7 bất cập tồn tại và 5 giải pháp tháo gỡ cho chương trình mới
Còn chỉ tiêu ‘năm sau cao hơn năm trước’ thì thực hiện chưa đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về ‘dạy thật, học thật, thi thật, nhân tài thật’.
Chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 đã triển khai và thực hiện ở năm thứ ba. Tuy có một số điểm mới tích cực nhưng cũng tồn tại nhiều hạn chế, bất cập.
Người viết xin được nêu những hạn chế, bất cập và đưa ra những giải pháp nhằm tháo gỡ những tồn tại của chương trình giáo dục phổ thông mới.
Ảnh minh họa – P.L
Những hạn chế, bất cập của chương trình mới
Thứ nhất, xuất hiện các môn tích hợp nhưng lại là ghép môn, ghép sách
Chương trình giáo dục mới 2018, xuất hiện các môn tích hợp ở tiểu học là (Tin học và Công nghệ, Nghệ thuật); ở trung học cơ sở ( Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lý, Nghệ thuật, Nghệ thuật, Giáo dục địa phương,…).
Gọi là các môn tích hợp nhưng thực tế đây là việc lắp ghép thiếu khoa học, đơn thuần là ghép môn.
Việc này không được giảm tải mà tăng thêm áp lực cho giáo viên.
Môn Khoa học tự nhiên, ghép 3 môn Lý, Hóa, Sinh vào 1 sách, mỗi nội dung của từng môn được sắp xếp theo cấu trúc vài chương một phân môn.
Môn Lịch sử và Địa lý gọi là tích hợp nhưng chia sách thành 2 phần khác nhau, chung kiểm tra, đán.h giá.
Nội dung giáo dục địa phương, Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp,… gom nhiều bài của nhiều môn vào 1 quyển sách.
Lạ kỳ nhất là môn Âm nhạc và Mĩ thuật không liên quan gì nhau, do 2 giáo viên khác nhau giảng dạy nhưng gom lại là một môn Nghệ thuật mỗi phân môn 1 tiết/ tuần nhưng được gọi là giảm môn.
Việc dự định đưa giáo viên đơn môn Lịch sử, Địa lý, Vật lý, Hóa học, Sinh học tham gia các lớp chứng chỉ tích hợp khó khả thi, hiệu quả khó đạt như kỳ vọng.
Thứ hai, giáo án mới dài lê thê
Hiện nay, việc soạn giáo án, các kế hoạch ở cấp tiểu học theo công văn 2345, ở cấp trung học cơ sở theo công văn 5512 của Bộ Giáo dục và Đào tạo được đán.h giá là dài lê thê, không theo định hướng tinh giản, giảm hồ sơ sổ sách.
Giáo án một tiết dạy có thể soạn cả chục trang giấy, vô cùng hình thức, lãng phí.
Thứ ba, kiến thức một số môn được đán.h giá còn nặng
Lứa tuổ.i học sinh tiểu học, trung học cơ sở là giai đoạn cơ bản, vừa học vừa chơi, tăng cường trải nghiệm nhưng thiết kế sách giáo khoa lại khá nặng.
Video đang HOT
Môn Khoa học tự nhiên 7 những kiến thức thuộc phân môn Hóa học như mô hình Rutherford-Bohr; số vòng, số lớp nguyên tử; liên kết Ion; liên kết cộng hóa trị;… được cho là quá sức đối với độ tuổ.i học sinh lớp 7, trong đó có những kiến thức ở chương trình 2006 được dạy ở lớp 10.
Một số môn học khác cũng được các giáo viên đán.h giá khá nặng, cách trình bày cùng 1 bộ sách, các bộ sách khác nhau không có sự liên thông, thống nhất.
Thứ tư, việc kiểm tra đán.h giá chưa thực chất
Chương trình mới, việc đán.h giá theo định hướng phát huy năng lực và phẩm chất người học, tuy nhiên việc đán.h giá học sinh vẫn theo lối cũ, vẫn là đề kiểm tra trắc nghiệm, tự luận, nặng về kiến thức hàn lâm, thiếu đổi mới.
