7 bước giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng
TS.BS Phạm Văn Bình, Phó Giám đốc Bệnh viện K cho biết, ung thư đại trực tràng ở nước ta cũng như nhiều nước đang phát triển tăng nhanh, do liên quan trực tiếp đến lối sống, chế độ ăn.
Ung thư đại trực tràng là ung thư phổ biến hàng thứ 5 tại Việt Nam sau ung thư gan, phổi, dạ dày, vú. Theo Globocan 2020 Việt Nam ghi nhận gần 16 ngàn ca mắc mới và hơn 8.200 ca tử vong vì căn bệnh này.
TS.BS Phạm Văn Bình, Phó Giám đốc Bệnh viện K cho biết, ung thư đại trực tràng ở nước ta cũng như nhiều nước đang phát triển tăng nhanh, do liên quan trực tiếp đến lối sống, chế độ ăn.
Người dân dần thích nghi với lối sống của phương Tây, tiêu thụ nhiều thịt đỏ, ăn ít trái cây và rau xanh, nạp nhiều chất béo, thức ăn nhanh, uống nhiều rượu, hút thuốc lá, ít vận động, gia tăng béo phì ]… là những yếu tố nguy cơ gia tăng tỉ lệ mắc bệnh.
Ăn nhiều thịt đỏ, chất béo làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.
Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh là một trong những yếu tố nguy cơ làm tăng tỉ lệ mắc ung thư đại trực tràng. Bằng chứng là 57% người trưởng thành tại nước ta ăn thiếu rau và trái cây so với khuyến nghị của WHO, trong khi lại ăn nhiều thịt; một nửa nam giới uống rượu bia ở mức nguy hại; béo phì tăng nhanh…
Ngoài lối sống, ung thư đại trực tràng có liên quan đến yếu tố tuổi tác và di truyền, tuy nhiên số ca liên quan đến di truyền chỉ chiếm 3-5%.
Theo các chuyên gia, là bệnh liên quan nhiều đến lối sống, việc thay đổi lối sống, hành vi sẽ giúp giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng.
Vì vậy, hãy thực hiện 7 bước sau để giảm nguy cơ ung thư:
- Khám sàng lọc kiểm tra phát hiện ung thư đại trực tràng thường xuyên bắt đầu từ tuổi 40. Nếu bạn có tiền sử cá nhân hoặc gia đình bị ung thư đại trực tràng hoặc bị polyp đại trực tràng, hoặc tiền sử những loại ung thư khác, hoặc bệnh viêm ruột, hãy nói chuyện với bác sĩ chuyên khoa để được khám sàng lọc kiểm tra sớm hơn.
- Ăn nhiều chất xơ, mỗi người trưởng thành cần ăn đến 400gram rau, trái cây tươi mỗi ngày. Đặc biệt nên ăn những loại rau màu đậm, xanh đậm, màu vàng…
- Chế độ ăn ít chất béo, giảm đồ chiên rán, đồ ăn nhanh, giảm ăn đồ nướng.
Video đang HOT
- Giảm thịt đỏ, tăng thịt trắng, cá, tôm…
- Không uống nhiều rượu và không hút thuốc: Nếu bạn sử dụng rượu bia, chỉ sử dụng lượng rất ít mỗi ngày. Các chất cồn và thuốc lá đều là nguyên nhân gây ung thư đại trực tràng và các loại ung thư đường tiêu hóa khác. Nếu bạn đang hút thuốc, hãy bỏ ngay. Nếu bạn không hút thuốc, đừng bao giờ thử dùng.
- Tập thể dục đều đặn mỗi ngày. Các hoạt động đơn giản như đi bộ, làm vườn, leo cầu thang có thể giúp giảm nguy cơ mắc ung thư.
- Uống 2-3 lít nước mỗi ngày.
Khi thực hiện được những khuyến cáo trên, bạn có một chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh, kiểm soát cân nặng, sẽ giảm được nguy cơ mắc ung thư.
Tại Việt Nam, phần lớn bệnh nhân ung thư đại trực tràng được phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn (do dấu hiệu ban đầu dễ nhầm lẫn với các bệnh tiêu hóa khác), chủ yếu là giai đoạn 3-4 nên điều trị gặp nhiều hạn chế; nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, tỉ lệ sống sau 5 năm lên tới trên 90%.
Chế độ ăn này làm tăng nguy cơ bạn mắc ung thư đại trực tràng
Béo phì, ít vận động, tiêu thụ nhiều thịt đỏ, ăn ít trái cây và rau xanh, nạp nhiều chất béo, thức ăn nhanh, uống nhiều rượu... là những yếu tố nguy cơ gia tăng tỷ lệ mắc ung thư đại trực tràng.
Ung thư đại trực tràng là khối u ác tính xuất phát từ trong lòng hoặc thành đại tràng hoặc trực tràng. Đây là một trong những bệnh ung thư thường gặp ở các nước phát triển, là nguyên nhân gây tử vong thứ hai sau ung thư phổi.
Ung thư đại trực tràng thường gặp ở những người trên 50 tuổi, tuy nhiên tỷ lệ mắc ung thư đại trực tràng trong nhiều năm gần đây tăng nhanh ở giới trẻ. Tại Bệnh viện K Trung ương, căn bệnh này đã được chẩn đoán ở cả những bệnh nhân 20 tuổi.
