà. (cười)
Nhưng việc nhiều người nghĩ Anh Phan hay LowG không thể viết những câu punchline hay lại không đúng đâu nhé. Nếu để ý trong lyric sẽ cho thấy họ có khả năng làm được điều đó.
Gần đây, Anh Phan có ra bài Bobui Freestyle, có một câu mọi người phớt lờ là: “Không xài dây thun, vì thích tiền tao gấp đôi”. Nó rất thoáng qua nhưng là một punchline đấy.
Low G cũng có câu: “Nhạc tao như là tam giác, vì nó có ba đỉnh”. Mục đích của họ là viết “cà rỡn”, nên nhiều người nghĩ họ không thể viết punchline. Thực sự, họ rất có chủ đích trong ca từ.

B Ray khác biệt so với các rapper khác vì thích ra album?

Cũng có thể nói như thế. Mọi người trong công ty hay hỏi đùa: xong cái này khi nào ra bài nữa? Quản lý cũng có nói nếu B Ray muốn ra nhạc thì mỗi tuần ra một bài cũng được.
Tôi viết nhạc không phải là công việc, mà là một thú vui. Tối nào trước khi đi ngủ hoặc ngồi chán cũng viết nhạc. Thành ra, tôi có nhiều nhạc để gom lại thành mixtape.
Nếu tôi ra từng single thì nó sẽ mang lợi nhiều hơn, nhưng tôi cảm thấy nếu ra từng single lại không nói được hình ảnh tôi muốn nói. Điều này khác với việc đặt những hình ảnh đó vào trong playlist và nghe từ đầu tới cuối mới ra được thông điệp muốn truyền tải.

Album Chuyện Là Vầy sẽ khác gì so với ” Việt” Ai Người Nấy Lo?

Tôi đã chuyên nghiệp, điềm tĩnh, khéo léo và khôn ngoan hơn. Riêng về album này, tôi muốn đánh theo hướng nghệ thuật hơn. Nó là những câu chuyện tôi kể ra, thiên về những chủ đề mọi người nhìn thấy trong đời thường.
Sẽ có 1 bài viết về câu chuyện của chính tôi. Lúc đầu, đây chỉ là một mixtape. Sau đó, tôi bắt đầu đẩy mạnh việc sản xuất thì nhận ra đây là một mixtape rất sâu và tôi đã bỏ rất nhiều chất xám vào trong.
Đây không còn là một mixtape lụm lặt bỏ vào nữa mà nó trở thành một album có concept rõ ràng, có đầu có đuôi. Đó cũng là lý do sản phẩm này bị trì hoãn. Thực sự, để nói về việc viết nhạc trong album thì đã xong từ rất lâu rồi.

Sẽ có liveshow để quảng bá album này chứ?

Hồi trước, khi bước lên sân khấu, tôi không bị sợ sệt. Thậm chí, tôi có thể là một con người khác. Nhưng về sau này, mỗi lần lên sân khấu lại làm tôi sợ hãi.
Trong thời gian dịch, tôi cũng có thời gian để hồi phục lại chuyện đó. Bây giờ, tôi bắt đầu đi diễn và tự tin trên sân khấu trở lại. Nên tổ chức show là việc tôi rất muốn.
Khi tôi làm điều đó, tôi muốn nó sẽ hoàn hảo, chỉn chu chứ không phải là một show chắp vá. Nên tới bây giờ, nó vẫn trong kế hoạch của tôi. Chắc chắn sẽ có.

Cám ơn B Ray vì buổi phỏng vấn!

B Ray sinh ngày 11/10/1993. Anh là rapper nổi tiếng với các sản phẩm âm nhạc như Ex’s Hate Me, Con Trai Cưng, Do For Love… B Ray còn được biết đến với tên Bao – chan, Bao Chẩn khi chơi game.