Anh, Ireland ủng hộ điều chỉnh thỏa thuận ‘Ngày thứ Sáu tốt lành’

Đặng Ánh05:17 21/04/2023

Ngày 19/4, các nhà lãnh đạo Anh và Ireland đều tuyên bố sẵn sàng xem xét điều chỉnh thỏa thuận “ Ngày thứ Sáu tốt lành”, song nhấn mạnh rằng các cuộc thảo luận chỉ có thể được tiến hành khi chính quyền chia sẻ quyền lực tại Bắc Ireland được khôi phục.

Thủ tướng Ireland Leo Varadkar. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Phát biểu trước báo giới sau sự kiện kỷ niệm 25 năm ngày ký thỏa thuận “Ngày thứ Sáu tốt lành” giúp chấm dứt xung đột kéo dài hàng chục năm trên đảo Ireland, Thủ tướng Ireland Leo Varadkar nêu rõ quan điểm chung của Chính phủ Anh và Bắc Ireland là cần có một cuộc đối thoại về cải cách thỏa thuận hòa bình này. Tuy nhiên, điều này chỉ có thể diễn ra khi nghị viện, chính quyền và các cơ quan tại Bắc Ireland hoạt động trở lại.

Về phần mình, Thủ tướng Anh Rishi Sunak cho rằng bất kỳ cuộc đối thoại nào về cải cách cũng chỉ có thể bắt đầu khi chính quyền chia sẻ quyền lực tại Bắc Ireland nối lại hoạt động và nhận được sự ủng hộ của tất cả các cộng đồng.

Video đang HOT

Cả hai nhà lãnh đạo đều khuyến khích đảng Hợp nhất Dân chủ (DUP) – đảng lớn nhất ở Bắc Ireland thân Anh – chấm dứt tẩy chay các quy định thương mại hậu Brexit. Thủ tướng Sunak nhấn mạnh ông sẵn sàng lắng nghe những lo ngại của DUP và sẽ tiếp tục cố gắng thuyết phục họ chấp nhận những thay đổi về quy định thương mại này.

Trước đó, trong bài phát biểu tại Đại học Queen’s Belfast cũng nhân kỷ niệm ngày ký thỏa thuận hòa bình “Ngày thứ Sáu tốt lành”, ông Sunak đề nghị đảng DUP hợp tác chấm dứt việc tẩy chay chính quyền chia sẻ quyền lực tại Bắc Ireland, nhấn mạnh cam kết của Chính phủ Anh trong việc huy động toàn lực để hỗ trợ kinh tế Bắc Ireland.

Được ký vào ngày 10/4/1998, thỏa thuận “Ngày thứ Sáu tốt lành” đã chấm dứt 3 thập kỷ xung đội tại Bắc Ireland và thiết lập chính quyền chia sẻ quyền lực tại Stormont bao gồm đại diện của hai cộng đồng theo chủ nghĩa hợp nhất ủng hộ Bắc Ireland nằm trong Vương quốc Anh và theo chủ nghĩa dân tộc ủng hộ Bắc Ireland sáp nhập với Cộng hòa Ireland.

Kể từ tháng 5/2022, Bắc Ireland đã không có chính quyền chia sẻ quyền lực sau khi DUP tẩy chay việc chia sẻ quyền lực để phản đối các quy tắc thương mại thời hậu Brexit áp dụng với vùng lãnh thổ thuộc Anh này. Trong khi đó, London tuyên bố sẽ không đàm phán lại thỏa thuận Brexit, khiến tình hình tại Bắc Ireland trở nên căng thẳng. Thủ tướng Sunak khẳng định thỏa thuận Khuôn khổ Windsor – thỏa thuận hậu Brexit mới giữa Anh và Liên minh châu Âu – đã giải quyết nhiều vấn đề, song DUP cho biết vẫn cần những thay đổi để bảo vệ vị trí của Bắc Ireland trong Vương quốc Anh.

EU, Anh có thể giải quyết vấn đề thương mại Bắc Ireland trước cuối năm 2022

Ngoại trưởng Cộng hòa (CH) Ireland Simon Coveney ngày 2/11 nhận định Liên minh châu Âu (EU) và Anh có thể đạt giải quyết được tranh chấp thương mại dai dẳng trong giai đoạn "hậu Brexit" liên quan khu vực Bắc Ireland trước cuối năm nay nếu hai bên sẵn sàng nhượng bộ.

Ngoại trưởng Cộng hòa Ireland Simon Coveney. Ảnh (tư liệu): AFP/TTXVN

Phát biểu với báo giới, Ngoại trưởng Coveney chia sẻ: "EU đã vài lần tuyên bố sẵn sàng giải quyết những vấn đề này vào trước cuối năm nay và tôi cho rằng có thể làm được nếu cả hai bên đều có thiện chí chính trị để điều đó xảy ra".

Những cuộc thảo luận giữa Brussels và London mới được nối lại gần đây về Nghị định thư Bắc Ireland - điều khoản trong thỏa thuận Brexit về kiểm tra hải quan bắt buộc đối với số hàng hóa vận chuyển từ đảo chính của Anh sang Bắc Ireland, khu vực có biên giới trên bộ với CH Ireland thuộc EU.

Trong một diễn biến liên quan, Ngoại trưởng CH Ireland khẳng định Anh chỉ có 2 lựa chọn là tổ chức bầu cử tại Bắc Ireland hoặc xem xét sửa đổi luật để trì hoãn bỏ phiếu, bởi vì đã quá thời hạn cuối cùng cho việc thành lập một chính quyền chia sẻ quyền lực ở khu vực này sau bầu cử hồi tháng 5. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh quan điểm của Dublin là không ủng hộ tổ chức bầu cử ở Bắc Ireland vào thời điểm hiện nay.

Trước đó, Bộ trưởng phụ trách Bắc Ireland của Anh Chris Heaton-Harris ngày 19/10 tuyên bố Chính phủ Anh có thể buộc phải "kích hoạt" cuộc bầu cử ở Bắc Ireland, song đàm phán giữa London và Brussels về quy định thương mại liên quan khu vực này sẽ tiếp tục trong quá trình vận động tranh cử.

Đàm phán giữa Anh và EU liên quan tới Nghị định thư Bắc Ireland đã đi vào bế tắc kể từ tháng 2 năm nay. Nghị định thư là một phần quan trọng của thỏa thuận Brexit, cho phép Bắc Ireland nằm trong thị trường hàng hóa chung của EU nhằm tránh một đường biên giới cứng trên đảo Ireland.

Tuy nhiên, điều này có nghĩa là hàng hóa đến từ Anh sẽ phải qua thủ tục kiểm tra hải quan. London cho rằng không thể thực hiện nghị định thư vì quá trình này gây ra tình trạng chậm trễ và gián đoạn đối với hoạt động vận chuyển hàng hóa giữa các vùng lãnh thổ khác của Anh và Bắc Ireland.

Những bài toán khó của tân Thủ tướng Anh Liz Truss Bên cạnh những vấn đề trong nước như làn sóng đình công, trên mặt trận đối ngoại, cuộc khủng hoảng Ukraine và mối quan hệ với Liên minh châu Âu (EU) sau những căng thẳng về việc thực thi các thỏa thuận thương mại hậu Brexit liên quan tới Bắc Ireland là 2 vấn đề nóng đối với tân Thủ tướng Anh Liz...