Thứ năm, tình trạng dạy thêm học thêm vẫn là bài toán nan giải
Khi ban hành chương trình giáo dục phổ thông mới xuất hiện các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nhằm giúp các em phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong dạy học, đán.h giá đúng năng lực, phẩm chất người học,…
Tình trạng dạy thêm học thêm vẫn diễn ra cho thấy mong muốn chương trình mới giảm tải cho người học không đạt kỳ vọng.
Thứ sáu, chạy theo thành tích không giảm
Tại đơn vị người viết đang giảng dạy, năm học 2021-2022 đã đạt các tỷ lệ lên lớp thẳng 99,3%, học sinh giỏi 41,6%, trung bình các bộ môn đều trên 90% không có học sinh kém,…
Tuy vậy, với chỉ tiêu “năm sau cao hơn năm trước”, năm học 2022-2023, nhà trường yêu cầu giáo viên phải hoặc cao hơn năm 2021-2022, tức là đăng ký tỷ lệ lên lớp thẳng 99,4%, học sinh giỏi 41,7%, trung bình các bộ môn gần như tiệm cận 100%,…
Với chỉ tiêu “năm sau cao hơn năm trước”, chỉ một thời gian ngắn nữa, tỷ lệ lên lớp thẳng sẽ là 100%, chất lượng bộ môn 100%, học sinh giỏi 60-70%,…
Có thể nói căn bệnh ngụy thành tích đã trở thành căn bệnh khó chữa, với chỉ tiêu “năm sau cao hơn năm trước” đã biến các trường học gần như đạt tỷ lệ tuyệt đối 100% như lên lớp thẳng, chất lượng bộ môn,… trường học thành nơi “cho điểm” không phải là nơi đán.h giá thực chất người học.
Khi nào còn chỉ tiêu “năm sau cao hơn năm trước” thì chưa nhìn nhận đán.h giá đúng chất lượng học tập, thực hiện chưa đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về “dạy thật, học thật, thi thật, nhân tài thật”.
Thứ bảy, áp lực các kỳ thi vẫn y nguyên
Thực hiện chương trình mới, đổi mới căn bản toàn diện giáo dục, chuyển trung tâm từ người dạy sang người học nhưng các cuộc thi cho giáo viên và học sinh vẫn như cũ: vẫn thi giáo viên giỏi, giáo viên chủ nhiệm giỏi, sáng kiến kinh nghiệm, kiến thức pháp luật,… như trước đây không có sự đổi mới, không thu hút và tạo động lực cho giáo viên.
Một số kiến nghị khi thực hiện chương trình mới
Chương trình giáo dục phổ thông mới cần phải có sự chung tay, chung sức của toàn xã hội, trong đó để quyết định thành công thì người dạy nắm vai trò then chốt, hãy giảm bớt áp lực cho các thầy cô để chuyên tâm vào giảng dạy và giáo dục học sinh.
Thời gian qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã rất cầu thị, những thay đổi được nhân dân đồng tình, rất mong thời gian tới, những gì còn tồn tại, hạn chế tiếp tục được Bộ mạnh dạn tiếp thu sửa đổi và có những thay thế phù hợp.
Người viết xin mạnh dạn có các kiến nghị sau:
Thứ nhất, hãy trả lại tên các môn học trong môn tích hợp.
Ở tiểu học sau Quyết định 2904/QĐ-BGDĐT môn Tin học và Công nghệ cơ bản đã được trả về 2 môn riêng là Tin học, Công nghệ có điểm riêng, kiểm tra đán.h giá riêng.
Còn lại môn Nghệ thuật cũng nên tách ra thành 2 môn Âm nhạc, Mĩ thuật có kiểm tra, đán.h giá riêng.
Đối với cấp trung học cơ sở, các môn Lịch sử và Địa lý nên tách thành 2 phân môn Lịch sử, Địa lý; môn Khoa học tự nhiên thành 3 môn Vật lý, Hóa học, Sinh học; môn Nghệ thuật làm 2 môn Âm nhạc, Mĩ thuật; Nội dung Giáo dục địa phương phân môn nào nên trả về môn đó; Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp nên xây dựng thực chất hơn, tránh lý thuyết suông,…
Thứ hai, không nên áp đặt giáo viên soạn giáo án theo đúng mẫu công văn 2345, 5512
Giáo án hay kế hoạch bài dạy là thể hiện các bước lên lớp của giáo viên, giáo viên thiết kế như thế nào là quyền của giáo viên để khi lên lớp đảm bảo mục tiêu bài học.