Theo số liệu WHO 2018, ung thư đại trực tràng là ung thư phổ biến hàng thứ 5 tại Việt Nam sau ung thư gan, phổi, dạ dày, vú. Mỗi năm ghi nhận gần 15.000 ca mắc mới, tỉ lệ 13,4/100.000 dân, và khoảng hơn 7000 ca tử vong.
Các khối u đại trực tràng ở bệnh nhân trẻ có tốc độ phát triển nhanh hơn những người lớn tuổi và thường được phát hiện ở giai đoạn muộn hơn. Ung thư đại trực tràng có thể phòng ngừa và phát hiện sớm, ở giai đoạn đầu tỷ lệ sống sau 5 năm lên tới 90%; dưới 10% bệnh nhân phát hiện ở giai đoạn muộn sống quá 5 năm.
Theo các chuyên gia, nguyên nhân dẫn đến thực trạng này phần lớn do sinh hoạt, thói quen ăn uống.
Các yếu tố nguy cơ
TS Nguyễn Tiến Quang, Chủ tịch Hội đồng quản trị Bệnh viện K, sở dĩ ung thư đại trực tràng ở nước ta cũng như nhiều nước đang phát triển tăng nhanh do liên quan trực tiếp đến lối sống, chế độ ăn. Người dân dần thích nghi với lối sống của phương Tây, trong đó béo phì, ít vận động, tiêu thụ nhiều thịt đỏ, ăn ít trái cây và rau xanh, nạp nhiều chất béo, thức ăn nhanh, uống nhiều rượu, hút thuốc lá... là những yếu tố nguy cơ gia tăng tỷ lệ mắc bệnh.
Bằng chứng, 57% người trưởng thành tại nước ta ăn thiếu rau và trái cây so với khuyến nghị của WHO, trong khi ăn nhiều thịt. Một nửa nam giới uống rượu bia ở mức nguy hại. Béo phì tăng nhanh từ 12% năm 2010 lên 17,5% năm 2015. Việt Nam nằm trong top 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới...
Chế độ ăn
Chế độ ăn nhiều mỡ, thịt động vật, thức ăn lên men, ướp muối, xông khói, thức ăn gây đột biến gen có liên quan tới ung thư đại - trực tràng.
Một vài trạng thái bệnh lý được coi là tổn thương tiền ung thư:
Viêm loét đại - trực tràng mạn tính: nguy cơ phát triển ung thư từ 20 - 25%.
Bệnh Crohn: bệnh viêm mô hạt mãn tính của ống tiêu hóa.
Các u lành tính: polyp kích thước lớn có nguy cơ ung thư rất cao.
Một số hội chứng, bệnh có tính di truyền: bệnh polyp gia đình. Tiền sử gia đình: nếu thành viên trong gia đình bị ung thưđại - trực tràng thì nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Biện pháp phòng ngừa
Tăng cường vận động thể chất.
Hạn chế ăn mỡ, thịt động vật, giảm phần calo, chất béo từ 40% xuống 25 - 30%.
Tăng cường ăn các chất xơ và quả tươi hàng ngày.
Hạn chế thức ăn muối, lên men, cá khô, xì dầu, thịt xông khói.
Tránh đề những chất gây đột biến gen nhiễm trong thức ăn: thuốc trừ sâu, diệt cỏ, thuốc tăng trọng.
Hạn chế lạm dụng rượu, bia và các chất lên men khác
Triệu chứng ung thư đại trực tràng
Ung thư đại trực tràng ảnh hưởng đến ruột già, chủ yếu là đại tràng và trực tràng. Những khối u thường phát triển từ những khối polyp tiền ung thư.
TS.BS Phạm Văn Bình, Trưởng khoa Ngoại bụng I, Bệnh viện K cho biết ở giai đoạn sớm, ung thư đại trực tràng thường không có biểu hiện rõ ràng khiến người bệnh chủ quan, lầm tưởng với nhiều bệnh lý đường tiêu hóa khác.
Tuy nhiên khi có những triệu chứng sau, cần đặc biệt lưu ý đến ung thư đại trực tràng:
- Rối loạn tiêu hóa: Ban đầu có thể là ợ chua, sau là đau tức vùng bụng, co thắt dạ dày trước hoặc sau khi ăn.
- Táo bón: Nếu đi ngoài ít hơn 3 lần/tuần nên chú ý theo dõi.
- Đi ngoài phân nhỏ, phân dẹt: Có nguy cơ ruột gặp phải những vật cản như các khối u, polyp to khiến hình dạng và kích thước phân thay đổi.
- Đi ngoài ra máu: Đây là triệu chứng khá phổ biến ở các bệnh nhân ung thư đại trực tràng. Nguyên do khối u trong lòng ruột gây chảy máu.
- Giảm cân bất thường, mệt mỏi: Hầu hết các trường hợp mắc ung thư đều có dấu hiệu giảm cân nhanh và nhiều trong thời gian ngắn dù không ăn kiêng hay tập luyện gì gắng sức.
Nhiều trẻ 12 tuổi đã mắc ung thư đại trực tràng, nguyên nhân từ thói quen hàng ngày Tại bệnh viện K, trung bình mỗi ngày tiếp nhận khoảng 5 trường hợp mắc ung thư đại trực tràng, đặc biệt có những bệnh nhân phẫu thuật ung thư đại trực tràng khi mới 12,13 tuổi. Nhiều trẻ 12 tuổi đã mắc ung thư đại trực tràng Bệnh không còn ở người trung tuổi Ung thư đại trực tràng thường gặp ở...