Giáo viên trẻ có thể thiết kế bài dạy chi tiết 4, 5 trang giấy nhưng giáo viên có thâm niên cũng có thể thiết kế 1 trang, miễn làm sao đảm bảo giáo viên dạy tốt và học sinh tiếp thu tốt.
Nên chuyển việc kiểm tra, đán.h giá giáo án giáo viên sang kiểm tra học sinh tiếp thu được nội dung gì, đảm bảo mục tiêu chương trình mới hay không.
Giáo viên soạn và in giáo án mỗi năm gần 2000 trang giấy không làm cho học sinh tốt lên chỉ làm gia tăng áp lực, hình thức, nên được nghiên cứu bãi bỏ.
Thứ ba, Bộ Giáo dục tiếp tục quan tâm, kiến nghị về lương giáo viên
Nghề giáo là nghề cao quý, sự cao quý phải tương xứng, thu nhập không đủ sống, làm mọi nghề tay trái để sống thì khó tận tâm với nghề.
Thay đổi để giáo viên có được thang, bảng lương riêng, xây dựng lương giáo viên theo Nghị quyết 29/NQ-TW là cấp thiết trong giai đoạn hiện nay, giai đoạn đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục.
Thứ tư, sớm ban hành quy định về dạy thêm
Vấn nạn dạy thêm học thêm không chỉ bào mòn kinh tế của hàng triệu gia đình mà còn làm bào mòn sự tích cực, chủ động, tự học của học sinh.
Nó còn là nguyên nhân gây ra các vụ mâu thuẫn, mất đoàn kết nội bộ, thưa kiện kéo dài trong giáo viên.
Chương trình mới được xây dựng 2 buổi/ ngày, theo định hướng phát triển năng lực phẩm chất người học thì nên hạn chế tối đa việc dạy thêm học thêm giống như một số nước đang thực hiện.
Thứ năm, thay đổi các đán.h giá người học
Cách đán.h giá theo kiểu cho điểm hiện nay đã tồn tại nhiều bất cập, khiến việc chạy theo thành tích nặng nề hơn, khiến việc dạy thêm học thêm tràn lan,…
Do đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo nên đổi mới cách đán.h giá học sinh theo hướng không nên chú trọng điểm số, đán.h giá đúng năng lực và phẩm chất người học, chấm dứt việc giao chỉ tiêu năm sau cao hơn năm trước,…
Trên đây là một số tồn tại, bất cập và đề xuất, kiến nghị của người viết khi thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới 2018, rất mong các cấp các ngành lưu tâm.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
Giáo viên Úc 'chìm nghỉm' trong việc soạn giáo án
Một báo cáo mới cho biết việc soạn giáo án của các giáo viên Úc tiêu tốn khoảng thời gian tương đương một năm làm việc, dẫn đến tình trạng giáo viên bị kiệt sức trên diện rộng.
Áp lực soạn bài vở
Nghiên cứu mới của Viện Grattan (Úc) khảo sát 2.000 giáo viên và lãnh đạo các trường học cho thấy sự thiếu hụt trong cung cấp nội dung chi tiết các chương trình giáo dục và sự hỗ trợ không đầy đủ, khiến nhiều giáo viên "chìm nghỉm" trong lượng giáo án gần như không thể xoay xở được.
Báo cáo chỉ ra nhiều giáo viên kiệt sức vì yêu cầu lập kế hoạch bài học. Ảnh: Andrew Willesee/ ABC News
Theo đó, chưa tới 1/5 giáo viên tham gia khảo sát có khả năng truy cập vào một ngân hàng dữ liệu chung các giáo trình chất lượng để chuẩn bị cho các tiết giảng của họ. "Điều đáng lo ngại hơn nữa, khả năng tiếp cận của giáo viên ở các trường khó khăn chỉ bằng 1/2 so với giáo viên ở các trường thuận lợi" - nghiên cứu chỉ ra.
Một giáo viên trung học chịu trách nhiệm cho 4 lớp học khác nhau sẽ cần thêm 2.000 giờ, tương ứng với 1 năm làm việc toàn thời gian, để lập kế hoạch đầy đủ cho các bài giảng.
Chênh lệch khả năng tiếp cận này đã tạo ra một trò may rủi kiểu "rút thăm trúng thưởng" bởi chất lượng giáo dục thay đổi giữa những giáo viên và giữa các trường, căn cứ vào việc liệu họ có tiếp cận được những nguồn tài liệu hay không.
"Những thách thức hiện tại không phải do giáo viên thiếu nỗ lực mà thường bị bỏ mặc tự xoay xở trong những trường hợp gần như bất khả thi".
Nghiên cứu cũng cho thấy việc "vật lộn" soạn bài cũng ảnh hưởng đến chất lượng bài học. 90% giáo viên được khảo sát "luôn luôn" hoặc "thường xuyên" cảm thấy như họ không có đủ thời gian để soạn giáo án chất lượng cao.
Vấn đề đặc biệt nghiêm trọng ở các trường có tỷ lệ cao đối với học sinh khó khăn về kinh tế - xã hội. "Các trường khó khăn có xu hướng tuyển dụng sinh viên sư phạm vừa mới ra trường, thiếu giáo viên chuyên ngành - ví dụ như giáo viên thể dục có thể kiêm dạy học toán, và tỷ lệ bỏ việc cao nhất".
Giải pháp thích ứng
Trường Tiểu học Serpentine ở phía Tây nước Úc đã chủ động phát triển một bộ dữ liệu đầy đủ các bài giảng chi tiết cho giáo viên trong trường trong nhiều năm. Giờ đây, thay vì kiệt sức ngồi soạn bài, các giáo viên chỉ cần tập trung vào việc truyền tải kiến thức.
Theo Hiệu trưởng của trường, điều này không chỉ tạo sự hợp tác trong môi trường sư phạm mà kết quả NAPLAN (Chương trình Quốc gia đán.h giá năng lực Đọc - Viết của Úc) cũng tăng lên. "Trong vòng 3 năm đầu tiên khi tiến hành, kết quả học tập của học sinh cải thiện gấp 3 lần so với mức mong đợi."
Nghiên cứu cũng đề xuất chính quyền các bang phối hợp với các trường học để phát triển các kho tài liệu chất lượng cao, theo cấp học cho chương trình giảng dạy, sau đó giáo viên có thể hiệu chỉnh thực tế cho các lớp học của họ. Sự thay đổi này sẽ giúp các trường học giữ chân giáo viên và cải thiện thành tích học tập cho học sinh, và tiết kiệm chi phí về lâu dài.
Cộng sự cấp cao của Viện Grattan, bà Amy Haywood - người đồng thực hiện báo cáo - nói rằng: "Việc chính quyền các bang đầu tư vào xây dựng kho tài liệu giáo trình chất lượng cao sẽ ít tốn kém hơn rất nhiều so với việc mong đợi từng giáo viên tự làm tất cả".
"Nếu điều này được thực hiện, tất cả các giáo viên Úc có thể tiết kiệm được 20 triệu giờ/năm", đồng thời tiết kiệm chi phí hơn 200 lần so với hiện trạng.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục Liên bang Jason Clare cho biết Bộ sẽ cùng người đứng đầu ngành giáo dục các tiểu bang và vùng lãnh thổ thảo luận vấn đề này vào tháng 12 tới.
"Nếu chúng ta có thể thực hiện đúng như vậy, điều này thực sự có thể giảm bớt khối lượng công việc cho giáo viên" - Bộ trưởng Jason Clare đán.h giá.
6 giải pháp gỡ rối cho các môn học tích hợp ở cấp trung học cơ sở Các môn học tích hợp đã thực hiện gần một nửa chặng đường mà giáo viên chưa được bồi dưỡng kiến thức dạy tích hợp là một bất cập rất lớn. Từ năm học 2020-2021, ngành Giáo dục bắt đầu triển khai giảng dạy lớp đầu tiên đối với Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Nếu so với cấp tiểu học, trung...